Nga tung đòn đánh mạnh vào Ukraine

Ukraina tuyên bố có thể chịu đựng được đến mùa đông mà không cần khí đốt Nga. Thế còn sau đó, người dân Ukraina sẽ lấy gì để sưởi ấm?

Từ 6 giờ GMT ngày 16/6/2014, Tập đoàn dầu khí Nga Gazprom thông báo chính thức khóa van cấp khí đốt cho Ukraina. Lý do là chính quyền Kiev không thanh toán đúng thời hạn khoản nợ lên tới 4,5 tỷ USD. Kể từ nay trở đi, Gazprom chuyển sang chế độ trả trước khi bán khí đốt cho tập đoàn Naftogaz của Ukraina. Kiểu như chuyển qua gói “thuê bao trả trước”, có tiền thì dùng, hết tiền nghỉ.

Gazprom đưa ra quyết định trên sau khi vòng đàm phán cuối cùng được tổ chức vào đêm 15/6 rạng sáng ngày 16/6 giữa Nga và Ukraina về vấn đề khí đốt, thất bại. Bắt đầu cuộc gặp, Kiev nói sẵn sàng trả trước 1,95 tỉ USD cho khoản nợ nếu Nga giảm giá xuống còn 326 USD cho một nghìn mét khối. Nhưng Tổng thống Nga Vladimir Putin nói 385 USD/1.000 mét khối là giá cuối cùng.

Ngày 16/6, Nga chính thức khóa van cấp khí đốt cho Ukraina

Trước cuộc gặp, Kiev dọa là nếu Moskva không xét lại giá cả, thì Ukraina sẽ không thanh toán hóa đơn cho nhà cung cấp là Tập đoàn Gazprom. Hơn thế nữa, chính quyền Ukraina còn tuyên bố là sẽ “xù nợ” luôn.

Ngay sau khi thỏa thuận đổ vỡ, Thủ tướng Ukraina Arseni Iatseniouk cho biết là Kiev vẫn giữ nguyên lập trường, và ra lệnh cho Bộ Tư pháp hoàn tất việc chuẩn bị hồ sơ để kiện Gazprom trước Tòa án Trọng tài ở Stockholm. Về phần mình, Gazprom cho biết họ cũng chuẩn bị kiện Naftogaz để đòi nợ.

Phát biểu sau cuộc gặp, phát ngôn viên của Gazprom, ông Sergei Kuprianov, nói: “Chúng tôi không đạt được đồng thuận. Có rất ít khả năng chúng tôi sẽ gặp lại nhau ở bàn đàm phán”.

Việc Nga ngưng cung cấp khí đốt cho Ukraina trên nguyên tắc không gây nhiều trở ngại cho quốc gia này, ít ra là trong ngắn hạn. Bởi vì Ukraina đã tích lũy được một khối lượng dự trữ có thể đáp ứng nhu cầu của toàn quốc cho ba tháng sắp tới. Hơn nữa, Ukraina trông chờ vào một số các nguồn cung cấp từ châu Âu. Chủ tịch tập đoàn khí đốt Naftogaz của Ukraina, ông Andri Kobolev nói rằng đã chuẩn bị cho “kịch bản tồi tệ nhất” như trong cuộc khủng hoảng năm 2009, Nga cúp nguồn khí đốt làm rối loạn nghiêm trọng việc cung cấp cho châu Âu. Câu hỏi đặt ra là liệu Ukraina có khả năng cầm cự được trong bao lâu?

Việc Ukraina bị khóa van khí đốt ảnh hưởng trực tiếp đến các nguồn cung cấp cho nhiều nước trong Liên minh châu Âu. Nhất là khi mà chính Gazprom đã báo trước với Ủy ban châu Âu là khối lượng khí đốt của Nga bán cho EU có thể bị ảnh hưởng, nếu như Ukraina giữ lại một phần để đáp ứng nhu cầu nội địa. Gần 15% khí đốt sử dụng tại châu Âu hiện phải đi qua ngả Ukraina. Ngày 16/6, đại diện Gazprom cho biết tập đoàn này vẫn sẽ cung cấp đầy đủ khối lượng khí đốt cho người tiêu dùng châu Âu, tuân thủ các giá trị hợp đồng. “Công ty Naftogaz của Ukraina cần phải đảm bảo việc vận chuyển thông suốt khí đốt đến các điểm giao hàng”- ông Sergei Kupriyanov nói.

Cùng ngày, Bộ trưởng Năng lượng Ukraina Yury Prodan cho biết Ukraina đã ngừng tiếp nhận khí đốt từ Nga và đang chuẩn bị áp dụng chế độ khẩn cấp trong năng lượng. Tại cuộc họp báo ở Kiev, ông nói rằng nguồn cung cấp khí đốt Nga cho người tiêu dùng Ukraina đã giảm xuống chỉ số “không”, chỉ còn khối lượng khí đốt vận chuyển đến châu Âu 185 triệu mét khối mỗi ngày. Ông lưu ý rằng, Kiev bảo đảm “hoạt động quá cảnh khí đốt đáng tin cậy cho các nước châu Âu”.

Cuộc đàm phán về khí đốt giữa Nga và Ukraina trở nên bế tắc một phần là vì những căng thẳng giữa hai quốc gia ngày càng tăng. Đại sứ quán Nga tại Kiev ngày 14/6 đã bị những người biểu tình quá khích đập nát trước sự thờ ơ của các nhân viên bảo vệ. Truyền hình Nga chiếu cảnh, nhân viên của các cơ quan thực thi pháp luật Ukraina đang có mặt tại Đại sứ quán Nga chỉ bình thản quan sát những gì xảy ra và không can thiệp vào tình hình.

Phát biểu trên kênh truyền hình Nước Nga 24, Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitry Peskov đã gọi tình hình với cuộc tấn công vào Đại sứ quán Nga tại Kiev là không thể chấp nhận. Ông nói: “Chúng tôi tuyệt nhiên không thể chấp nhận việc chính quyền Ukraina làm ngơ không có biện pháp gì để ngăn chặn hành động trái pháp luật đối với Đại sứ quán Nga tại Kiev”.

Trong một diễn biến khác liên quan, ngày 15/6, NATO đã tung ra các hình ảnh mà họ nói là để chứng minh cho tuyên bố của phía Ukraina rằng xe tăng Nga đang tiến vào lãnh thổ Ukraina. Tuy nhiên, Moskva cùng ngày đã bác bỏ việc họ đưa xe tăng vào Ukraina để giúp những phiến quân thân Nga ở miền đông nước này.

Quan hệ NgaUkraina có vẻ được cải thiện chút ít kể từ sau khi ông Petro Porochenko đắc cử Tổng thống Ukraina. Tuy nhiên, những yêu cầu của phía Nga đòi chính quyền Kiev ngưng các cuộc tấn công ở các tỉnh miền đôngnam Ukraina, nơi có đa phần người dân Nga sinh sống, lại không được đáp ứng. Cộng thêm vụ đại sứ quán Nga tại Kiev bị tấn công mà chính quyền Ukraina không ngăn cản gì, đã làm giọt nước tràn ly, khiến Nga cúp khí đốt cho Ukraina. Moskva không đến nỗi vì khoản nợ 4,5 tỷ USD của Kiev mà khiến họ điêu đứng về ngân sách.

Đây thực ra là đòn phép chính trị mang vỏ bọc kinh tế. Đòn đánh này của Nga nhằm vào 3 mục tiêu.

Một là gây áp lực buộc chính quyền Kiev ngừng các cuộc tấn công nhằm vào những người thân Nga ở miền đôngnam Ukraina.

Hai là qua đây cảnh cáo Liên minh châu Âu về đòn đáp trả nếu họ gia tăng các biện pháp trừng phạt Nga.

Và cuối cùng là thử lửa mức độ trung thành của chính quyền Ukraina với châu Âu. Bởi lẽ nếu như trước đây, khi bị Nga cúp khí đốt, Kiev đã trích lại một lượng khí đốt trung chuyển cho châu Âu để dùng cho nội địa. Điều này đã khiến châu Âu năm 2009 điêu đứng. Nay nếu Ukraina làm vậy, quan hệ EUUkraina lập tức tan vỡ. Nga sẽ lại là người chiến thắng.

Theo PetroTimes