Ngôi nhà trình tường đẹp nhất cực Bắc
Ngôi nhà đã làm nền cho phim nhựa “Chuyện của Pao” do đạo diễn Quang Hải thực hiện đoạt giải Cánh diều Vàng từ năm 2006 cùng nhiều thành công rực rỡ. Nhưng hầu như, ít ai biết đến ngôi nhà trình tường cổ trứ danh ấy còn có những điều thú vị khác.
Không gian ngôi nhà trình tường với cửa gỗ, hiên đá, ngói máng
Biệt thự bằng… đất
Ngôi nhà trình tường cổ kính đó là của ông Mua Súa Páo ở xã biên giới Sủng Là (Đồng Văn – Hà Giang). Giữa vùng núi đá tai mèo như Hà Giang lại “mọc” lên một ngôi nhà bằng đất cao hai tầng thì quả là sự lạ. Điều ấy đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa mới trong tầng lớp quý tộc xưa của đồng bào dân tộc Mông vùng cực Bắc.
Ông Mua Súa Páo cũng là một người nổi tiếng và có vai vế ở Tây Bắc. Ông từng giữ chức Trung đội trưởng đội quân của Vua Mèo thời trước Cách mạng tháng Tám 1945. Người ta bảo, ông Páo võ nghệ hơn người, lại có sức khỏe phi thường, có thể một mình tay không đán.h thắng hổ. Chính những khả năng ấy đã khiến “Vua Mèo” yêu quý và tin tưởng cho vời ra để giữ chức vụ cao nhất trong đội quân tháp tùng.
Có tiề.n, ông Páo thuê thợ giỏi nhất về xây dựng ngôi nhà trong mấy năm ròng. Ngôi nhà trình tường vững chãi 2 tầng với 3 dãy nhà ghép thành hình chữ U để lộ phần sân nhỏ lát đá tảng được đán.h bóng cẩn thận. Bây giờ ở bản Lũng Cẩm Trên chỉ còn ông Mua Vản Sấu là còn nhớ được chuyện nhà ông Páo. Ông Sấu bảo: “Ngôi nhà của ông Páo thuộc loại đẹp nhất không đâu sánh được”. Ông Mai Bá Nin – Phó Chủ tịch UBND xã Sủng Là dẫn chúng tôi đi quanh ngôi nhà, chợt thấy một tấm đá nhỏ khắc dòng chữ tiếng Pháp. Hỏi ra, mới biết gia đình mới “khai quật” được ở góc chuồng lợn.
Từ ngôi nhà trình tường này, đi ngược ra sau leo lên một ngọn núi cao nhìn xuống mới thấy nó có giá trị nhất vùng cực Bắc. Giữa những làn sóng đá vôi xám ngoét, đen kịt dưới thung lũng, bên kia là nước bạn Trung Quốc, bên này là nhà cổ vững chãi như cột mốc trấn giữ vùng biên. Ngôi nhà trình tường cao hai tầng này theo lời ông Mai Bá Nin như là “điểm tựa” để cho bà con dân tộc nơi đây. Đó còn là điểm đến không thể bỏ qua của những người ưa khám phá vùng núi đá Hà Giang.
Ông Mua Sín Già và chiếc cối xay cũ
Tứ đại đồng đường
Qua lời ông Vàng Mỹ Tính – Trưởng bản Lũng Cẩm Trên thì gia tộc Mua Súa Páo thuộc hàng “danh gia vọng tộc” của người Mông ở Sủng Là này. Bản Lũng Cẩm Trên cũng chỉ có 2 dân tộc là Mông và Hoa sinh sống nên cả một vùng rộng lớn chỉ đếm được có 62 gia đình với 292 nhân khẩu.
Ngôi nhà cổ của ông Páo xếp vào hàng “tứ đại đồng đường”, năm 1979 con trai ông Páo là Mua Súa Vừ qua đời, một năm sau thì ông Páo cũng về với tổ tiên. Anh Mua Phái Tủa đứng ra gánh vác việc gia đình và lấy chị Ly Thị Chúa làm vợ. Anh Tủa thì cứ đi biền biệt, làm thuê ở vùng biên. Anh làm đủ thứ nghề, từ bốc vác đến thồ hàng, ai thuê gì anh cũng làm để có tiề.n nuôi vợ con.
Nhà giữa cùng sân với anh Tủa là nơi ở của ông Mua Sín Già. Chúng tôi bước vào phía trong, căn nhà được soi sáng bởi ánh lửa trong bếp ở gian bên cạnh. Ông Già thấy nhà có khách thì cười ha hả lôi chum rượu ra mời. Ông Già bảo: “Tao có 2 vợ cùng sống chung một nhà, vui lắm. Ở Sủng Là không ai được như tao”.
Theo quan hệ gia tộc, ông Già là cháu gọi ông Páo là bác ruột. Ông Già lấy vợ đã lâu nhưng không có con. Mấy năm vừa rồi, bà vợ cả đã đi tìm vợ hai cho chồng. Bây giờ, con cái đã đề huề, ông Già chỉ còn mỗi việc trông nhà và uống rượu để hai bà vợ lên nương trồng ngô, làm sắn.
Video đang HOT
Chị Ly Thị Chúa ôm con bên bậu cửa, hình ảnh quen thuộc của phụ nữ người Mông
Bảo tồn nhà cổ
Ông Vàng Mý Tính – Trưởng bản Lũng Cẩm Trên cho hay: “Ngôi nhà cổ của ông Páo là tài sản quý nhất của bản. Khách du lịch dưới xuôi lên, người Tây cũng đến ngắm nghía suốt ngày, nhưng không ai dám vào bên trong vì sợ phong tục, sợ bóng tối, sợ ngôi nhà bị sập, vì xuống cấp quá rồi”.
Chợt tôi nghĩ tới buổi nói chuyện trước đó với ông Lầu Mí Pó – Phó chánh văn phòng UBND huyện Đồng Văn. Ông Pó vui mừng thông báo về đề án xây dựng và phát triển bản Lũng Cẩm Trên, xã Sủng Là trở thành Làng văn hóa du lịch cộng đồng tiêu biểu gắn với nông thôn mới.
Đứng ngay cạnh bờ rào được xếp bằng đá núi tai mèo bên cổng vào, ông Mai Bá Nin – Phó Chủ tịch UBND xã Sủng Là bảo: “Xã này đang được chọn làm xã điểm để xây dựng Nông thôn mới của huyện Đồng Văn, ngôi nhà cổ của ông Páo cũng sẽ được đầu tư, tôn tạo và nâng cấp để kết hợp làm làng văn hóa du lịch các dân tộc”.
Phía bên kia hàng rào đá, chị Chúa đang ôm đứa con nhỏ trong lòng, nghe lãnh đạo địa phương nói vậy thì nở nụ cười rất tươi. Chị bảo: “Ngôi nhà này được tôn tạo vững chãi như xưa là mừng rồi, ngôi nhà vẫn còn đẹp lắm. Khách du lịch dưới xuôi lên thăm, ai cũng khen ngợi. Họ bảo, ngôi nhà đáng giá tiề.n tỷ. Tôi không mong có nhiều tiề.n như vậy, chỉ mong làm sao ngôi nhà còn mãi với thời gian”.
“Nhà trình tường nói chung là một nét văn hóa đặc sắc của bà con dân tộc vùng cao. Nhà người Mông ở Sùng Là dù to hay nhỏ, dù mới hoặc truyền thống đều được xây 2 cửa, một chính và một phụ. Nhà cổ của ông Páo cũng thế, đó không chỉ là biểu hiện kiến trúc của người Mông mà còn mang giá trị tư tưởng, là chỗ dựa văn hóa của bà con dân tộc”, ông Mai Bá Nin – Phó chủ tịch UBND xã Sủng Là.
Theo ANTD
Gia đình 4 người có 104 ngón tay, chân
Cuối bản Ka Ai, thủ phủ của người Mày ở xã Dân Hóa (huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình) là căn nhà sàn xập xệ của một gia đình vô cùng kỳ lạ. Lạ là bởi 4 người trong căn nhà ấy có tới 104 ngón tay, chân. Chủ nhân ngôi nhà này là một phụ nữ, chị Hồ Thị Keo.
Thiên hạ đệ nhất... ngón
Thử gõ vào trang tìm kiếm google.com.vn, cụm từ "người nhiều ngón tay, ngón chân nhất" thì kết quả cho thấy, trên thế giới chỉ có duy nhất một em bé tận bên Ấn Độ là người có nhiều ngón tay, ngón chân hơn những thành viên trong gia đình chị Keo.
Chú bé có tên Akshat ấy có 14 ngón tay và 20 ngón chân được ghi vào kỷ lục thế giới là người có nhiều ngón tay, ngón chân nhất. Còn ở Việt Nam, chỉ mới nghe nói có người 6 ngón, chưa ai có tới 12 ngón tay, 14 ngón chân cả. Chú bé người Ấn Độ chỉ có một mình, nếu tính cả gia đình thì có lẽ chẳng ai nhiều ngón hơn nhà Hồ Thị Keo.
Có lẽ vì vậy mà khi chúng tôi vào bản Ka Ai, ngồi chưa ấm chỗ, trưởng bản Hồ Xuân Triêm đã kéo ngay đến nhà chị Keo để khoe. Ông khoe như thể đó là kỳ tích của người Mày ở miền biên viễn này vậy: "Bốn người, mỗi người 26 ngón, 12 ngón tay, 14 ngón chân, tổng cộng là 104 ngón tay, chân luôn", phép cộng của vị trưởng bản, người hiếm hoi biết tính, biết chữ ở Ka Ai.
Có lẽ ngón tay, ngón chân là tài sản lớn nhất của gia đình Hồ Thị Keo bởi nhà họ nghèo lắm. Cái nghèo không chỉ chung chung như bao hộ dân người Mày khác ở đây mà có phần thê thảm hơn nhiều.
Bà Keng và chị Keo với những bàn tay, bàn chân kỳ lạ
Chồng chị là Hồ Thanh mất từ khi chị sinh đứa út chưa đầy một tuổ.i. Ngoại trừ căn nhà được nhà nước dựng cho cái hồi người Mày chuyển từ rừng núi trong khe nước rụng, điểm khởi nguồn sông Gianh ra Ka Ai thì 4 con người chỉ có một bộ nồi niêu xoong chảo là có giá. Nhà trống huơ trống hoác, đến như cái giường cũng chẳng có, cả nhà cuốn chiếu ngủ sàn bên bếp lửa.
Chị cũng chẳng biết vì sao, nguyên nhân gì mà tay chân chị lại kềnh càng hơn người đến vậy. Có lẽ là di truyền bởi mẹ chị là bà Hồ Thị Keng cũng có 12 ngón tay và 14 ngón chân. Trưởng bản Triêm nghe mấy đoàn công tác lên Ka Ai bảo là do di truyền nên cũng truyền tai dân bản, khẳng định với những người lạ như tôi nguyên nhân như thế.
Còn chị Keo, chị nào có biết di truyền là gì đâu. Chị nói tiếng Kinh không sõi, không nhớ tuổ.i của mình, không biết chữ, thậm chí đến tên tuổ.i của con mình chị cũng phải bóp trán một lúc lâu thì nói chuyện di truyền e là không phù hợp.
Ngồi lỏng thỏng bên cầu thang gỗ nhà sàn, chị Keo lần lượt xòe hết các ngón tay chân để chúng tôi quan sát. Trời ạ. Đôi bàn tay chị Keo 5 ngón giống người thường nhưng ở chân hai ngón út mọc thêm hai "củ lạc" chìa thẳng ra hai bên.
Còn đôi bàn chân, một bàn gần như không có kẽ chân, 5 ngón đều nhau khin khít, trên ngón út và ngón cái mọc thêm 2 ngón tõe ra khiến bàn chân chị chẳng khác nào một nải chuối đều đặn có thêm hai trái thừa. Một bàn nữa thì lại khác, ngón nào cũng tõe. Tôi thử ướm bàn chân mình, cố xòe hết cỡ tất cả các ngón cũng chỉ đủ hai phần ba dấu chân của chị. Mới đầu nhìn sờ sợ, nhưng nhìn mãi cũng quen, cũng chỉ thấy hơi lạ mà thôi.
Mẹ chị, bà Keng nói một tràng tiếng Mày, đại ý là đẻ ra đã thấy như thế rồi, càng lớn thì các ngón chân thừa đều phát triển như những ngón khác. Vừa nói, bà Keng vừa chỉ tay lên mặt chị Keo, sẹo chi chít. Đó là vết tích những năm tháng người Mày sống trong rừng, mỗi lần đi lại do bàn chân cồng kềnh quá nên chị Keo vấp ngã mỗi lúc lên nương, vướng cây cỏ.
Thuở vừa sinh ra chị, người Mày ở miền biên viễn này vốn dĩ sợ ma có thêm cơ hội để mặt xanh mắt trố. Họ cho rằng mẹ con chị đã bị con ma rừng làm cho ra nông nỗi ấy. Chốn núi rừng vốn cô độc, cộng thêm sự kỳ thị nên Hồ Thị Keo gần như chỉ có cơ hội nói chuyện với mẹ mình.
Cũng may, đến tuổ.i trưởng thành, có anh trai bản lành lặn tên Hồ Thanh vượt qua lời dị nghị se duyên cùng chị xây dựng gia đình. Những con lần lượt ra đời, đều là con trai cả. Thằng Hồ Cào nay đã 13 tuổ.i, thằng Hồ Kẹc cũng đã lên 7. Chỉ buồn một nỗi đứa nào cũng di truyền từ mẹ, cũng 12 ngón tay, 14 ngón chân. Không chỉ vậy, ngực thằng Kẹc lại còn nhọn như ức gà khiến nó càng thêm xấu hổ.
Lại thêm chuyện mấy năm trước, chẳng hiểu vì sao chồng chị đột tử, không rõ nguyên nhân, những lời dị nghị về ma quỷ lại rộ lên trong bản Ka Ai. Cũng may, nhờ có Tổ công tác của Đồn biên phòng Cha Lo che chở, vận động dân bản cảm thông và chia sẻ nên gia đình chị cũng có một cuộc sống yên bình.
Khổ vì nhiều ngón quá
Sống giữa bốn bề đồi núi nhưng lạ một chỗ, nhà chị Keo không có lấy một tấc đất sản xuất nào. Không phải chính quyền không quan tâm, lý do chính là vì có cấp đất thì nhà chị Keo cũng không sản xuất nổi vì chẳng có người làm.
Căn nhà trống hơ trống hoác của gia đình chị Keo
Thành thử, bà Keng và chị sống bằng nguồn gạo trợ cấp của Chương trình 30a. Nguồn gạo ngày càng ít ỏi, những gia đình khác còn có thêm nương rẫy, có thêm sắn, thêm ngô, hay ít ra cũng chăn nuôi được con lợn, con gà, còn như bà Keng, chị Keo thì chịu. Mấy đứa con cũng được hỗ trợ gạo, nhưng không đủ ăn nên phải vào rừng đi săn, lên rẫy cắt cây chổi chít về đổi gạo.
Cả gia đình chị Keo chưa một ai biết đến đôi dép là gì, cả ba đời đều đi chân đất. Thấy bà bán hàng rong, tôi định bụng mua những đôi to nhất tặng họ, nhưng thử mãi chẳng có đôi nào vừa.
Những thành viên của gia đình chị Keo đang rất cần sự trợ giúp. Cũng nghe đâu có mấy đoàn công tác, một số tổ chức từ thiện lên với Ka Ai, khi biết có hoàn cảnh gia đình Hồ Thị Keo đã lên kế hoạch đưa cả nhà đi phẫu thuật. Chị Keo cũng đã làm lễ xin "ma chồng" để đi rồi, vậy mà đến giờ vẫn chưa thấy ai lên lại.
Cả gia đình chỉ mỗi thằng Kẹc biết chữ, nó học khá giỏi nhưng không ai chắc có tiếp tục được học không vì nhà nghèo quá. Nó phải phụ giúp gia đình kiếm ăn bằng việc đi cắt chổi chít. Đám trẻ như nó một ngày có thể cắt được gần 5 kg, mỗi kg 4 ngàn, được 20 ngàn, riêng thằng Kẹc chỉ cắt được tầm phân nửa vì vừa leo núi vừa phải gỡ cỏ ở chân.
Thằng Cào có đi học nhưng chỉ được vài ngày. Những buổi đầu tiên đến trường, mặc cảm về đôi bàn tay, bàn chân kỳ lạ, cộng thêm những lời dị nghị, chỉ trỏ của bạn bè càng khiến nó thêm quyết tâm để bỏ. Bây giờ nó là trụ cột kinh tế của cả gia đình. Nó theo cánh đàn ông trong bản vào rừng săn chuột, đi biền biệt có khi cả tuần mới ghé về nhà một lần.
Đêm vùng cao Ka Ai khá lạnh, cả gia đình chị Keo giữ ấm cho những đôi bàn tay, bàn chân kỳ lạ bằng cách ngồi bên bếp lửa. "Khổ nhất là mùa đông, đường đất lầy lội mà họ cứ chân trần lội khe, lội suối. Bổ (ngã) thường xuyên", trưởng bản Triêm nói giọng đầy chia sẻ.
Ở đời ai chẳng có ước mơ. Ước mơ của gia đình có những bàn tay, bàn chân kỳ lạ này thật giản dị, họ mơ có được một bữa cơm thật no. Với riêng chị Keo, dù không suy nghĩ được sâu xa như người khác nhưng nhìn những đứa con dị thường của mình, không ít lần chị giấu nước mắt thầm ước chúng được trở thành người bình thường, lành lặn như bao đứ.a tr.ẻ khác.
Theo 24h
Trắng trời hoa mận đỏ Xuân năm nay đến muộn, nhưng lại được một điều: hoa mận nở đều thành một đợt. Thế là trắng núi, trắng rừng, trắng bản, trắng muôn nơi. Cả thảo nguyên Mộc Châu như chìm đắm trong sắc trắng đê mê của mận. Từ những thung lũng bấy lâu nay chỉ có hoa cỏ dại, đến những đỉnh núi đẫm sương suốt mùa...