Nghề muối – điểm nhấn độc đáo, tạo bản sắc riêng cho du lịch Thiềng Liềng

Thiềng Liềng không còn là “ốc đảo” ở TP HCM mà đang trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn gắn với nghề làm muối truyền thống

Những ngày cuối tháng 11-2025, không chỉ khu vực trung tâm TP HCM tấp nập khách du lịch, một điểm đến xanh – sạch với mô hình du lịch cộng đồng níu chân du khách là ấp đảo Thiềng Liềng (xã Thạnh An).

Mô hình du lịch cộng đồng gắn với nghề muối

Thiềng Liềng là một ấp đảo nhỏ của TP HCM với diện tích gần 13.000 ha rừng ngập mặn, người dân chủ yếu sống bằng nghề làm muối và vài năm trở lại đây có thêm nghề làm du lịch.

Nghề làm muối ở ấp Thiềng Liềng hình thành từ những năm 1970 khi cư dân đến khai hoang và mở rộng ruộng muối. Đến nay, cả xã đảo có khoảng 390 – 400 ha ruộng, mỗi năm cho sản lượng 17.000 – 20.000 tấn, trở thành vùng muối quan trọng của TP HCM.

Nông dân bên ruộng muối (Ảnh chụp từ trên cao)

Công việc làm muối vốn nặng nhọc, phụ thuộc vào thời tiết. Diêm dân phải phơi nắng nhiều giờ, cào và gom muối thủ công, bơm nước biển vào ruộng rồi chờ nắng kéo dài để muối kết tinh. Chi phí sản xuất, nhất là nhiên liệu và vận chuyển vào đất liền cao khiến thu nhập của người làm muối bấp bênh. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, du lịch cộng đồng phát triển đã góp phần giúp diêm dân không chỉ có thêm thu nhập mà còn giữ gìn nghề truyền thống.

Năm 2025, Thiềng Liềng có 243 hộ dân, trong đó hơn 150 hộ vẫn còn gắn bó với nghề muối – nghề truyền thống giữ vai trò sinh kế chính và tạo nên bản sắc đặc trưng của ấp đảo.

Điểm khác biệt của du lịch Thiềng Liềng so với các vùng biển khác, là mô hình du lịch cộng đồng gắn với nghề muối giữa một ấp đảo nằm ở Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ. Nơi đây, khách du lịch không chỉ tới “hít hà” không khí trong lành từ lá phổi xanh ở rừng ngập mặn mà còn có dịp thong dong bên những ruộng muối, tìm hiểu về nghề muối truyền thống của người dân trên đảo đã có từ nhiều năm qua.

Mô hình du lịch cộng đồng gắn với nghề làm muối truyền thống ở Thiềng Liềng

Từ tháng 12-2022, ấp đảo Thiềng Liềng chính thức được Sở Du lịch TP HCM và UBND huyện Cần Giờ (cũ) công nhận là điểm đến du lịch cộng đồng, được định hướng trở thành sản phẩm du lịch đặc trưng, độc đáo và khác biệt so với các sản phẩm du lịch khác của TP HCM. Lần đầu tiên, TP HCM cũng có một sản phẩm du lịch cộng đồng mang đặc trưng vùng biển.

Bà Nguyễn Thị Bạch Tuyết, Giám đốc HTX Nông nghiệp – Thương mại – Dịch vụ – Du lịch Thiềng Liềng, cho biết kể từ khi triển khai mô hình du lịch cộng đồng, Thiềng Liềng đã đón khoảng 6.000 lượt khách. Hiện mô hình du lịch cộng đồng trên đảo có 18 hộ tham gia, trong đó 16 hộ vẫn duy trì nghề làm muối truyền thống. Mỗi hộ dân sẽ triển khai mô hình khác như từ không gian nhà muối, bánh dân gian, cà phê – kem dừa, sâm giải nhiệt, homestay vườn trầu, ẩm thực…

“Vừa làm du lịch vừa gìn giữ nghề muối lâu đời là cách để những hộ dân trên đảo vừa tăng thu nhập, vừa tạo điều kiện để nghề truyền thống được duy trì. Bởi thu nhập từ du lịch giúp người dân có thêm nguồn lực để đầu tư sản xuất, và ngược lại, nghề muối trở thành điểm nhấn độc đáo, tạo bản sắc riêng cho du lịch Thiềng Liềng” – bà Bạch Tuyết nói.

Những hộ dân trên đảo vừa làm du lịch vừa gìn giữ nghề muối lâu đời

Mở rộng sản xuất các loại muối chế biến

Thực tế, nghề làm muối có sản lượng và thu nhập bấp bênh do phụ thuộc vào thời tiết, năng suất mùa vụ. Tuy nhiên, từ khi có mô hình du lịch cộng đồng, thu nhập của người dân trên đảo đa dạng hơn. Bên cạnh muối thô, bà con trên đảo cũng mở rộng sản xuất các loại muối chế biến như: Muối tôm, muối tiêu, muối ớt, muối thảo dược… và hầu hết đã được công nhận OCOP 3 sao . Du lịch phát triển cũng là kênh tiêu thụ hiệu quả cho diêm dân của địa phương.

Chị Trần Thị Thu Hiền, hướng dẫn viên Công ty du lịch Vietravel, chia sẻ vừa có dịp tới Thiềng Liềng và rất bất ngờ với mô hình du lịch cộng đồng nơi đây. Trong xu hướng phát triển du lịch xanh, bền vững, đảo Thiềng Liềng không chỉ đón khách du lịch, mà còn có câu chuyện về những người diêm dân trải qua bao mùa nắng mưa, hàng chục năm gắn bó với nghề muối, vất vả nhưng vẫn kiên trì giữ lấy nghề truyền thống. Và trong bối cảnh hiện đại, để thích ứng với sự phát triển, họ kết hợp làm du lịch xanh.

“Khi đặt chân lên đảo xanh ngay ở siêu đô thị TP HCM, ngoài trải nghiệm vui chơi, du khách còn cảm nhận được giá trị của làng nghề, hiểu hơn về quá trình làm ra những hạt muối chứa đựng công sức của diêm dân luôn không ngừng cố gắng gìn giữ nghề. Đặc biệt, người dân ở Thiềng Liềng chan hòa, tình cảm và hiếu khách” – chị Thu Hiền chia sẻ.

Du khách check-in và tìm hiểu quy trình sản xuất muối của người dân

Theo Sở Du lịch TP HCM, du lịch cộng đồng không chỉ tạo ra sản phẩm du lịch bền vững, còn góp phần giữ gìn, tôn vinh bản sắc văn hóa và xây dựng sự đoàn kết gắn bó của cộng đồng. Hiện tại, du lịch xanh đang là trọng tâm phát triển của TP HCM và Thiềng Liềng cũng nằm trong chiến lược này.

Bà Nguyễn Thị Bạch Tuyết kỳ vọng, trong thời gian tới, hạ tầng giao thông, phương tiện di chuyển ra đảo sẽ thuận tiện hơn để du khách dễ tiếp cận hơn, chi phí đi lại giảm xuống. Khi việc kết nối được cải thiện, lượng khách đến đảo sẽ tăng, tạo điều kiện để mô hình du lịch cộng đồng phát triển bền vững và mở rộng quy mô hơn nữa.

TS Dương Đức Minh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế và Du lịch TP HCM, cho biết các hoạt động ở Thiềng Liềng được xây dựng theo hướng ngày càng gia tăng sự trải nghiệm cho du khách và kéo dài thời gian lưu trú với việc hộ dân đầu tư thêm homestay; mở rộng không gian du lịch cộng đồng; tăng trải nghiệm bằng cung đường đạp xe đạp quanh Thiềng Liềng; thưởng thức ẩm thực địa phương như sương sâm, chanh muối… Du lịch cộng đồng không dễ như loại hình du lịch khác. Cần định hướng để người nông dân sống trên sinh kế chính của mình, không được bỏ nghề đang làm và du lịch chỉ là sinh kế cộng thêm.

Trong bối cảnh TP HCM đang phát triển mạnh mẽ, trở thành một siêu đô thị hiện đại, việc gìn giữ các giá trị truyền thống càng quan trọng

Tới Thiềng Liềng, du khách không chỉ được hòa mình vào không khí trong lành, tìm hiểu nghề làm muối mà còn thưởng thức ẩm thực địa phương

Từ tháng 12-2022, ấp đảo Thiềng Liềng chính thức được công nhận là điểm đến du lịch cộng đồng, được định hướng trở thành là sản phẩm du lịch đặc trưng, độc đáo và khác biệt của TP HCM