Nghệ thuật điêu khắc độc đáo của ngôi đình cổ ‘dựng trong 1 đêm’

Là Di tích lịch sử Quốc gia, đình Hậu, xã Bắc Thành (Yên Thành) có kiến trúc, điêu khắc khá độc đáo.

Tương truyền, đình được người dân làng Hậu dựng trong 1 đêm.

Đình Hậu được người dân làng Hậu, xã Bắc Thành khởi dựng cách đây mấy trăm năm. Ngoài chức năng sinh hoạt cộng đồng, đình còn là nơi để thờ Thành hoàng Thung Lĩnh Triệu Cơ Nguyễn Tướng Công, Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, thần Cao Sơn – Cao Các… Ảnh: Huy Thư

Kiến trúc đình Hậu khá độc đáo, gồm có cổng đình, hạ đình, thượng đình, tả, hữu vu. Bốn ngôi nhà được xây dựng khép kín tạo thành hình chữ “khẩu”, ở giữa có 1 sân lộ thiên. Hiện giữa sân này có 1 cây sung đang tỏa bóng sum suê. Ảnh: Huy Thư

Hạ đình là ngôi nhà 5 gian 6 vì đồ sộ, có niên đại xây dựng sớm nhất trong toàn bộ kiến trúc của đình Hậu. Ảnh: Huy Thư

Tương truyền, để tránh xung đột giữa các làng trong xã, đình Hậu đã được người dân địa phương dựng trong 1 đêm. Giữa nhà hạ đường đình Hậu treo một bức hoành phi ghi 4 chữ Hán lớn: “Thuần – Phong – Hậu – Tục” với ý nghĩa đề cao, nhắc nhủ người dân trong làng luôn gìn giữ thuần phong mỹ tục đẹp của làng Hậu. Ảnh: Huy Thư

Bộ cột chính của hạ đình được kê trên những tảng đá xanh hình vuông. Trên mặt đá khoét 1 rãnh tròn bao quanh chân cột rộng và sâu tầm 3cm. Theo các cụ cao tuổi trong vùng, ngày trước, người dân thường đổ nước vào các rãnh đá này nhằm không cho côn trùng leo lên cột đình. Ảnh: Huy Thư

Trong 6 vì nhà của hạ đình, 2 vì đốc được trang trí, điêu khắc công phu hơn cả. Một vì đốc thể hiện hình ảnh chim phượng, mặt hổ phù ngậm chữ thọ làm nền cho hình ảnh trung tâm “vinh quy bái tổ” với đầy đủ người, ngựa, lọng kiệu, biển bảng… Ảnh: Huy Thư

Các vì giữa của hạ đình, trên các kết cấu gỗ được thiết kế, trang trí hoa văn nhẹ nhàng, thanh thoát. Ảnh: Huy Thư

Vì đốc còn lại tập trung thể hiện hình ảnh “cầm kỳ thi họa”, phía dưới ván thưng có mặt hổ phù ngậm chữ thọ cách điệu. Trải qua thời gian, các mảng điêu khắc trên gỗ ở hạ đình đã bị rêu mốc bao phủ, trên ván thưng ở vì đốc, nhiều chỗ bị gãy, nứt… Ảnh: Huy Thư

Hai mặt của các đường kẻ trước và kẻ sau của hạ đình đều được điêu khắc các đề tài truyền thống. Điểm nổi bật trong nghệ thuật điêu khắc ở đình Hậu là các đề tài trang trí vừa mang yếu tố cung đình, vừa đậm nét dân gian với những hình ảnh như cảnh vinh quy bái tổ, đánh cờ, hình long, ly, quy, phượng… Ảnh: Huy Thư

Hai nhà tả vu và hữu vu được xây dựng theo kiểu chồng diêm nhiều mái. Phần dưới 3 mặt xây tường, phần trên 4 mặt xây kín. So với nhiều ngôi đình cổ trong tỉnh, đình Hậu có kiến trúc khá đặc biệt. Ảnh: Huy Thư

Tại đình Hậu còn lưu giữ nhiều đồ tế khí cổ kính như long ngai, bài vị, đại tự… Giữa sân lộ thiên của đình còn treo 1 chiếc khánh đá cổ. Với nhiều giá trị to lớn, đình Hậu đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 2002. Ảnh: Huy Thư