Người Ai Cập cổ bắt hàng triệu chim săn mồi để ướp xác
Xác ướp hàng triệu con cò quăm và chim săn mồi để tế các vị thần Horus, Ra hoặc Thoth được phát hiện trong những nghĩa trang ở thung lũng sông Nile.
Nhóm nghiên cứu kiểm tra xác chim ó Buteo chân dài. Ảnh: Romain Amiot/LGL-TPE/CNRS.
Số lượng xác ướp chim lớn như vậy dấy lên câu hỏi về nguồn gốc của chúng. Các nhà khoa học đến từ Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS), Đại học Claude Bernard Lyon 1 và Trung tâm Nghiên cứu Phục dựng của Bảo tàng Pháp (C2RMF) tiến hành phân tích hóa địa chất những xác ướp ở Bảo tàng Confluences, Lyon. Theo kết quả nghiên cứu công bố hôm 22/9/2020 trên tạp chí Scientific Reports, tất cả đều là chim hoang dã.
Video đang HOT
Hàng chục triệu xác ướp động vật bao gồm động vật có vú, bò sát, chim được dùng làm tế phẩm trong những nghĩa trang ở thung lũng sông Nile là bằng chứng về nghi thức tôn giáo tồn tại từ thời Cổ Vương quốc (thiên niên kỷ 3 trước Công nguyên) tới thời Ai Cập thuộc La Mã (thế kỷ 1 – 3). Để xác định những con chim bị ướp xác là vật nuôi hay săn bắt, nhóm nghiên cứu gom các mẩu lông, xương và vải quấn từ 20 con cò quăm và chim săn mồi trong bộ sưu tập của bảo tàng Confluences. Nếu đó là chim nuôi, chế độ ăn của chúng sẽ đồng nhất, thể hiện qua thành phần đồng vị từ xác chim.
Các nhà nghiên cứu xác định niên đại nhiều mô bằng đồng vị carbon-14, đồng thời đo thành phần đồng vị oxy, carbon, nitrogen, lưu huỳnh và strontium. Tuy nhiên, thành phần đồng vị thể hiện mức độ khác biệt cao, chứng tỏ những con chim là động vật hoang dã, di cư theo mùa khỏi thung lũng sông Nile.
Kết hợp với nghiên cứu di truyền do nhóm chuyên gia khác tiến hành, các nhà khoa học Pháp xác nhận người Ai Cập cổ đại hoạt động săn bắt hàng loạt chim hoang dã giống như mô tả trong những bức bích họa trên tường mộ, ví dụ mộ Nakht ở nghĩa trang Theban.
Xác ướp rắn hổ mang hơn 1.000 năm tuổi
Con rắn hổ mang nhỏ tuổi bị giết chết và bẻ răng nanh trước khi ướp xác để hiến tế cho các vị thần.
Ảnh chụp cắt lớp xác rắn hổ mang. Ảnh: Sci Tech Daily.
Các nhà nghiên cứu sử dụng kỹ thuật chụp ảnh 3D độ phân giải cao không xâm lấn gọi là chụp microCT tia X để tìm hiểu các xác ướp động vật hơn 1.000 năm tuổi bên dưới lớp vải quấn. Trong báo cáo đăng trên tạp chí Scientific Reports hôm 20/8, nhóm nghiên cứu ở Đại học Swansea, Anh, mô tả quá trình xem xét ba xác ướp động vật từ bộ sưu tập ở Trung tâm Ai Cập, bao gồm rắn hổ mang, mèo và chim cắt.
Nhóm nghiên cứu cho biết ảnh chụp cắt lớp hé lộ đặc điểm của các con vật. Con rắn hổ mang có thận bị vôi hóa, chứng tỏ nó mắc chứng bệnh gút, thường gặp ở rắn hiện đại nuôi nhốt trong điều kiện kém. Theo Richard Johnston, giáo sư kỹ thuật ở Đại học Swansea, đồng tác giả nghiên cứu, độ tuổi nhỏ của con rắn cho thấy nó được nuôi để hiến tế.
Johnston và cộng sự nhận thấy con rắn hổ mang được ướp xác trong tư thế há to miệng với lượng nhỏ muối natron đặt ở bên trong. Đây có thể là bằng chứng về nghi thức gọi là "mở miệng". Con rắn không có răng nanh. Dù những chiếc răng có thể bị rụng, nhóm nghiên cứu suy đoán chúng bị bẻ đi để tránh gây thương tích cho người ướp xác. Con rắn hổ mang chưa trưởng thành có vết nứt ở cột sống. Theo các nhà nghiên cứu, cùng với tổn thương ở phần đầu, vết tích này phù hợp với giả thuyết người Ai Cập cổ đại đã túm đuôi nó và quật mạnh xuống bề mặt cứng như quất một chiếc roi.
Đầu của xác ướp mèo không liền với thân và được vẽ mặt nạ mai táng. Dựa vào kết quả scan, nhóm nghiên cứu suy đoán nó chưa tới 18 tuần tuổi và có thể đã được thuần hóa. Nhiều khả năng con mèo bị siết chết để có thể đặt phần đầu thẳng hướng với thân. Ảnh chụp xác ướp chim hé lộ đó có thể là một con cắt lưng hung nhưng nguyên nhân dẫn tới cái chết của nó vẫn là điều bí ẩn.
Người Ai Cập cổ đại thường ướp xác động vật từ chim tới cá sấu, sư tử, bọ hung. Một số con là vật nuôi chôn cất cùng chủ nhưng hàng triệu động vật bị giết và ướp xác để hiến tế cho thần linh.
Bí mật những xác ướp tìm thấy trên sa mạc khô cằn ở Chile Sa mạc Atacama ở Chile là nơi các chuyên gia tìm thấy một số xác ướp của người Chinchorro có niên đại khoảng 7.000 năm tuổi. Những xác ướp cổ xưa này được ướp xác theo cách thức đặc biệt. Không chỉ Ai Cập, các nhà khảo cổ còn tìm thấy nhiều xác ướp ở sa mạc Atacama của Chile. Điều thú vị...