Ngành mía đường – thay đổi hay là “chế.t”?: Bỏ không nỡ, giữ càng lo
LTS: Ngành mía đường Việt Nam đang đứng trước nguy cơ phá sản khi hết bảo hộ, vì không thể cạnh tranh với đường ngoại. Liệu có phải chính sách quản lý và điều hành bất cập đã dẫn tới tương lai u ám này, hay là vì doanh nghiệp chậm cải cách với sự thay đổi của kinh tế thị trường? Tương lai ngành công nghiệp sản xuất hơn 1,5 triệu tấn đường mỗi năm và đời sống người nông dân trồng mía sẽ ra sao?
Đến tháng 10, các nhà máy đường (NMĐ) ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) sẽ khởi động niên vụ mới mà những nỗi lo từ niên vụ cũ dường như chưa kết thúc. Phóng viên Báo NTNN ghi nhận câu chuyện cụ thể tại huyện Cù Lao Dung (Sóc Trăng)
Hết thiết tha trồng mía
Trên mảnh đất trù phú ở Cù Lao Dung, nhiều nông dân trồng mía từ nhiều đời đang dần từ bỏ cây mía. Những người bỏ mía không đành lòng, mà người muốn giữ mía cũng càng thêm lo.
Niên vụ vừa qua, ngành mía đường gặp rất nhiều khó khăn. Ảnh: Nguyên Vỹ
Niên vụ mía 2017 – 2018 được xem là năm thứ 3 liên tiếp người trồng mía ở Cù Lao Dung phải đối mặt với nhiều nỗi lo về thời tiết, giá cả, nhân công lao động… Niên vụ 2015 – 2016 xảy ra hạn mặn, nhiều diện tích mía mất trắng. Đến niên vụ 2016 – 2017, nhiều nông dân gặp khó khăn về giá cả và thiếu hụt nhân công thu hoạch.
Riêng năm nay, giá mía “tuột dốc không phanh”, có nơi chạm xuống mức đáy 300 đồng/kg càng khiến nhiều người thất vọng, bởi giá thành mỗi kg mía đã lên tới 600 – 700 đồng/kg, nghĩa là người trồng mía đang bị lỗ một nửa. “Càng vào vụ càng khó níu giữ giá mía. Mấy chục năm trồng mía, chưa có lúc nào gặp cảnh thê thảm như vậy” – ông Lê Thành Phương, nông dân sản xuất mía giỏi trong vùng Cù Lao Dung kể.
Cả đời gắn với nghề trồng mía, ông Hoàng Nhị nhớ lại, từ thời người Pháp vào Việt Nam đầu tư, từng có một NMĐ cũng được xây dựng trên vùng đất cù lao sông Vàm Cỏ (Tây Ninh). Tương tự, thổ nhưỡng ở huyện Cù Lao Dung là vùng đất trời phú để làm mía. Vào thời hoàng kim, diện tích mía ở Cù Lao Dung lên đến 8.000ha, trở thành cây trồng chủ lực.
Tại đây, nghề trồng mía được nối nghiệp từ đời cha đến đời con. Nếu kể từ chương trình 1 triệu tấn đường (năm 1995), đã có ít nhất 2 thế hệ đi qua. Nhiều đứ.a tr.ẻ theo cha mẹ lớn lên trên đồng mía, rồi lại bám nghề trồng mía đến nay.
Video đang HOT
Giờ đây, mía vẫn mọc trên đất cù lao, nhưng nông dân đã không còn mặn với mía. “Thị trường đang thay đổi rất nhanh mà ngành mía đổi thay quá chậm. Nếu thị trường tiêu thụ không được cải thiện, giá mía thấp cứ như cơn lốc thổi qua chừng vài ba năm nữa chắc sẽ cuốn bay luôn đảo mía”- ông Nhị trầm tư.
Nhưng điều đáng lo hơn là khi bỏ mía, chuyển sang cây khác thì không biết có thích nghi được hay không. “Vùng Cù Lao Dung có đặc thù 6 tháng nước mặn, 6 tháng nước ngọt nên rất khó trồng các loại cây khác. Bỏ mía thì không nỡ mà giữ mía càng thêm lo” – ông Nhị than.
Nỗi lo lắng của những người như ông Nhị là hoàn toàn có cơ sở khi nhiều dự báo niên vụ mía 2018 – 2019 vẫn chưa hết khó khăn. Đến 2020 khi đường thế giới tràn vào theo đà hội nhập, giảm thuế sẽ càng làm nhiều người chới với. Một cuộc tháo chạy khỏi cây mía được dự báo sẽ ngày càng rầm rộ.
Nan giải chuyển đổi
Theo kế hoạch, niên vụ mía 2018 – 2019, huyện Cù Lao Dung sẽ giảm khoảng 1.000ha trồng mía xuống còn 5.400ha so với niên vụ 2017 – 2018. Tuy nhiên, con số thực tế tại nhiều xã ghi nhận chỉ còn tổng cộng chừng 3.200ha. Trả lời báo chí, Chủ tịch UBND huyện Cù Lao Dung Trần Bé Tư thừa nhận, giá mía xuống thấp đã gây xáo trộn lớn trong kế hoạch chuyển đổi cơ cấu sản xuất của địa phương.
“Ngoài 1.000ha mía chuyển đổi theo kế hoạch; 2.000ha còn lại hiện vẫn còn lơ lửng chưa biết phải chuyển sang cây con gì để đảm bảo hiệu quả. Đây thật sự là một thử thách không nhỏ cho cả nông dân và lãnh đạo địa phương” – ông Tư nói.
Tính đến giữa tháng 8, lượng đường tồn kho tại các NMĐ trên cả nước hơn 622.000 tấn. Do việc tồn kho lớn chưa được tiêu thụ hết cộng với hạn mức tín dụng tại các ngân hàng đã hết nên nhiều nhà máy còn nợ tiề.n mua mía của nông dân.
Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), khi Hiệp định thương mại tự do ASEAN có hiệu lực, các NMĐ sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp. Khoảng 22 nhà máy công suất nhỏ có khả năng phải đóng cửa do thua lỗ. Đời sống, việc làm và thu nhập của 11 vạn hộ nông dân trồng mía, 38 vạn người lao động và 10 vạn công nhân chế biến sẽ ảnh hưởng. Ước tổng số tiề.n thiệt hại do tác động dẫn đến thua lỗ, phá sản cỡ khoảng 10.000 tỷ đồng.
Cũng theo VSSA, sau khi các NMĐ dừng hoạt động, vùng trồng mía rất khó có thể tìm được cây trồng có hiệu quả hơn để thay thế. Điều này không chỉ ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân mà còn tác động không nhỏ đến vấn đề an ninh, xã hội ở nông thôn.
Theo Danviet
Gỡ khó cho sản xuất mía đường trong nước: Kết nối nhà máy với doanh nghiệp
Ông Phạm Quốc Doanh - Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) đã có những chia sẻ với phóng viên về những khó khăn nội tại của ngành mía đường, đồng thời nêu những giải pháp thúc đẩy ngành phát triển trong thời gian tới.
Ông Phạm Quốc Doanh - Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam.
Niên vụ mía đường 2017-2018 sắp kết thúc, nhiều ý kiến cho rằng đây là vụ mía "đắng" bởi nông dân hầu hết thua lỗ, các nhà máy hoạt động bết bát. Theo góc nhìn của ông vụ mía đường năm nay có gì bất thường?
- Vụ mía đường năm nay có 37 nhà máy đi vào hoạt động, tổng lượng mía ép khoảng 14 triệu tấn, sản lượng đường hơn 13,3 triệu tấn. Năm nay đúng là có điều không bình thường so với năm ngoái, đó là năm ngoái mặc dù đường tiêu thụ chậm nhưng giá tạm ổn, còn năm nay bên cạnh tiêu thụ chậm, giá đường cũng xuống thấp, nhiều nhà máy bán dưới giá thành, giá đường bán ra ngang với giá đường nhập lậu. Chính vì vậy nhà máy không có tiề.n trả cho nông dân trồng mía.
Do giá cả xuống thấp nên cả nhà máy và nông dân đều rơi vào tình cảnh khó khăn, nhà máy mắc nợ nông dân, nợ ngân hàng, nông dân cũng mắc nợ, không có tiề.n để chuẩn bị cho vụ mía mới. Một số nơi xuất hiện tình trạng nông dân tập trung đến nhà máy vì không được trả tiề.n. Nhiều nhà máy cam kết trả hết nợ cho nông dân trong tháng 7 này.
Niên vụ mía đường 2017-2018 sắp kết thúc, nhiều ý kiến cho rằng đây là vụ mía đường "đắng ngắt". Ảnh: T.L
Ông có thể lý giải vì sao năm nay giá mía lại giảm sâu và tiến độ tiêu thụ đường chậm như thế?
- Giá giảm sâu do lượng đường tồn kho từ năm ngoái còn nhiều chuyển sang năm nay. Thứ hai, giá đường thế giới và trong khu vực cũng xuống thấp. Theo đán.h giá của ngành đường thế giới, giá đường năm nay thấp nhất trong 15 năm qua. Thứ ba, một số cơ sở chế biến công nghiệp đã chuyển qua sử dụng đường lỏng, tuy không nhiều nhưng có tác động đến tiêu thụ đường trong nước.
Thứ 4, các nhà máy cơ sở kinh doanh đường lớn hoạt động cầm chừng, tiêu thụ chậm vì trông chờ vào việc chấp thuận của Chính phủ lùi thời gian thực hiện Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA).
Nhà nước cần khuyến khích nông dân thực hiện cơ giới hóa đồng bộ bằng các chính sách cụ thể về đất đai để tạo nên những cánh đồng lớn, giúp nông dân hình thành các trang trại, gia trại, tổ chức hợp tác xã, tổ hợp tác. Hợp tác xã chính là cánh tay nối dài giữa DN và hộ nông dân để thực hiện các dịch vụ trong việc trồng mía với nhà máy".Ông Phạm Quốc Doanh
Bên cạnh đó, một nguyên nhân tác động trực tiếp làm đường Việt Nam khó tiêu thụ là do đường nhập lậu. Những năm trước, đường nhập lậu còn hoạt động lén lút, tuy nhiên năm nay hoạt động công khai, họ công khai vận chuyển lậu bằng các xe tải lớn, bán nguyên bao nguyên mác của Thái Lan, bán với giá rẻ 11.000 đồng/kg.
Theo thống kê của VSSA, có khoảng 400.000 tấn đường lậu Thái Lan vào Việt Nam. Cũng có nguồn tin từ phía Thái Lan cho rằng đường Thái Lan nhập sang việt Nam cả triệu tấn mỗi năm. Chính bởi vậy, vừa qua VSSA đã cùng tổ công tác 334 Bộ Công Thương tiến hành kiểm tra mặt hàng đường nhập lậu, không rõ nguồn gốc ở các địa phương. Với những nỗ lực của các cơ quan chức năng, hoạt động nhập lậu đường đã được hạn chế rất nhiều.
Năm nay lượng đường tồn kho vẫn còn lớn, tiêu thụ chậm, khó nhất là giá xuống thấp. Nếu kéo dài, nông dân sẽ bỏ mía, đó là điều không mong muốn.
Trước những khó khăn đó, VSSA đã có những kế hoạch hành động gì nhằm cải thiện tình hình, thưa ông?
- Có rất nhiều việc phải làm, tuy nhiên chúng tôi đang tập trung vào 2 hoạt động. Thứ nhất, kết nối các nhà máy sản xuất đường với các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm, đồ uống để các doanh nghiệp thúc đẩy tiêu thụ đường trong nước.
Cụ thể ngày 11.4 vừa qua, VSSA và Công ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam ký kết thỏa thuận hợp tác hỗ trợ nâng cao năng lực ngành mía đường. Coca-Cola cam kết với ngành mía đường sẽ tiêu thụ đường trong nước để chế biến.
Tới đây các hoạt động kết nối cung cầu như thế này sẽ được đẩy mạnh. Chúng tôi xem đây là một trong những giải pháp thúc đẩy tiêu thụ đường trong nước. Đã có một vài đơn vị hình thành mối liên kết tốt hơn, đó là họ tham gia mua cổ phần của nhà máy đường, hợp tác tiêu thụ đường để làm nguyên liệu đầu vào. Ví dụ như Vinamilk mua 65% cổ phần vốn của Nhà máy đường Cam Ranh, hay như TH True Milk mua cổ phần của Nhà máy đường Nasu. Đây là hình thức liên kết rất bền vững đôi bên cùng có lợi. VSSA sẵn sàng hỗ trợ chắp nối để các doanh nghiệp công chế biến thực phẩm và các nhà máy sản xuất đường để tiêu thụ đường trong nước.
Việc thứ hai mà VSSA tập trung làm đó là tổ chức gặp mặt đối thoại với các nhà buôn đường lớn trong nước để trao đổi và tìm giải pháp khuyến khích tạo điều kiện để buôn bán tiêu thụ đường trong nước.
Xin cảm ơn ông!
Theo Danviet
Mía chưa chặt, chính quyền đã phải họp 2 lần tìm kế "giải cứu" Dự kiến đến giữa tháng 9-2018, niên vụ mía 2018-2019 ở ĐBSCL mới bắt đầu thu hoạch. Thế nhưng, tại Hậu Giang, địa phương có diện tích mía lớn nhất vùng, chính quyền đã hai lần triệu tập họp để tìm cách "giải cứu" ngành mía đường. Phát biểu tại buổi làm việc của UBND tỉnh Hậu Giang với Hiệp hội mía đường...