Nga trả đũa kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ như thế nào?

Nhiều mặt trong quan hệ giao thương Nga – Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị đe dọa sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi máy bay Nga. Cả hai nước đều có thể chịu thiệt hại nếu Moscow kiên quyết trả đũa kinh tế Ankara.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan – Ảnh: Reuters

Theo CNBC, căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ – quốc gia thuộc khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) – gia tăng trong tuần này sau khi máy bay chiến đấu Su-24 của Nga bị không quân Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi hôm 24.11. Ankara cho hay Su-24 đã bay trong không phận của họ, trong khi Moscow phủ nhận cáo buộc trên.

Kể từ khi “khẩu chiến” giữa hai bên nổ ra, Nga đã đe dọa trả đũa Thổ Nhĩ Kỳ ở mức độ kinh tế.

Hôm 25.11, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev cho biết hành động của nước bạn có thể khiến các dự án song phương bị bỏ dở và nhiều công ty Thổ Nhĩ Kỳ sẽ mất thị phần tại Nga. Một ngày sau đó, ông Medvedev thể hiện lập trường cứng rắn khi ra lệnh cho chính phủ xây dựng các biện pháp kinh tế, trong đó có việc đóng băng một số dự án đầu tư hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ. Lệnh hạn chế nhập khẩu lương thực cũng có thể là một phần trong các biện pháp đó, theo Reuters.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan gọi động thái trên là “theo cảm xúc” và “không phù hợp cho các chính trị gia”. Tổng thống Erdogan cho biết ông buồn vì những lời tuyên bố đó từ phía nước bạn.

Theo giới chuyên gia, trả đũa kinh tế có thể là “chuyện lớn” với cả hai nước. Thổ Nhĩ Kỳ là bạn hàng quan trọng nhất của Nga, sau Đức và nếu Nga kiên quyết cắt đứt quan hệ kinh tế, nền kinh tế đôi bên đều sẽ “thấm đòn”, đặc biệt là trong 3 lĩnh vực: năng lượng, du lịch và thương mại.

Năng lượng

Dù Thủ tướng Medvedev không nói cụ thể về dự án sẽ bị hủy bỏ, nhưng nhiều dự án cơ sở hạ tầng và giao dịch thương mại song phương, như xây dựng đường ống dẫn khí đốt chạy qua hai nước hay thiết lập nhà máy điện hạt nhân Akkuyu, có thể bị ảnh hưởng. Đây là ý kiến của Giáo sư Gurkan Kumbaroglu thuộc Đại học Bogazici ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).

Là một trong những khách hàng lớn của Nga, 55% dầu khí tự nhiên và 30% dầu thô ở Thổ Nhĩ Kỳ được nhập khẩu từ nước bạn. Vì thế, bất cứ thay đổi nào trong các dự án cơ sở hạ tầng đều có thể để lại ảnh hưởng lớn.

“Sau sự biến Su-24 của Nga, giờ đây tất cả các dự án trên đều không còn chắc chắn nữa. Trong dài hạn, các dự án vốn dĩ sẽ có lợi cho cả đôi bên đều có khả năng bị ảnh hưởng”, Giáo sư Kumbaroglu nói.

Nga là một trong những nhà cung cấp dầu khí lớn nhất của châu Âu, và dù cho các tranh cãi ngoại giao có xảy ra giữa họ và các nước láng giềng, người ta vẫn sẽ luôn thấy nước Nga dùng nguồn cung năng lượng để làm đòn bẩy. Moscow đã từng làm như vậy với châu Âu và mới đây là Ukraine khi đe dọa cắt nguồn cung khí đốt đến khu vực này.

Du lịch

Sau khi chiếc Su-24 bị bắn rơi, hãng du lịch quốc doanh Nga Rostourism ngay lập tức ngưng bán gói tour đến Thổ Nhĩ Kỳ. Theo thống kê mới nhất của Cơ quan Du lịch Liên bang Nga, 3,6 triệu người Nga đã đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong 9 tháng đầu năm 2013. Đây là một trong những điểm đến ưa thích của du khách Nga.

Tiến xa hơn cả việc tạm ngừng bán dịch vụ lữ hành đến Thổ Nhĩ Kỳ, Bộ Ngoại giao Nga còn khuyến cáo người dân không đi Thổ Nhĩ Kỳ.

Điều này có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia nằm trên rìa châu Âu, châu Á vốn phần lớn phụ thuộc vào ngành du lịch. Hội đồng du lịch và lữ hành thế giới (WTTC) cho biết ngành du lịch trực tiếp và gián tiếp đóng góp 96 tỉ USD vào GDP, tạo ra 2,1 triệu việc làm ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Thương mại

Hôm 26.11, Bộ trưởng Nông nghiệp Nga Alexander Tkachev cho hay sẽ “tăng cường kiểm soát nguồn cung sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm từ Thổ Nhĩ Kỳ”, theo AFP. Ông cũng nói rằng giới chức tìm thấy nhiều sản phẩm xuất xứ từ nước bạn không đủ đáp ứng tiêu chuẩn Nga. Tuy nhiên, Điện Kremlin cho biết chưa có kế hoạch gì cho một lệnh cấm vận nhập khẩu lương thực từ Thổ Nhĩ Kỳ.

Năm 2014, số liệu thống kê thương mại nước ngoài của Thổ Nhĩ Kỳ chỉ ra xuất khẩu sang Nga trị giá 5,9 tỉ USD trong khi nhập khẩu từ Nga lên đến 25,2 tỉ USD.

Hồi tháng 9, trong cuộc gặp thân mật với Tổng thống Nga Vladimir Putin, ông Erdogan nói rằng mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ là nâng kim ngạch thương mại song phương với Nga lên 100 tỉ USD vào năm 2023. Tại cuộc họp, ông Putin chia sẻ nước Nga “rất hài lòng với sự phát triển, đa dạng hóa trong quan hệ kinh tế và thương mại song phương” với nước bạn.

Tina Fordham, chuyên gia tại Citi, không cho rằng mối quan hệ giữa hai nước sẽ tệ hơn tuy lệnh trừng phạt thương mại là có khả năng xảy ra.

John Bates, chuyên gia quản lý danh mục đầu tư tại hãng Pinebridge, nhận định thương mại giữa hai nước rất sâu sắc, với nhiều liên kết kinh doanh chẳng hạn như ngân hàng Sberbank do Nga sở hữu và ngân hàng DenizBank của Thổ Nhĩ Kỳ. “Các yếu tố kinh tế chính sẽ không bị thay đổi quá nhiều vì quan hệ ngoai giao và chính trị đôi bên không cho phép họ làm điều gì ngu ngốc”, ông Bates nói.

Thu Thảo

Theo Thanhnien