Nghề đối mặt với những tội phạm tâm thần
Cuộc truy tìm dấu vết tâm thần ở những bệnh nhân đặc biệt này cũng là một “cuộc chiến cân não” đối với các bác sĩ ở Viện Giám định Tâm thần Trung ương.
Họ là những bác sĩ, nhưng bệnh nhân của họ không phải là những người bình thường, mà là tội phạm, thậm chí những tội phạm nguy hiểm.
Đi tìm dấu vết tâm thần
Bác sĩ Dương Văn Lương – Phó Viện trưởng Viện Giám định Tâm thần Trung ương đùa với chúng tôi rằng, các nhà báo vào đây chỉ nhăm nhăm hỏi rằng có chạy án hay không. Vì có nhiều tội phạm “vin” vào quy định của Bộ luật Hình sự về các tình tiết giảm nhẹ, miễn truy cứu trách nhiệm hình sự trong điều 13 và 46 có ghi. Chúng dùng khổ nhục kế, giãy giụa, la hét, thậm chí bốc phân ăn điệu nghệ như một kẻ bị tâm thần thật để mong thoát tội…
Chúng đóng kịch rất hoàn hảo, nhưng không dễ dàng “lọt lưới” con mắt nhà nghề của các bác sĩ giám định. “Chúng tôi áp dụng tiêu chuẩn chẩn đoán của quốc tế, triệu chứng nào thuộc bệnh nào, triệu chứng thật hay giả. Để xác định, chúng tôi quan sát cử chỉ, hành động của bệnh nhân hằng ngày, theo dõi bằng camera, bằng lời nói, hoạt động của đối tượng với người khác… Khi bệnh nhân kêu đau đầu, chóng mặt, mình xác định xem có dùng thuốc m.a t.úy tổng hợp gây ảo giác hay không?”, bác sĩ Lương giải thích. “Nếu tội phạm giả bệnh tâm thần, cho uống thuốc sẽ không chịu đựng được, lúc đó thì lộ rõ ngay”, bác sĩ Lương nói thêm.
Theo bác sĩ Lương thì vấn đề cốt lõi là bệnh thật hay bệnh giả. Phạm nhân bị tâm thần nhưng trong thời điểm phạm tội có mắc bệnh hay không, sau đó có mắc hay không? Rất nhiều vấn đề phức tạp khi xác định được một tội phạm tâm thần.
Bác sĩ Thành đang “đối thoại” với Vô Danh.
Thông thường một hồ sơ giám định phải mất 4-6 tuần, thậm chí là nửa năm trời với những ca khó. Các bác sĩ phải lần theo nhiều dấu vết, thậm chí phải nghiên cứu cả hồ sơ từ khi mang thai để xác định tình trạng bệnh. Để đưa ra kết luận cuối cùng cần tập hợp hàng loạt chứng cứ như hồ sơ từ gia đình, từ hàng xóm, chính quyền địa phương, hồ sơ bệnh viện, lấy ghi chép từ bản hỏi cung, nhận xét của can phạm, quản giáo, y tế trạm nếu đối tượng bị giam giữ.
Tuy nhiên, công việc lặng thầm của các bác sĩ ở Viện Giám định Tâm thần Trung ương không đơn giản. Bởi những rối loạn tâm thần rất đa dạng, ranh giới giữa bệnh và không có bệnh rất mong manh. Và giữa ranh giới đó là quyết định sống còn cho cuộc đời phạm nhân, vào tù hay vào bệnh viện tâm thần. Để lọt lưới một tội phạm nguy hiểm là trách nhiệm của bác sĩ giám định, nên áp lực đó luôn “cân não” họ.
Hơn 30 năm làm nghề, bác sĩ Dương Văn Lương đã chứng kiến không ít những câu chuyện, đối diện với nhiều ca khó. Ông cũng chính là người đã lột trần mánh khóe của những kẻ giả điên. Nhưng cũng chính ông nhiều lần bị tội phạm tâm thần tấn công bất ngờ.
Ông kể: “Tôi hơn 30 năm trong nghề rồi, chỉ cần nhìn cũng thấy kẻ nào điên thật, điên giả. Chúng nhiều mánh lưới, nhưng cũng khó qua mắt nghiệp vụ của chúng tôi”. Ông kể về một trường hợp ở Lào Cai, tên Nguyễn Văn Trường, phạm tội g.iết n.gười. Gia đình nằng nặc đòi đi giám định tâm thần, vì cho rằng, hắn có những triệu chứng tâm thần phân liệt. Khi vào viện, hắn cũng ngơ ngác, thất thần, thậm chí gào khóc ầm ĩ. Ông và đồng nghiệp phải mất cả tháng trời đi tìm dấu vết tâm thần của phạm nhân, để xác định hắn không hề bị tâm thần lúc gây án. “Vải thưa không che được mắt thánh”, đó là một cuộc truy tìm vất vả, đòi hỏi sự chính xác và công tâm để tránh lọt lưới tội phạm.
Và câu chuyện về gã tâm thần mang tên Vô Danh
Hơn 80 tội phạm mắc chứng tâm thần đang được điều trị trong Bệnh viện Giám định Tâm thần Trung ương. Phải qua 3-4 lớp khóa chúng tôi mới vào gặp những bệnh nhân đặc biệt này. Nhiều kẻ to lớn bặm trợn, xăm trổ đầy mình, kẻ hiền lành ngơ ngác. Đủ các loại người, đủ các loại tội phạm. Bác sĩ Thành, Phó khoa Điều trị bắt buộc nói, những bệnh nhân tâm thần này như những “quả b.om n.ổ chậm”, có thể thay đổi trạng thái bất cứ lúc nào.
“Bệnh nhân ở đây rất nhiều loại, có kẻ vào đây từng c.hém 5 người, 3 người c.hết, 2 người bị thương. Hầu hết đều phạm tội g.iết n.gười, kẻ g.iết bố, mẹ, hàng xóm… Thậm chí, nhiều kẻ từng vào tù nhiều lần, học được nhiều mánh lưới trong tù, trong tích tắc có thể mở được 4, 5 lượt khóa. Có bệnh nhân, chỉ cần một cái túi bóng và một bật lửa có thể đun nước uống bình thường, nên việc quản lý rất khó khăn”.
Thậm chí, các bác sĩ giám định luôn phải đối mặt với nguy hiểm: “Rất nhiều tội phạm tâm thần mất khả năng điều khiển hành vi nên có thể tấn công, gây nguy hiểm cho mình. Nhiều bệnh nhân không nhận là mình có bệnh, ra sức chống đối. Đa phần phạm nhân mang tội g.iết n.gười, rất manh động, nên bác sĩ phải cẩn trọng, khéo léo để tự bảo vệ cho mình”.
Video đang HOT
Chính bác sĩ Lương đã nhiều lần bị tội phạm đ.ánh vào đầu vì quyết định cho ở lại trong lúc phạm nhân muốn ra viện. Còn chuyện tấn công điều dưỡng, bác sĩ điều trị cũng thường xuyên xảy ra. “Những bệnh nhân động kinh thường thù vặt rất lâu. Họ không muốn uống thuốc, không thích đi tắm mà bác sĩ điều dưỡng cứ bắt buộc đi. Họ sẽ thù hằn và lựa thời cơ trả thù bác sĩ bất cứ lúc nào. Có một số bác sĩ bị gãy tay, c.hảy m.áu, bác sĩ Thành kể.
Khoa Điều trị bắt buộc của Viện Giám định Tâm thần Trung ương.
Nhưng những câu chuyện trong Viện Giám định Tâm thần Trung ương không chỉ có m.áu và tội ác. Đó còn là những ẩn ức về tình người, về sự cưu mang. Bác sĩ Thành kể về người đàn ông có thời gian cư trú kỷ lục trong bệnh viện hơn… 10 năm nay. Anh ta thuộc dạng hiền lành, béo tốt, chỉ ăn và ngủ, không bao giờ gây gổ đ.ánh n.hau. Nhưng anh ta không biết mình là ai, quê quán ở đâu, cũng không biết mình bao nhiêu t.uổi. 10 năm nay, cũng chẳng có một người thân sơ nào đến thăm. Khi vào Viện Giám định Tâm thần Trung ương, trong hồ sơ bệnh án đã có hai chữ viết hoa: Vô Danh. Anh ta cũng mặc nhiên nhận mình là Vô Danh khi được gọi.
Trong hồ sơ bệnh án ghi rõ: “Bệnh nhân lang thang ngoài đường tại khu vực xã Tương Giang – Từ Sơn – Bắc Ninh vào hồi 8h sáng 22 tháng 4 năm 2005. Bệnh nhân có hành vi d.ùng d.ao đ.âm 2 nhát vào ngực anh Dũng, làm anh Dũng c.hết ngay tại chỗ. Ngày 27/4, bệnh nhân được giám định tâm thần phân liệt giai đoạn sa sút và bắt buộc chữa bệnh”.
“Vô Danh khỏe mạnh, béo tốt, suốt ngày đi ngửa tay xin ăn. Thứ ngôn ngữ mà 10 năm nay anh ta nói là mấy chữ ậm ừ trong cổ họng. Không thể xác định được gã là người dân tộc nào. Nhưng ra hiệu lệnh về những sinh hoạt hằng ngày thì anh ta hiểu. Nhưng cũng 10 năm nay, chẳng bao giờ thấy anh ta mảy may biểu lộ cảm xúc buồn hay vui gì”, chị Hiền, người trực tiếp chăm sóc Vô Danh kể.
Đã quá tam ba bận, Viện Giám định Tâm thần Trung ương làm công văn gửi sang Viện Kiểm soát đề nghị đón bệnh nhân về. Trong giấy ghi rõ: “Đã nhiều lần chúng tôi gửi giấy báo nhưng vẫn không thấy quý cơ quan đến đón bệnh nhân. Vậy Viện Tâm thần yêu cầu Viện Kiểm soát nhân dân tỉnh Bắc Ninh và cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bắc Ninh đến đón bệnh nhân để Viện chúng tôi lấy chỗ cho bệnh nhân khác vì số giường có hạn”. Công văn gửi đi lần cuối vào tháng 5 năm 2015 nhưng đến nay vẫn chưa nhận được hồi âm.
“Chả lẽ lại thả bệnh nhân ra ngoài đường, rồi lang thang, đói ăn lại gây án… Chúng tôi đành cho Vô Danh ở lại trong Viện vì không còn lựa chọn nào khác” – bác sĩ Thành nói. Bởi thực tế, nhiều bệnh nhân vào điều trị ổn rồi, trả về cộng đồng, nhưng cộng đồng không chấp nhận, gia đình ruồng bỏ, lại gây tội ác. Tỷ lệ tội phạm tâm thần điều trị lành bệnh tái phạm tội cũng khá cao. “Giải pháp tốt nhất đối với những tội phạm tâm thần là vào các trung tâm bảo trợ xã hội của địa phương, để ngăn chặn việc tái phạm”, bác sĩ Thành nói.
Tôi rời khỏi khoa điều trị bắt buộc của Viện Giám định Tâm thần Trung ương trong đôi mắt ngơ ngác đến tội nghiệp của Vô Danh. Có lẽ trong đầu anh ta không bao giờ gợn lên một chút suy nghĩ về thân nhân của mình. Còn tôi, và chắc cả những bác sĩ ở đây đều băn khoăn, không hiểu con người sẽ có ý nghĩa gì khi không biết mình là ai, mình đến từ đâu? Gia đình, sự yêu thương của cộng đồng, có lẽ vẫn là liều thuốc lành nhất cho những bệnh nhân đặc biệt này.
Bác sĩ Dương Văn Lương- Phó Giám đốc Viện Giám định Tâm thần Trung ương cho rằng: “Hiện tượng người tâm thần gây án có xu hướng tăng lên. Có thể do stress trong thời đại văn minh, con người dễ mất kiểm soát, rồi do những dồn ép từ xã hội, gia đình. Có bệnh mà quản lý tốt tại cộng đồng, gia đình tạo tâm lý thoải mái, chứ càng thóa mạ, coi khinh họ, họ càng bị ức chế, dễ dẫn đến phạm tội. Bởi hơn 90% người tâm thần phạm tội g.iết n.gười, mà chủ yếu là người thân, bố mẹ, hàng xóm. Đó là vấn đề mà chính các địa phương cần chú trọng để quản lý tốt bệnh nhân tâm thần, tránh những nguy cơ cho xã hội.
Theo V. Hà
Cảnh sát toàn cầu
Xót xa cảnh sống "không lối thoát" của người đàn ông tật nguyền
Lê lết tấm thân tàn tật, nhiều bữa không có cái ăn, đã có lần anh muốn c.hết quách đi cho hết khổ, nhưng nhìn vào di ảnh người cha liệt sĩ, anh lại không thể. "Ánh mắt" người cha như ra lệnh, anh phải sống, phải chiến đấu đến cùng với số phận.
Chúng tôi đến thăm sau khi được mọi người kể cho nghe tình cảnh đáng thương của anh Bùi Xuân Dung (53 t.uổi, ở xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ). Cũng đã hình dung ban đầu về nối khó khăn của anh, nhưng cảnh tượng thê thảm đến não lòng mà chúng tôi chứng kiến không khỏi phải xót xa.
Anh Dung bị vẹo cột sống và teo cẳng chân phải từ khi mới sinh ra, việc di chuyển duy nhất bằng cách chống tay lết trên mặt đất.
Ngôi nhà trống hoác, nhìn khắp tôi cũng chẳng thấy còn sót lại thứ gì gọi là Tết... Không thấy có ai, tôi cất tiếng gọi...,có tiếng động ngoài giếng nước, thì ra hôm nay trời nắng ấm, chị cõng anh ra giếng tắm rửa, trên lưng người vợ lam lũ là người chồng tàn tật, với xương sống cong vẹo và cái cẳng chân phải teo tóp buông thõng.
Hiện anh thường xuyên đau ốm, phải nằm một chỗ.
Giúp chị đỡ anh ngồi xuống giường, với giọng nói hổn hển, anh Dung khó nhọc kể cho tôi nghe cuộc đời bất hạnh của mình. Ngay từ khi sinh ra, cột sống đã bị cong vẹo và teo chân phải, cách duy nhất để anh di chuyển là chống tay lê lết trên mặt đất. Nhưng giờ đây anh chẳng còn đủ sức để mà lết nữa, bởi căn bệnh viêm phổi mãn, viêm tai giữa, viêm khớp.., khiến anh mệt mỏi, kiệt sức. Anh muốn di chuyển đi đâu thì phải dựa vào cái lưng và đôi chân người vợ tần tảo của mình.
Ngừng một lát để thở anh Dung kể tiếp, năm anh lên 6 t.uổi thì gia đình nhận tin bố anh hi sinh tại chiến trường miền Nam, người mẹ trẻ vật vã đau khổ tưởng chừng không sống nổi. Nhưng vì thương đứa con tàn tật, bà vượt qua nỗi đau mà ở vậy nuôi con. Cứ thế anh "lê lết" sống qua t.uổi thơ cơ cực...Những tưởng hạnh phúc như đã mỉm cười với anh khi có người phụ nữ xóm trên hơn anh 1 t.uổi, không e ngại tấm thân tật nguyền của anh mà nguyện suốt đời chăm sóc cho anh, nhưng số phận thật trớ trêu!...
Mỗi khi đi vệ sinh hay tắm rửa là vợ phải cõng...
Cảnh "Sống trên lưng vợ" như thế này đã diễn ra nhiều năm nay..
Ứa nước mắt khi nói về con cái, anh cho biết đứa con trai lớn đã sớm hư hỏng sa đọa vào con đường nghiện ngập rồi mắc HIV, hiện đang cải tạo trong tù. Đứa con gái thứ 2 chẳng được học hành đã sớm lấy chồng, nhưng vì nghèo khó nên cả năm cũng chỉ đến thăm bố mẹ được đôi lần. Còn đứa con trai út mắc bệnh tâm thần từ nhỏ, thường xuyên đ.ập p.há đồ đạc và đ.ánh đ.ập bố mẹ...
Đứa con út của anh cũng bị tâm thần từ nhỏ, do không có t.iền đến viện chữa trị nên bệnh tình ngày càng nặng
Biết bao nhiêu nỗi cay đắng, tủi nhục cứ thi nhau đổ xuống người đàn ông tật nguyền này. Con cái đứa thì hư hỏng, bất hiếu, đứa thì bệnh tật, bản thân thì ngày càng đau yếu, trở thành gánh nặng cho gia đình. Nhiều lần anh đã không thiết sống nữa, nhưng mỗi khi nghĩ về người cha anh dũng của mình và thương người vợ tần tảo, anh lại không thể c.hết. Anh tự nhủ mình phải sống, phải chiến đấu với số phận để không phải hổ thẹn với vong linh người cha liệt sĩ.
Về làm vợ anh Dung đã ngót nghét 30 năm, chị Nguyễn Thị An (54 t.uổi) đã chịu biết bao khó khăn vất vả. Có người đã từng bảo chị là rồ dại, nhưng chị vẫn chấp nhận tất cả, chị nhận lấy bao nỗi gian nan thay anh, nguyện làm đôi chân của anh...Cho dù biết bao nỗ lực, biết bao cố gắng thì đói khổ, bất hạnh vẫn không buông tha anh chị. Bao lần tự dằn vặt bản thân chị tự hỏi có phải chị đã có lỗi với anh? Nhiều đêm chị chỉ biết ôm lấy anh mà nức nở: "Em có tội với anh, có tội với tổ tiên, khi sinh ra con đứa thì hư hỏng, đứa thì thần kinh chẳng biết làm gì, chỉ biết đ.ánh đ.ập bố mẹ...".
Niềm tự hào về người cha đã khuất chính là động lực để anh tiếp tục sống, chiến đấu với số phận nghiệt ngã của mình.
Đưa tay gạt nước mắt, chị An sụt sịt: " Nhìn thấy bố con anh ấy như thế, chị đau lòng lắm, thằng lớn thì coi như bỏ đi rồi, nhưng còn anh Dung và thằng út, đã lâu nay không có t.iền đi viện nên bệnh của bố con anh ấy ngày càng nặng hơn. Giờ anh Dung còn chẳng thể tự lết đi được nữa...Thương bố con anh ấy lắm nhưng bây giờ chị cũng chẳng phải biết phải làm thế nào nữa...Các khoản vay nợ chữa bệnh cho 2 bố con đã lên đến hơn trăm triệu rồi. Những ngày anh Dung đỡ hơn, thì chị đạp xe ra các quán ăn ngoài đường lớn nhận rửa bát thuê rồi xin cơm về cho bố con anh ấy ăn..."
Người vợ hiền tần tảo của anh, đau đớn khi nghĩ đến tương lai không lối thoát của gia đình mình.
Nhắc đến hoàn cảnh gia đình anh Dung, chị Trần Thị Dũng trưởng khu 4, xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ ái ngại cho biết: " Anh Dung là người con duy nhất của liệt sĩ Bùi Xuân Dĩnh, hiện tại gia đình anh Dung khổ quá, cả xã chẳng ai khổ như anh chị ấy. Anh ấy thì tật nguyền lại thường xuyên ốm đau, con thì thần kinh thường xuyên phá phách và đ.ánh đ.ập bố mẹ. Gia đình đang được hưởng trợ cấp thờ cúng liệt sĩ và trợ cấp người tâm thần của con trai, nhưng cũng chẳng đủ t.iền thuốc thang cho 2 bố con. Chúng tôi là xã miền núi, bà con cũng còn nhiều khó khăn nên chẳng giúp được gì nhiều, chỉ thi thoảng quyên góp được ít gạo cứu đói thôi. Qua đây tôi cũng rất mong mỏi quý báo, cùng các nhà hảo tâm tạo điều kiện giúp đỡ gia đình anh ấy..."
Mọi đóng góp hảo tâm xin gửi về:
1. Mã số 1726: Chị Nguyễn Thị An (vợ anh Dung), địa chỉ Khu 4, xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ. ĐT 0165 807 4381 2. Quỹ Nhân ái - Báo Khuyến học & Dân trí - Báo điện tử Dân trí. Ngõ 2 nhà số 48 Giảng Võ, Đống Đa, Hà Nội Tel: 04. 3. 7366.491/ Fax: 04. 3. 7366.490 Email:quynhanai@dantri.com.vn Bạn đọc ủng hộ qua các tài khoản sau: * Tài khoản VNĐ tại VietComBank:
Tên TK: Báo Khuyến học & Dân trí
Số TK: 045 100 194 4487
Tại: Ngân Hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Thành Công - Hà Nội. * Tài khoản USD tại VietComBank:
Account Name: Bao Khuyen hoc & Dan tri Account Number: 045 137 195 6482 Swift Code: BFTVVNVX Bank Name: THE BANK FOR FOREIGN TRADE OF VIETNAM (VietComBank) * Tài khoản VNĐ tại VietinBank:
Tên TK: Báo Khuyến học & Dân trí
Số TK: 10 201 0000 220 639
Tại: Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam - Chi nhánh Hoàn Kiếm * Tài khoản VNĐ tại Ngân hàng Quân đội (MB) Tên TK: Báo Khuyến học & Dân trí
Số TK: 0721100356359 Tại Ngân hàng TMCP Quân đội - Chi nhánh Thái Thịnh - Hà Nội * Tài khoảnUSD tại Ngân hàng Quân đội (MB) Tên TK: Báo Khuyến học & Dân trí
Số TK: 0721100357002 Swift Code: MSCBVNVX Bank Name: MILITARY COMMERCIAL JOINT STOCK BANK - MCSB ( No.3, Lieu Giai str., Ba Dinh Dist., Hanoi, Vietnam) 3. Văn phòng đại diện của báo: VP Hà Tĩnh: 46 Nguyễn Công Trứ, Phường Tân Giang, TP Hà Tĩnh. Tel: 039.3.857.122 VP Đà Nẵng: 25 Nguyễn Tri Phương, Quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng. Tel: 0511.3653.725 VP TPHCM: số 39L đường 11 (Miếu Nổi), phường 3, quận Bình Thạnh, TP.HCM. Tel: 0866786885 VP Cần Thơ: 53/13 Lý Tự Trọng, Q Ninh Kiều, TP Cần Thơ. Tel: 0710.3.733.269
Hương Hồng
Theo Dantri