Nghiên cứu của Mỹ, Anh có thể “giải oan” nguồn gốc COVID-19 ở Vũ Hán

Virus nguồn gốc COVID-19 có thể đã lây từ động vật sang người từ lâu trước khi ca mắc đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán.

Các nhà nghiên cứu Mỹ, Anh, Australia cho rằng COVID-19 có thể không phải từ Vũ Hán. Ảnh: AP

Tờ SCMP cho biết, theo nghiên cứu của một số “thợ săn virus” hàng đầu thế giới, virus Corona gây ra dịch bệnh COVID-19 có thể đã âm thầm lây lan ở người trong nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ trước khi bùng phát đại dịch toàn cầu.

Các nhà nghiên cứu từ Mỹ, Anh và Australia đã xem xét các dữ liệu do các nhà khoa học trên thế giới công bố để tìm manh mối về quá khứ tiến hóa của virus và phát hiện ra rằng nó có thể lây từ động vật sang người trước khi ca nhiễm đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, thủ phủ tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

Mặc dù có thể có những khả năng khác, các nhà khoa học cho biết virus Corona mang một đột biến duy nhất không tìm thấy ở vật chủ bị nghi là động vật, nhưng có khả năng xảy ra trong các ca nhiễm theo cụm nhỏ lặp đi lặp lại ở người.

Nghiên cứu được thực hiện bởi Kristian Andersen từ Viện nghiên cứu Scripps ở California, Andrew Rambaut từ Đại học Edinburgh ở Scotland, Ian Lipkin từ Đại học Columbia ở New York, Edward Holmes từ Đại học Sydney và Robert Garry từ Đại học Tulane ở New Orleans. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí khoa học Y học Tự nhiên vào ngày 17.3.

Tiến sĩ Francis Collins, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Mỹ, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết nghiên cứu cho thấy một kịch bản có thể xảy ra trong đó virus Corona truyền từ động vật sang người trước khi nó có khả năng gây bệnh ở người.

Sau đó, do kết quả của sự thay đổi tiến hóa dần dần trong nhiều năm hoặc có thể nhiều thập kỷ, virus cuối cùng đã có khả năng lây từ người sang người và gây ra căn bệnh nghiêm trọng, thường đe dọa đến tính mạng – ông Collins viết trong một bài báo đăng trên trang web của Viện Y tế Quốc gia Mỹ hôm 26.3.

Vào tháng 12 năm ngoái, các bác sĩ ở Vũ Hán bắt đầu nhận thấy sự gia tăng số người mắc bệnh viêm phổi bí ẩn. Các xét nghiệm về cúm và các mầm bệnh khác đều cho kết quả âm tính. Một chủng virus không xác định đã được phân lập, và một nhóm từ Viện Virus học Vũ Hán do ông Shi Zhengli dẫn đầu đã phát hiện nguồn gốc của nó với một loại virus trên dơi, được tìm thấy trong một hang động núi gần biên giới Trung Quốc – Myanmar.

Hai loại virus này có gene giống nhau tới 96%, nhưng virus ở dơi không thể lây nhiễm sang người. Nó thiếu protein S (protein Spike) để liên kết với các thụ thể trong tế bào người.

Sau đó, các virus Corona có protein S tương tự đã được phát hiện ở tê tê Malaya bởi các nhóm riêng biệt từ Quảng Châu và Hong Kong (Trung Quốc), khiến một số nhà nghiên cứu tin rằng sự tái tổ hợp bộ gene đã xảy ra giữa virus dơi và tê tê.

Nhưng chủng mới, hay SARS-Cov-2, đã có sự biến chủng gene chưa từng thấy so với bất kỳ virus Corona nào được tìm thấy ở dơi hoặc tê tê, theo ông Andersen và các đồng nghiệp.

Đột biến này, theo các nghiên cứu riêng biệt của các nhà nghiên cứu từ Trung Quốc, Pháp và Mỹ, có thể tạo ra một cấu trúc độc đáo trong protein S để tương tác với furin, một loại enzyme phân bố rộng rãi trong cơ thể người. Điều này sau đó có thể kích hoạt sự hợp nhất của vỏ virus và màng tế bào người khi chúng tiếp xúc với nhau.

Một số virus ở người bao gồm cả HIV và Ebola có cùng vị trí phân cắt giống như furin, khiến chúng dễ lây lan.

Có thể đột biến xảy ra một cách tự nhiên đối với virus trên vật chủ là động vật. Chẳng hạn, SARS (hội chứng hô hấp cấp tính nặng) và MERS (hội chứng hô hấp Trung Đông), được cho là bắt nguồn từ cầy hương và lạc đà, bởi có tương đồng gene 99%.

Những phát hiện của các nhà khoa học phương Tây trùng với quan điểm chủ đạo của các nhà nghiên cứu Trung Quốc.

Chuyên gia hô hấp hàng đầu Trung Quốc, ông Chung Nam Sơn đã nói trong nhiều lần rằng, ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy nguồn gốc của COVID-19 có thể không phải từ Trung Quốc.

“Sự xuất hiện của COVID-19 tại Vũ Hán không có nghĩa là COVID-19 bắt nguồn từ Vũ Hán” – ông Chung Nam Sơn nói tuần trước.

NGỌC VÂN