Nghĩa vụ thuế

Ngày 3/8, Tổng cục Thuế công bố 1.000 doanh nghiệp (DN) nộp thuế thu nhập DN lớn nhất Việt Nam năm 2017. Đây là năm thứ 2 Tổng cục Thuế công bố Bảng xếp hạng. Theo đó, lần này 1.000 DN nộp thuế đóng góp vào ngân sách nhà nước 110.027 tỷ đồng, chiếm 62,59% trên tổng số thuế thu nhập DN của cả nước năm 2017, tăng 8,45% so với mức 101.457 tỷ đồng của năm 2016.

Việc thu thuế với hình thức kinh doanh trên mạng được coi là vẫn còn nhiều lỗ hổng.

Trong Bảng xếp hạng năm 2017 có 703 DN nằm trong Bảng xếp hạng 1.000 DN nộp thuế thu nhập DN lớn nhất của cả 2 năm 2016 và 2017. Có 297 DN được bổ sung mới trong Bảng xếp hạng.

Như vậy có thể thấy, nhiều DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước. Cùng với việc có thêm gần 300 DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế cũng cho thấy thái độ rõ ràng, minh bạch hơn của hệ thống DN, ngày càng hoạt động trên tinh thần thượng tôn pháp luật và hiểu rõ trách nhiệm của mình đối với sự phát triển chung, không chỉ vì sự phát triển của riêng mình. Trong Bảng xếp hạng mới này thì về phía địa phương, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bình Dương hoàn thành tốt nghĩa vụ thuế. Khối DN ngoài quốc doanh, khối DN FDI cũng có số lượng lớn DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế.

Việc vinh danh những DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế, ở một khía cạnh khác cho thấy rất đáng phê phán những DN cố tình chây ỳ, trốn thuế bằng nhiều chiêu thức. Điều đó không chỉ đáng bị phê phán về thái độ, nghĩa vụ chung mà còn là hành vi vi phạm pháp luật cần phải được xử lý nghiêm khắc. Theo giới chuyên gia kinh tế thì nhiều DN luôn tìm mọi cách để lách luật, trốn thuế…; có tình trạng DN lợi dụng việc “chết” để trốn thuế.

Thời gian qua có không ít DN bị nêu tên bởi vi phạm về thuế, điển hình là Uber, Grab. Điểm chung của tất cả những DN này là hình thức hoạt động kinh doanh dịch vụ công nghệ, hay nói cách khác là họ chỉ bán phần mềm. Qua đó đã cho thấy lỗ hổng trong chính sách, cơ chế thuế không theo kịp với sự phát triển xã hội. Một con số thống kê cho thấy, 2 DN này hàng năm đưa ra nước ngoài hơn 3.600 tỷ đồng, trung bình mỗi ngày hơn 10 tỷ đồng. Trong khi đó DN vẫn báo lỗ. Theo báo cáo của Tổng cục Thuế thì Grab đã bị lỗ 938,2 tỷ đồng trong khi có vốn pháp định là 20 tỷ đồng. Còn Uber từng bị truy thu 66 tỷ đồng các khoản thuế chi cho các cá nhân. Theo giới chuyên gia kinh tế, các DN này hoàn toàn có lãi, nhưng lỗ lại là quốc gia sử dụng chịu, mà ở đây là Việt Nam.

Cũng cần phải thấy rằng, quy định về thuế đối với các DN nước ngoài đã được Bộ Tài chính nêu rõ trong Thông tư số 103/2014/TT-BTC hướng dẫn thực hiện nghĩa vụ thuế áp dụng đối với tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh tại Việt Nam hoặc có thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

Theo đó, người nộp thuế là các nhà thầu, nhà thầu nước ngoài, nhà thầu phụ nước ngoài; tổ chức được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam, tổ chức đăng ký hoạt động theo pháp luật Việt Nam, tổ chức khác và cá nhân sản xuất kinh doanh. Các loại thuế áp dụng bao gồm: Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập DN, thuế thu nhập cá nhân. Như vậy, những DN kể trên phải có nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước Việt Nam; cho dù họ có máy chủ, công ty mẹ ở nước ngoài nhưng một cách chính thức họ đang kinh doanh trên lãnh thổ Việt Nam.

Thực tế thất thu thuế cho thấy, trách nhiệm trong việc thất thu thuế trước hết phải thuộc về cơ quan thuế, sau đó mới tới lỗ hổng của chính sách; kể cả việc chậm kiến nghị, đề nghị sửa đổi, xem xét luật…

Vì thế, cùng với việc biểu dương những DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế thì cũng rất cần nêu rõ danh tính những DN chây ỳ, trốn thuế. Ở đây, có thể nói tới một hình thức kinh doanh mới là bán hàng qua mạng, thường được gọi là bán hàng online. Theo Cục Thuế TP HCM, cần thu thuế với hoạt động kinh doanh này nhằm bảo đảm bình đẳng về thuế và người bán hàng trên mạng xã hội có hành vi trốn thuế sẽ bị cơ quan thuế bêu tên trên các phương tiện thông tin.

Số liệu của Chi cục Thuế quận Bình Thạnh cho biết, sau khi sàng lọc 1.739 chủ trang Facebook và website (thời điểm năm 2017), trên địa bàn có khoảng 1.127 trang Facebook, website đang kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Chi cục Thuế quận này đã gửi thư mời 172 chủ trang web (dưới dạng DN) tới làm việc để hướng dẫn kê khai thuế. Thế nhưng, chỉ có 98 chủ trang web đến cơ quan thuế. Với nhóm 677 cá nhân là chủ trang Facebook và trang web được Chi cục Thuế quận gửi thư mời đến làm việc thì có đến 548 chủ trang không đến và 59 thư mời bị bưu điện trả lại. Để trốn thuế, không ít chủ trang wesite, Facebook xóa địa chỉ giao dịch hoặc chỉ để lại số điện thoại để người mua hàng liên hệ. Điều đó cho thấy sự tự giác kê khai của người nộp thuế thấp, trong khi nhân sự, công nghệ của cơ quan thuế chưa theo kịp tốc độ phát triển chóng mặt của hoạt động thương mại điện tử.

Giống như TP HCM, Hà Nội cũng gặp vấn nạn trốn thuế của các đối tượng kinh doanh trên mạng.

Theo cơ quan chức năng, hiện tượng trốn thuế diễn ra dưới nhiều hình thức, trong đó có việc mua vào giá thấp nhưng lại viết trong hoá đơn giá cao hơn (chi phí cao). Việc này giúp DN giảm được khoản thuế thu nhập DN, cũng như thuế GTGT phải nộp, bằng cách tăng thuế GTGT đầu vào khấu trừ. Cách nữa là bán hàng nhưng không xuất hoá đơn; Đưa chi phí nhân công cao tối đa; Hạch toán kế toán và kê khai thuế sai quy định; Thỏa thuận cấu kết với nhân viên thuế. Đáng chú ý, trong những chiêu thức trốn thuế có việc đăng ký chuyển lỗ trong vòng 5 năm. Theo đó, DN sau khi quyết toán thuế mà bị lỗ thì chuyển toàn bộ và liên tục số lỗ vào thu nhập (thu nhập chịu thuế đã trừ thu nhập miễn thuế) của những năm tiếp theo.

Nhìn chung, những lỗ hổng chính sách để DN trốn thuế không thật khó phát hiện. Nhưng cái khó chính là ở chỗ có thực sự muốn bịt lỗ hổng đó hay không ở những người có quyền tính toán, thu thuế. Vì vậy, cùng với việc cần thiết tôn vinh DN thực hiện tốt nghĩa vụ thuế cũng cần xử lý nghiêm những DN trốn thuế, đặc biệt với những đối tượng tiếp tay cho DN trốn thuế.

Nam Việt

Theo daidoanket