Người đoạt giải Nobel tiêu tiền thưởng ra sao?

Với số tiền thưởng hơn 1 triệu USD, những người đoạt giải Nobel sẽ có nhiều lựa chọn cho kế hoạch tài chính của mình.

Mùa trao giải Nobel năm 2013 đã chính thức bắt đầu từ ngày 7/10 với giải Nobel Y học thuộc về 3 nhà khoa học Mỹ với công trình nghiên cứu về cơ chế vận chuyển chất trong và ngoài tế bào. Các giải Nobel trong các lĩnh vực khác sẽ lần lượt được công bố và trao giải, kết thúc bằng giải Nobel Kinh tế.

Ủy ban Nobel cho biết do khủng hoảng kinh tế nên năm nay giá trị giải Nobel sẽ bị giảm từ 10 triệu kronor Thụy Điển xuống còn 8 triệu kronor (tương đương 1,25 triệu USD). Vậy một khi những sự tung hô của báo chí, những buổi lễ trao giải trang trọng qua đi, các nhà khoa học đoạt giải Nobel từ trước tới nay sẽ làm gì với số tiền thưởng này.

3 nhà khoa học đoạt giải Nobel Y học năm 2013

Nhìn lại lịch sử trao giải Nobel, ta có thể thấy rằng bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra. Một số người đoạt giải đã đóng góp tiền thưởng cho các quỹ từ thiện hoặc các công trình nghiên cứu khoa học, tuy nhiên số này không phổ biến.

Khi nhà khoa học Paul Nurse giành giải Nobel Y học vào năm 2001, ông này đã quyết định dành tiền nâng cấp chiếc xe mô-tô của mình. Trong khi đó, nhà khoa học Richard Roberts thì trích ngay tiền xây một sân bóng vồ (croquet) ở bãi cỏ phía trước nhà.

Nữ văn sĩ người Áo Elfriede Jelinek sau khi giành giải Nobel Văn học vào năm 2004 đã tuyên bố rằng giải thưởng này đồng nghĩa với khả năng “tự lập về tài chính”.

Ông Lars Heikensten, giám đốc điều hành Quỹ Nobel cho biết không có những xu hướng mua sắm rõ ràng nào trong số những người đoạt giải, và “nó phụ thuộc rất nhiều vào quốc tịch, vào khả năng tài chính, vào những loại thu nhập mà họ có khi nhận giải, và họ đang ở giai đoạn nào trong cuộc đời.”

Tuy nhiên, có vẻ như đầu tư vào bất động sản là xu hướng phổ biến nhất, ít nhất là trong số những người chịu tiết lộ rằng họ đã làm gì với số tiền được nhận.

Mặc dù hơn 1 triệu USD nghe có vẻ to tát nhưng vì giải Nobel thường được trao chung cho 2 hoặc 3 người nên số tiền mà họ thực nhận giảm đi rất nhiều.

Nhà khoa học Wolfgang Katterle tại Viện Công nghệ Massachusetts, người đồng đoạt giải Nobel Vật lý năm 2001 với 2 đồng nghiệp khác đã đầu tư số tiền thưởng của mình để mua một ngôi nhà và trang trải cho các con ăn học. Ông tâm sự: “Vì một nửa số tiền thưởng phải dành để đóng thuế cho nước Mỹ nên chẳng còn lại gì nhiều.”

Nhà khoa học Phillip Sharp, người đồng giành giải Nobel Y học năm 1993 đã quyết định tiêu toàn bộ số tiền thưởng vào một căn nhà kiểu cổ 100 năm tuổi. Ông nói: “Tôi nhận số tiền đó và mua một căn nhà lớn hơn một chút”, và ông cho biết mặc dù số tiền thưởng này cũng tốt nhưng điều quan trọng hơn đối với giải Nobel là được ghi nhận.

Nhà khoa học Phillip Sharp: Sự công nhận quan trọng hơn tiền bạc

Việc quyết định phải chi tiêu số tiền này như thế nào có thể sẽ bị kéo dài vì những người đoạt giải thường bận bịu với những lời mời tham dự hội nghị, các bài giảng và các lễ lạt khác trong suốt năm đầu tiên. Ông Serge Haroche, người đoạt giải Nobel vật lý năm 2012 nói: “Tôi còn không có đủ thời gian để nghĩ về số tiền đó nữa.” Mặc dù vậy, ông cũng thú nhận là sẽ chú ý hơn vào bất động sản.

Đối với những người đoạt giải Nobel Hòa bình, quyết định chi tiêu tiền thưởng thường được đưa ra nhanh chóng và dứt khoát hơn, vì những người đoạt giải đa số là các chính trị gia, các tổ chức và nhà hoạt động nổi tiếng được dư luận chú ý nhiều hơn.

Nhiều người, chẳng hạn như Tổng thống Mỹ Barack Obama năm 2009 và Liên minh Châu Âu năm 2012 đã quyết định đóng góp tiền thưởng cho các quỹ từ thiện.

Còn nhà kinh tế học Bangladesh Muhamad Yunus, người đã thành lập Ngân hàng Grameen chuyên cho người nghèo vay để thoát khỏi đói nghèo thì lại dành số tiền thưởng của giải Nobel Hòa bình năm 2006 để tài trợ cho một bệnh viện mắt và một doanh nghiệp chế biến thực phẩm cho người nghèo.

Nhà kinh tế học Bangladesh Muhamad Yunus nhận giải Nobel Kinh tế

Tuy nhiên trong số này cũng có một ngoại lệ. Tổng thống Mỹ Woodrow Wilson, người đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1920 đã gửi toàn bộ số tiền này vào một ngân hàng Thụy Điển để hưởng tiền lãi, nhiều khả năng là vì ông lo lắng về cuộc sống sau khi nghỉ hưu ở thời kỳ mà các vị Tổng thống về hưu không được nhận trợ cấp của chính phủ.

Các nhà văn đoạt giải Nobel Văn học thường giữ kín về cách họ chi tiêu tiền thưởng hơn, tuy nhiên sự lựa chọn của họ cũng thường không kém phần thực dụng.

Bà Anna Gunder, người đoạt giải Nobel Văn học cho biết: “Ngay cả khi các nhà văn đoạt giải Nobel khá nổi tiếng, nhiều người không kiếm được nhiều tiền từ việc viết lách.” Bởi vậy số tiền thưởng này thường sẽ giải phóng họ khỏi gánh nặng cơm áo gạo tiền vào cho họ được tự do viết lách. Tuy nhiên cái gì cũng có 2 mặt của nó.

Bà Gunder nói: “Số tiền đó thực sự thay đổi sự nghiệp của họ… Trong những năm đầu sau khi đoạt giải, họ thường viết ít hơn, nhưng rồi họ sẽ tiếp tục cầm bút một hai năm sau đó.”

Từ năm 2012, số tiền thưởng cho giải Nobel đã bị giảm đáng kể vì khủng hoảng kinh tế, và những người điều hành Quỹ Nobel cho biết họ chưa có kế hoạch tăng số tiền thưởng trở lại trong tương lai gần, tuy nhiên hầu như không có người nào tỏ ý phàn nàn khi nhận được điện thoại thông báo mình đã đoạt giải Nobel.

Theo khampha