Người cận vệ cuối cùng về cõi người hiền

Mười hai giờ đồng hồ, bay một mạch của chuyến đi nhằm ngày chủ nhật gần như mù tịt tin tức. Chỉ khi đáp xuống sân bay Schiphol của Amsterdam Hà Lan mở máy mới giật mình tin Thượng tướng Phùng Thế Tài vừa về cõi…

Vậy là những thành viên của thế hệ tướng Vàng theo quy luật nghiệt ngã của thời gian cứ lần lượt rủ nhau đi! Và nay, đến lượt người cận vệ cuối cùng (theo nghĩa thực) của Bác Hồ, thượng tướng Phùng Thế Tài.

Thế hệ Vàng

Bồi hồi về một ngày năm đã xa, lần gặp thượng tướng Phùng Thế Tài để thực hiện loạt bài về người lính cận vệ theo Bác Hồ từ những ngày còn hoạt động bên Trung Quốc. Tư gia của tướng quân ven con đường thời ấy có tên Chiến thắng B52, không hiểu duyên cớ gì, người ta đã bỏ tên ấy thay bằng tên mới đường Trường Chinh?

Kể cũng hay hay. Một vị tướng trận mạc từng dự những trận ác liệt B52 trên bầu trời Hà Nội năm 1972 ấy, hơn 40 năm sau nhà riêng vẫn ở đường B52!

Tướng Phùng Thế Tài. ẢNH: TTXVN

Rồi lần gặp lại nhiều năm sau, cũng tại nhà riêng ở đường B52 này, dịp kỷ niệm trận đầu đọ sức với cuộc chiến tranh bằng không quân phá hoại miền Bắc, tò mò hỏi tướng quân về tấm ảnh lịch sử quen thuộc, đẹp và hùng: Bác Hồ chụp cùng Phó tư lệnh quân chủng Hải quân Nguyễn Bá Phát (trái) và Tư lệnh quân chủng Phòng không – Không quân Phùng Thế Tài (phải) trong buổi lễ tuyên dương sau chiến thắng ngày 5/8/1964. Đó là ngày mồng 7/8/1964.

Nghe tôi hỏi, lão tướng cười nhẹ… thì cũng tại cái ông phó nhòm nhà các ông… Bữa ấy Lễ tại CLB Quân đội, trời quá nóng… Tôi với anh Phát áo trong ướt đẫm mồ hôi. Chắc Bác cũng thế. Lễ tất, có tiết mục chụp ảnh kỷ niệm. Mà cái ông phóng viên ảnh cứ loay hoay mãi. Mà khi ấy đang chuyện trò nên Bác nới cúc ra cho mát. Trong tư thế ấy trông ông cụ đẹp lạ… Rồi cứ thế chụp. Thoáng nghe Bác cười, thế này để thể hiện quyết tâm đánh giặc của Bác cháu mình…

Tôi chợt nhớ đến câu chuyện hồi nãy trên máy bay với Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, cảm giác bồi hồi xen chút chi đó hơi huyền bí, lạ lẫn quen về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chuyện tướng Vịnh kể rằng nhà ông có một cái va li to mà trong đó nhiều tư liệu quý và lạ nữa. Tỷ như có những tấm ảnh không biết của tác giả nào chụp- mà không rõ bấm máy vào thời điểm nào năm nào- những cảnh Bác Hồ ngồi làm việc với Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, trời nóng, Người đánh mỗi cái may ô!

Tôi chưa được coi những tấm hình ấy. Chắc những yếu tố độc đáo bầu nên những nét lạ và hùng đã làm nên những tấm ảnh mà tướng Nguyễn Chí Vịnh đang sở hữu?

Ấn tượng lão tướng, vóc dạc manh mảnh. Đầu hói bóng. Lối nói chầm chậm, nhưng rành rẽ chứng tỏ còn khá mẫn tiệp. Nhiều chi tiết của sự kiện đã lui về nửa thế kỷ mà tướng quân vẫn tường minh như thế… Đến câu hỏi có phần rụt rè liệu ta có bị bất ngờ vào thời điểm mồng 5/8 ấy không thì lão tướng lắc đầu xua tay nghiêm sắc mặt mà rằng, không! Không hề bất ngờ! Nhưng khởi đầu là một mốc… nhục!

Mối nhục ấy là những lần bộ đội phòng không vồ hụt máy bay Mỹ. Mà lần đó Bác Hồ gọi tướng Tài lên trách vui nghe nói chú dùng mấy trăm viên đạn đại cao bắn chim! Có bắn được con nào sao không thấy đưa lên biếu Bác?

Rồi lần mới đây, năm trước dịp kỷ niệm 40 năm Chiến thắng B52, lão tướng đã yếu đi nhiều không đi lại được. Nói cũng khó khăn…Thế mà tôi hơi vô tâm cứ cố nèo thêm, về một thực trạng là thời điểm cam go ác liệt ấy đạn tên lửa SAM-2 của ta đã cạn kiệt… Ông khuyên tôi nên tìm gặp những người cần gặp bên Quân chủng để tìm hiểu… Rồi cũng nên chịu khó tham khảo thêm tài liệu của bên kia nữa cả cuốn sách của Kissinger (từng là Ngoại trưởng Mỹ) về thời điểm ấy…

Bữa nay nơi trời lạnh xứ xa nghe lão tướng biệt với dương thế bồi hồi nhớ một lần thăm gặp năm ấy… Tôi may mắn được ngồi chuyện với người con trai cả của tướng quân vốn là sĩ quan Quân đội đã nghỉ hưu. Được biết thêm gia đình ông gần đây thêm một vị tướng nữa! Đó là người con trai thứ, hàm thiếu tướng công tác bên lĩnh vực khoa học quân sự.

Mà hình như đâu phải là người cận vệ cuối cùng như mình đã từng nghĩ vội?

Amsterdam đêm 23/3/2014

Bữa gặp lần đầu ấy, mới tường thêm cái tên của tướng quân. Tên thực của lão tướng là Phùng Văn Thụ. Từng được Bác Hồ đặt tên là Hữu Tài. Đến năm 1952 xin Bác cải lại là Thế Tài. Tại hang Pác Bó, có lần hai Bác cháu trồng khoai nước (khoai môn) Bác ra vế đối (một hoạt động trí não mà theo Bác rất cần đối với người làm tướng) trồng môn trước cửa, Phùng cận vệ đối lại bắt ốc sau nhà được Bác cười, hầy chú này được!

Theo Xuân Ba

Tiền Phong