Người đưa Singapore lên ‘Thế giới thứ nhất’ – Kỳ 1: Khát vọng tuổ.i trẻ
Sinh trưởng trong một gia đình gốc Hoa 4 đời làm kinh doanh, chỉ mỗi Lý Quang Diệu có xu hướng làm chính trị từ khá sớm.
Ông Lý Quang Diệu được người ủng hộ tung hô sau khi lãnh đạo PAP chiến thắng vào năm 1959 – Ảnh: AFP
Ông Lý sinh ngày 16.9.1923 giữa lúc Singapore nằm dưới sự đô hộ của Anh quốc. Được ông nội đặt tên nửa Anh nửa Hoa – Harry Lý Quang Diệu, sau này ông Lý đã làm mọi cách để xóa bỏ phần tên tiếng Anh “mang dấu ấn bạc nhược của một công dân thuộc địa”, như con gái ông là Lý Vỹ Linh từng tiết lộ trên mặt báo.
Học giỏi, Lý Quang Diệu từng đứng đầu Trường trung học Raffles Institute và được học bổng Anderson danh tiếng để học dự bị đại học tại Raffles College của Singapore. Tại đây, ông chọn 3 môn tiếng Anh, kinh tế và toán học để chuẩn bị cho ước mơ học luật nhằm trở thành một luật gia độc lập chứ không đi làm thuê. Chàng thanh niên họ Lý cũng là một người có má.u ganh đua ghê gớm. Khi hay tin có một cô Kha Ngọc Chi hơn mình về điểm thi cuối khóa môn tiếng Anh và kinh tế, Lý Quang Diệu vô cùng khó chịu và cảm thấy bất an cho cuộc đua giành học bổng du học duy nhất của Nữ hoàng Anh. Chưa hết, “tôi thường xuyên có cảm giác bị đ.e dọ.a, một nỗi sợ bị đè bẹp bởi những người Trung Quốc và Ấn Độ nhập cư vốn chăm chỉ và nhiều năng lượng”, ông Lý tiết lộ trong cuốn hồi ký Câu chuyện Singapore: 1923 – 1965.
Nhờ lanh lợi và khôn ngoan, người anh cả trong gia đình có đến 5 anh em không chỉ sống sót qua giai đoạn “chiếm đóng” đen tối dưới ách thống trị của phát xít Nhật từ năm 1942 đến 1945, mà còn kiếm được khá nhiều tiề.n trong thời gian này. Sau khi Thế chiến 2 kết thúc, chàng trai chưa đầy 23 tuổ.i này đã dùng tiề.n kiếm được từ chợ đen để thực hiện ước mơ du học tại “mẫu quốc” vào năm 1946, thay vì trở lại Raffles College tiếp tục học và chờ đợi cơ hội nhận học bổng của Nữ hoàng Anh.
Xu hướng chính trị bộc lộ khá sớm trong con người Lý Quang Diệu, dù cha chú ông chỉ đam mê kinh doanh, theo tiểu sử gia đình và chính ông tiết lộ tại các cuộc đối thoại công khai. Tham vọng này có lẽ được hình thành trong thời học dự bị đại học khi ông nhận ra “một sinh viên người Malay cùng lớp với tôi sắp trở thành thủ tướng của Malaysia. Anh ta là Abdul Razak bin Hussein, cùng học tiếng Anh và toán như tôi. Anh ta là con nhà quý tộc ở xứ Pahang”, ông Lý kể. Và ngay trong thời gian du học ở Đại học Cambridge, ông Lý đã cùng những sinh viên từ Singapore và bán đảo Malaya tổ chức các sinh hoạt chính trị với mục tiêu sâu xa là xóa bỏ chế độ thuộc địa trên quê hương mình. Tốt nghiệp thủ khoa ngành luật Trường Fitzwilliam năm 1949 với một ngôi sao vinh dự hiếm hoi, Lý Quang Diệu thực tập thêm một năm và về nước vào tháng 8.1950 cùng vợ Kha Ngọc Chi – “đối thủ” năm xưa ở Raffles College – mà ông đã “cưới chui” trong lúc cả hai đang học tại Cambridge, bất chấp lễ giáo phương Đông và quy chế của nhà trường.
Lập thân
Video đang HOT
Sau khi cùng nhau về nước trong sự cổ vũ của báo chí (Kha Ngọc Chi cũng là thủ khoa ngành luật tại Trường Girton của Đại học Cambridge), cả hai đi làm cho một công ty luật. Tìm việc xong, Lý Quang Diệu một mình đến nhà Ngọc Chi xin phép làm đám cưới khiến cha cô đùng đùng nổi giận. Gia đình Ngọc Chi vốn thuộc diện danh gia thế phiệt, lễ giáo uy nghi, không ai mong đợi một chàng thanh niên 27 tuổ.i đến ngỏ lời xin cưới con gái mình.
Hành động này của Lý Quang Diệu một mặt cho thấy tính cách tự lập và quyết đoán của ông, mặt khác cũng thể hiện mối quan hệ hời hợt với cha đẻ, người lẽ ra phải đi hỏi vợ cho con. Xuyên suốt trong các quyển hồi ký của mình, ông Lý Quang Diệu ít nói về cha, có chăng chỉ là hình ảnh một người cha hay la mắng nhưng không có ảnh hưởng gì lên con cái. Một số người Singapore đương thời quen biết nhà ông Lý từng nói với Thanh Niên rằng cha ông Lý không có đóng góp gì trong sự nghiệp của con, trái lại nhiều lúc còn khiến con khó xử trong tư thế một thủ tướng. Ông Lý cũng tiết lộ người có ảnh hưởng lớn nhất trong cuộc đời niên thiếu của ông chính là mẹ ông.
Dù vậy, nhà họ Kha cũng đồng ý, và lễ cưới lần thứ hai của Lý Quang Diệu và Kha Ngọc Chi diễn ra trang trọng tại khách sạn Raffles vào ngày 30.9.1950. Đây ít nhất là lần thứ hai Lý Quang Diệu bộc lộ khả năng ăn nói và tài thuyết khách. Lần đầu tiên chính là lúc sinh viên Lý Quang Diệu thuyết phục một loạt giám thị và giáo sư ở Đại học Cambrigde để họ chấp nhận cho người yêu Ngọc Chi sang Anh quốc nhập học sớm hơn 1 năm.
Sau khi có con trai đầu lòng năm 1952 là Lý Hiển Long (hàm nghĩa “con rồng vinh hiển”, hiện là Thủ tướng Singapore), ông Lý cùng các cựu du học sinh tại Anh quốc thành lập đảng Nhân dân hành động (PAP) vào cuối năm 1954, tranh cử nghị viên và chính thức bước vào con đường chính trị. Cùng thời gian đó, ông cùng vợ và em trai kế Lý Kim Diệu thành lập Công ty luật Lee & Lee do ông đứng đầu. Ông bà có thêm con gái Lý Vỹ Linh (1955) và con trai út Lý Hiển Dương (1957). Tháng 6.1959, ông thắng cử và trở thành thủ tướng hòn đảo tự trị Singapore, trao quyền điều hành Lee & Lee lại cho vợ và em trai.
Thục Minh
(Văn phòng Singapore)
Theo Thanhnien
Thế giới mất một người khổng lồ đích thực
Singapore đau buồn tiễn biệt cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu giữa lúc nhiều lãnh đạo thế giới gọi đây là sự mất mát một huyền thoại của lịch sử.
Người dân Singapore tưởng nhớ ông Lý Quang Diệu trước bệnh viện - Ảnh: AFP
Theo thông cáo của Văn phòng Thủ tướng Singapore, ông Lý "ra đi nhẹ nhàng" lúc 3 giờ 18 phút sáng (giờ Singapore) ngày 23.3 tại bệnh viện đa khoa (SGH), nơi ông đã lưu trú trong tình trạng viêm phổi nặng phải thở máy trong phòng cấp cứu từ ngày 5.2.2015, hưởng thọ 91 tuổ.i. Sự ra đi của ông kết thúc hơn một tháng người dân đảo sư tử sống trong hồi hộp, lo âu, hy vọng rồi thất vọng.
Cho tới trước sáng qua, mọi người dân Singapore đều mong muốn ông Lý sống qua lễ quốc khánh kỷ niệm 50 năm lập quốc vào ngày 9.8. Ngày đó cách đây nửa thế kỷ, ống kính đã ghi lại hình ảnh ông Lý Quang Diệu rơi nước mắt tuyên bố tách Singapore ra khỏi liên bang Malaysia, bắt đầu cuộc hành trình độc lập của một đảo quốc nhỏ bé. Ông Lý làm Thủ tướng Singapore từ năm 1959 đến năm 1990 và được đán.h giá là người có công lớn nhất đưa hòn đảo diện tích tự nhiên chưa đầy 600 km2 ở Đông Nam Á "từ thế giới thứ ba lên thế giới thứ nhất".
Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long, cũng là con trai trưởng của ông Lý Quang Diệu, nghẹn ngào trong thông điệp quốc gia phát trên truyền hình lúc 8 giờ sáng qua về sự ra đi của người được coi là "cha già dân tộc": "Người đầu tiên trong số những nhà lập quốc của chúng ta đã không còn. Ông ấy đã truyền cảm hứng, cho chúng ta sự can đảm và đưa chúng ta đến ngày hôm nay. Đối với nhiều người Singapore và thực tế là với nhiều người khác nữa, Lý Quang Diệu chính là Singapore". Hình ảnh của Thủ tướng Lý trên truyền hình không khỏi làm nhiều người xúc động.
Thủ tướng Lý Hiển Long, con trai ông Lý Quang Diệu, tiếp Quốc vương Brunei Hassanal Bolkiah và hoàng hậu đến viếng trong ngày 23.3 - Ảnh: Reuters
Hôm qua, gần 15.000 người đã đến cổng dinh Istana, nơi tọa lạc văn phòng thủ tướng và văn phòng tổng thống, để viết những lời chia buồn và tri ân đến ông Lý và gia đình. Bên cạnh đó, hơn 1.200 lãnh đạo các nước, các nhà ngoại giao, thương gia lớn, quan chức nhà nước và bạn bè thân hữu vào dinh Istana viếng th.i hà.i ông Lý trong hai ngày 23 và 24.3. Trong số này có Quốc vương Brunei Hassanal Bokiah, tỉ phú Hồng Kông Lý Gia Thành...
Singapore sẽ trải qua một tuần quốc tang, từ 23 - 29.3. Người dân sẽ được nhìn thấy ông Lý lần cuối tại tòa nhà quốc hội trong các ngày 25 - 28.3 và th.i th.ể của ông sẽ được hỏa táng tại nhà hỏa táng Mandai vào chiều 29.3 sau lễ tang cấp quốc gia được tổ chức tại Trường đại học Quốc gia NUS.
Thị trường chứng khoán Singapore chỉ giảm nhẹ 0,06% trong hôm qua. Theo các chuyên gia, sự ra đi của ông Lý không ảnh hưởng quá lớn đến nền kinh tế Singapore, đặc biệt là thị trường tài chính vốn được vận hành chặt chẽ và ít bị ảnh hưởng bởi những xáo trộn chính trị trong nước. Về lâu dài, "những gì ông Lý Quang Diệu đã làm cho Singapore sẽ còn mãi. Đặc biệt, những nguyên tắc, trật tự xã hội và tinh thần chuộng người tài mà ông ấy định hình sẽ giúp Singapore tiếp tục đi lên", ông Chandrasekaran Sundaraju, công dân Malaysia sống tại Singapore hơn 20 năm qua, nói với Thanh Niên.
Nhân vật huyền thoại của châu Á
Hàng chục lãnh đạo trên thế giới trong ngày 23.3 đã gửi các thông điệp chia buồn đến Singapore. Từ Mỹ, Tổng thống Barack Obama gọi ông Lý là một "người có tầm nhìn" đã đưa Singapore thành một trong những quốc gia thịnh vượng nhất thế giới. "Ông ấy là một người khổng lồ đích thực của lịch sử. Ông ấy sẽ được nhớ mãi bởi nhiều thế hệ kế tiếp như một vị cha già của Singapore và là một trong những nhà chiến lược vĩ đại nhất về châu Á", ông Obama nói.
Thủ tướng David Cameron của Anh, quốc gia đô hộ Singapore gần 150 năm, cũng nhìn nhận: "Ông Lý là một trong những nhà lãnh đạo đáng kính nhất của thế giới hiện đại". Còn Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon nói: "Ông Lý Quang Diệu là một nhân vật huyền thoại của châu Á".
Tại châu Á, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe gọi ông Lý là "một trong những lãnh đạo vĩ đại mà châu Á từng sinh ra"; Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ví von ông Lý là "một con sư tử trong số các lãnh đạo" còn Trung Quốc và Indonesia gọi ông Lý "là người bạn lớn".
Thục Minh
(Văn phòng Singapore)
Theo Thanhnien
Lãnh đạo thế giới viết những lời tiễn biệt cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu Các lãnh đạo thế giới hôm nay 23/3 đã viết vào sổ tang những dòng tiễn biệt cuối cùng, gửi lời chia buồn với gia đình cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu và người dân Singapore về sự ra đi của người đã đặt nền móng cho sự phồn thịnh của Singapore ngày nay. Th.i hà.i của cố Thủ tướng Singapore Lý Quang...