Ngoài bánh trôi bánh chay, Tết Hàn thực ngày xưa ông bà ta còn ăn một loại bánh khác đấy!
Chẳng xa lạ gì khi ngày 3/3 Âm lịch này nhà nhà làm bánh trôi bánh chay. Nhưng bạn có bất ngờ không khi biết trong quá khứ, ông bà chúng ta đã từng ăn “ bánh Xuân Thái” vào dịp này?
Hãy bắt đầu từ nguồn gốc của Tết Hàn thực. Theo người Trung Quốc, nó gắn liền với hình ảnh anh hùng Giới Tử Thôi: Khi vua gặp nguy cấp lúc chạy giặc, ông đã tự cắt một… miếng thịt của mình dâng cho vua. Sau này ông ở ẩn, dù vua đốt rừng thúc ông quay về, Giới Tử Thôi cũng thà chịu c.hết cháy. Từ đó cứ dịp giỗ Giới Tử Thôi (3/3 âm lịch), người ta phải kiêng lửa, tạo ra những món ăn “lạnh” cho Tết Hàn thực.
Bánh trôi bánh chay là thức phổ biến vào dịp Hàn thực.
Thế nhưng ở Việt Nam, Tết Hàn thực cũng xuất hiện từ rất lâu đời trong tín ngưỡng dân gian và cũng kèm theo những món ăn đặc trưng. Cụ thể là năm 1292, chính Trần Nhân Tông sai người làm một mâm bánh đem tặng… ngược lại sứ giả nhà Nguyên kèm đôi lời sau:
“Múa giá chi rồi, thử áo xuân
Hôm nay Hàn thực, buổi thanh thuần
Bánh rau tinh khiết đầy mâm ngọc
Phong tục An Nam theo cổ nhân”
(Bản dịch Hán Việt: Trần Lệ Văn)
Lời thơ trang nhã nhưng ý tứ sâu xa: Rõ ràng trong mắt người Việt, Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền gắn với ông bà tổ tiên ta. Đoạn thơ ngắn này của Trần Nhân Tông cũng khẳng định rằng người Việt ta đã từng dùng bánh xuân thái (“bánh rau tinh khiết”) hay còn gọi là bánh cuốn ngày nay vào tiết Hàn thực khi xưa.
Bánh Xuân Thái là bánh gì?
Hãy hồi tưởng một chút về món bánh Hàn thực năm xưa cùng độ tinh tế như cái tên của nó.
Bánh Xuân Thái (), “” chỉ mùa xuân, “” nghĩa là rau, hiểu nôm na là loại bánh cuốn có nhân thịt và rau tươi mùa xuân bên trong. Bởi vì hình dạng khá giống bánh cuốn và gỏi cuốn ngày nay, nên nó được xem là phiên bản cổ của hai loại bánh trên. Bánh xuất hiện từ thời Lý – Trần và được các tài liệu lịch sử cùng thời ghi nhận như biểu tượng của Tết Hàn thực: “Vào tết Hàn thực, đem bánh cuốn tặng nhau” (trích dẫn An Nam chí lược, sử gia Lê Tắc). Như vậy, có lẽ mãi đến thời Lê Nguyễn, tục bánh trôi bánh chay mới xuất hiện, còn trước đó ông bà ta đều ăn bánh và tặng nhau bánh cuốn.
Video đang HOT
Bánh Xuân Thái được cho là tên gọi khác của bánh cuốn theo sử sách.
Xét về phần vỏ, bánh Xuân Thái cũng giống bánh cuốn miền Bắc ở chỗ làm từ bột gạo, thường là bột gạo hơi cũ một chút, nhằm giúp bánh bớt dính và dễ cuốn thành hình hơn. Nhân bên trong bao gồm các loại thịt đã được xào chín và rau tươi, rau thơm của mùa đấy như rau mùi, bạc hà… Tuy nguyên liệu bình dân nhưng người tráng bánh và cuốn bánh phải thật khéo, đảm bảo quấn thành hình trụ thon dài, tròn đẹp đẹp mắt và không bị rách mới đủ tiêu chuẩn đem lên mâm cúng ông bà. Trong sử sách có ghi lại lời ca ngợi của người xưa với bánh Xuân Thái hay bánh cuốn ngày nay: “Quyển bính nhiều nhân càng ngon, hiệu là bánh cuốn lăn tròn khéo thay” (Sách Chỉ Nam Ngọc Âm).
Dù sách sử đã giải nghĩa bánh Xuân Thái chính là bánh cuốn, cũng có ý kiến cho rằng nó thực ra là tổ tiên của… gỏi cuốn và phở cuốn mới đúng. Nếu như rau thơm, rau sống được dọn ăn kèm cùng bánh cuốn Hà Nội, thì ở các vùng miền khác, người ta cuốn cả thịt và rau vào trong bánh.
Nhưng dù bản chất Xuân Thái là bánh cuốn hay gỏi cuốn, cũng không thể phủ nhận nó đã tồn tại trong lịch sử Việt Nam từ rất lâu đời, với sắc thái và ý nghĩa riêng biệt với món ăn Hàn thực của Trung Quốc. Món Hàn thực ở nước bạn hoàn toàn kiêng lửa, nhưng bánh Xuân Thái ở Việt Nam thì không. Tết Hàn thực ở nước bạn gắn với tích về một vị anh hùng dân tộc, nhưng Hàn thực của ta hoàn toàn hướng về đạo ông bà. Cho đến bây giờ, người ta cũng chỉ biết người thời Lý, Trần ăn bánh cuốn vào mùng 3/3 Âm Lịch chứ không mấy ai hiểu tại sao. Hoặc đơn giản như trong đôi câu thơ của Trần Nhân Tông, bánh Xuân Thái có rau có thịt, là tinh hoa đất trời mùa xuân-hạ, mùa màng nở rộ, mang đầy ý nghĩa tốt đẹp để thưởng thức và dâng lên gia tiên.
Xét cho cùng , “Những phong tục tốt đẹp được hình thành là sáng tạo văn hóa của nhân loại. Nếu người ta thấy hay, thấy đẹp thì học theo, cũng chẳng có điều gì phải ngần ngại (…) Có điều tìm đến gốc gác một phong tục để biết thêm vẻ đẹp nhân văn của nó cũng là một việc rất nên biết, trả lại cái ý nghĩa sâu xa vui vẻ và đầy sức sống như thế cho ngày tết mồng 3 tháng Ba cổ truyền của người Việt lại càng là một việc rất nên làm.” – PGS.TS. Trần Thị Băng Thanh.
Nguồn: An Nam Chí Lược, Chỉ Nam Ngọc Âm, Trần Quang Đức, Trần Thị Băng Khanh.
Theo tri thức trẻ
Bật mí cách làm bánh trôi nước ngũ sắc chi tiết và đẹp mắt
Tết Hàn Thực đến cũng là lúc nhà nhà làm bánh trôi bánh chay như một nét văn hóa đẹp có từ lâu đời. Vậy làm thế nào để có một đĩa bánh trôi ngũ sắc vừa bắt mắt lại thơm ngon xin mời các bạn cùng theo dõi những gợi ý dưới đây.
Nguyên liệu để làm bánh trôi nước ngũ sắc:
- Bột gạo nếp mình hay mua bột của Thái Lan vừa dẻo, vừa thơm, bột nếp khô của Việt Nam hay có mùi nồng và chua. Một gói khoảng 400gr.
- Bột ngô (nếu không có bột ngô có thể thay bằng bột năng).
- Đường viên để làm nhân bánh mua ở các chợ.
- Đường cát trắng
- Hạt mè đã tách vỏ và rang chín vàng.
- Dừa nạo
- Cơm gấc (ruột gấc): 100gr, thêm chút nước và chút rượu trắng để gấc được đỏ hơn.
- Hạt dành dành một thìa cà phê, nếu không có hạt dành dành thì ta thay bằng 50gr bí đỏ.
- 50gr lá cẩm tím, tuỳ theo mùa, nếu không có lá cẩm tím thì ta dùng bắp cải tím nhưng có mùi hơi hăng.
- 8gr bột mat cha trà xanh, nếu không có bột trà xanh ta thay bằng 50gr lá nếp hay lá dứa (nhưng màu của lá dứa sẽ không lên màu đậm như trà xanh).
- 4gr bột ca cao để làm màu nâu.
- 50gr củ dền để tạo màu hồng.
Cách làm bánh trôi nước ngũ sắc:
- Tạo bột màu đỏ từ gấc: cho 100gr bột nếp vào âu,thêm 40gr đường cát trắng, 30gr bột bắp, gấc sau khi ngâm chút rượu và chút nước thì bóp nhuyễn lấy phần thit gac tiết ra đổ vào âu bột, nhào qua thấy bột còn khô thì thêm 60-70ml nước ấm khoảng 40 độ, đổ từ từ, vừa đổ vừa nhào không nên đổ hết một lần, nếu bột đủ nước thì dừng lại lấy tay nhào, còn bột ướt thì thêm chút bột khô vào nhào đến khi bột dẻo mịn không dính tay là được (gói bột trong màng bọc thực phẩm tránh bột bị khô).
- Tạo bột màu xanh từ bột trà xanh: cho bột trà xanh vào bát thêm 50ml nước nóng hoà tan bột trà xanh, lọc qua một lần rây để bỏ bớt cặn trà xanh, đổ 100gr bột nếp ra âu,thêm 30gr bột bắp, 40grđường cát trắng trộn đều các nguyên liệu rồi từ từ đổ nước trà xanh vào, vừa đổ vừa dùng thìa khuấy nếu đủ nước dừng lại, thiếu nước thì thêm chút nước ấm khoảng 40 độ vào nhào đến khi bột dẻo mịn không bị dính tay là được,nếu khô thì thêm nước, nhão thêm bột cứ thế chúng ta làm(sau đó bọc bột vào màng bọc thực phẩm tránh bột bị khô).
- Tạo bột màu nâu từ ca cao cũng tương tự như trà xanh, đổ bột ca cao ra bát nhỏ, thêm 50ml nước nóng hoà tan ca cao rồi đổ vào bột, tỉ lệ như các màu khác.
- Tạo màu hồng từ củ dền: củ dền gọt vỏ, rửa sạch thái miếng nhỏ thêm chút nước cho vào máy xay nhuyễn, lọc qua rây lấy phần nước cốt. Nếu muốn đậm thì thêm ít nước, còn muốn nhạt hơn thì hoà thêm nước cho màu nhạt bớt, nước củ dền khi đun sôi và chưa đun cho hai màu khác nhau, bản thân mình thích màu chưa đun hơn vì nó tươi hơn. Cho 100gr bột nếp vào âu, thêm 30gr bột bắp, 40gr đường, trộn đều các nguyên liệu rồi đổ từ từ nước củ dền vào, nhào bột đến khi mịn dẻo rồi bọc lại bằng màng bọc thực phẩm, cách làm và lượng bột giống như các màu khác.
- Tạo màu từ hạt dành dành, hạt dành cho ra bát thêm chút nước nóng để một lúc cho hạt ra màu vàng như ý muốn, rồi đổ vào phần bột nhào đến khi dẻo mịn không dính tay, bọc màng bọc thực phẩm để tránh bột khô (nếu không có hạt dành dành thì thay bằng bí đỏ,các bạn xay sống bí đỏ, thêm chút nước để dễ xay, sau đó lọc qua rây thu được phần nước cốt bí đỏ sẽ cho ra màu vàng nhưng với điều kiện là phải lọc hết phần bã bỏ đi)
- Tạo màu tím từ lá cẩm: lá cẩm rửa sạch,cho nước và lá cẩm vào nồi đun khoảng 15p cho ra màu thì tắt bếp, chắt phần nước màu bỏ phần lá, cẩn thận lọc qua rây (nếu không có lá cẩm tím thì thay thế bằng lá bắp cải tím nhưng mùi hơi hăng, khắc phục cho thêm vani,cho bắp cải tím vào máy xay sinh tố, thêm chút nước rồi xay nhuyễn lọc qua rây thu được phần nước cốt). Cho 100gr bột nếp, 40gr đường cát, 30 gr bột bắp trộn đều các nguyên liệu rồi từ từ đổ nước cốt lá cẩm tím hoặc nước cốt bắp cải tím vào, vừa đổ vừa dùng thìa khuấy đến khi đủ nước dừng lại, tiếp tục nhào đến khi bột dẻo mịn, nếu bột khô thêm nước, ướt thì thêm một nếp, sau đó bọc vào màng bọc thực phẩm tránh bột bị khô.
- Vậy là đã xong các màu, nếu muốn màu trắng thì chỉ cần nhào bột với nước trắng ấm nha mọi người.
Giờ chuẩn bị một nồi nước và một âu nước lạnh. Đun sôi nồi nước.
Lấy từng màu, nếu các bạn muốn làm màu trắng thì ta làm màu trắng trước, cho lượng bột nhỏ ra tay, vê tròn rồi ấn dẹt miếng bột đặt viên đường vào giữa nhẹ nhàng gấp các mép bao viên đường lại rồi lại vê tròn thả vào nồi nước đang sôi, lần lượt làm đến hết bột. Mình cứ lần lượt làm từng màu một. Sau khi bánh chín nổi lên trên thì dùng muôi thủng vớt ra âu nước lạnh bên cạnh (mọi người lưu ý vì làm bột khô bánh lâu chín hơn bột tươi nên mọi người để thời gian luộc lâu hơn so với bột tươi nhé rồi hãy vớt ra, vì nhiều khi bên ngoài bánh chín nhưng bên trong vẫn cứng).
Sau khi luộc bánh xong thì xếp lẫn lộn các màu ra đĩa nhẹ nhàng chấm nhẹ ngón tay trỏ vào nước rồi lại chấm vào mè rang chín tiếp tục chấm nhẹ vào bánh là bánh sẽ đều mè, mè bám chặt vào bánh làm cho bánh đẹp hơn là ta rắc.
Cách làm nước cốt dừa để chan vào chè trôi nước như sau: các bạn đổ hộp nước cốt dừa mua sẵn vào nồi,sau đó lấy một cái bát hoà thêm 2 thìa cà phê bột năng với nước cho tan rồi đổ vào nồi nước cốt dừa,thêm xíu muối và đun lửa nhỏ, khuấy đều đến khi thấy hơi sền sệt là bắc ra, khi ăn chè trôi dưới nước cốt dừa này lên thì đảm bảo cực ngon và béo ngậy, thêm chút mè rang thì còn tuyệt hơn nữa.
Theo danviet.vn
Cách làm bánh trôi hoa khiến cả mẹ và bé đều thích thú Chỉ cần một chút sáng tạo là mẹ và bé đã có những đĩa bánh trôi hoa vô cùng đẹp mắt đón Tết Hàn Thực. Món bánh trôi truyền thống ngày Tết Hàn Thực sẽ trở nên ngon mắt, ngon miệng chỉ với một chút sáng tạo của hai mẹ con. Không chỉ là bánh trôi ngũ sắc, bánh trôi năm nay còn...
