Nga rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở

Vũ Anh19:39 15/01/2021

Nga tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở vì các thành viên còn lại của thỏa thuận không cam kết ngừng chia sẻ thông tin với Mỹ.

“Do thiếu tiến bộ trong tiến trình tháo gỡ những trở ngại nhằm duy trì hiệp ước trong các điều kiện mới, Bộ Ngoại giao Nga được phép thông báo bắt đầu các thủ tục rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở”, thông cáo đăng trên trang web Bộ Ngoại giao Nga ngày 15/1 cho biết.

Quyết định này của Nga khởi động quá trình 6 tháng để chấm dứt một thỏa thuận quốc tế quan trọng vốn được xây dựng nhằm thúc đẩy tính minh bạch về hoạt động quân sự.

Hiệp ước Bầu trời mở được 35 quốc gia, trong đó có Nga và Mỹ, ký năm 1992 và có hiệu lực năm 2002. Theo hiệp ước, các nước thành viên được tiến hành bay giám sát trên không phận của nhau nhưng phải thông báo trước 72 tiếng để nước chủ nhà có thời gian phản hồi.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 22/11/2020 thông báo rút khỏi hiệp ước sau khi cáo buộc Moskva liên tục vi phạm thỏa thuận như ngăn cản chuyến bay của Washington trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga. Mỹ cũng cho rằng Nga lợi dụng những chuyến bay theo điều khoản hiệp ước để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Một quan chức giấu tên của Nga hôm nay cho hay sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận, Moskva đã tìm cách kêu gọi 33 nước còn lại cam kết không chia sẻ cho Mỹ dữ liệu tình báo từ các chuyến bay, nhưng không nhận được câu trả lời.

Video đang HOT

Máy bay Tu-214ON được Nga dùng cho các chuyến bay trong khuôn khổ hiệp ước. Ảnh: Wikipedia .

Konstantin Gavrilov, trưởng phái đoàn Nga tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí và an ninh quốc phòng tại Áo cuối năm 2020, từng cáo buộc Washington đang “chơi trò lừa lọc” và cho rằng Mỹ yêu cầu các đồng minh châu Âu tham gia hiệp ước để có thể nhận thêm dữ liệu trinh sát từ các chuyến bay trên bầu trời Nga.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định nước này không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và “không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận”. Quan chức Nga gọi hiệp ước là “một trong những cột trụ an ninh của châu Âu”.

Các thành viên NATO và một số nước Đông Âu cũng nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận do lo ngại Nga sẽ rút khỏi hiệp ước để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Nguyên nhân sâu xa việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở

Mỹ vừa rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở. Nguyên nhân sâu xa của việc này là gì?

Ý đồ sâu xa của Mỹ là gì?

Ngày 22/11, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'brien đang trong chuyến công du châu Á, đưa ra tuyên bố nói rằng, tròn 6 tháng kể từ khi Washington thông báo rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở và nay Mỹ không còn là thành viên của thỏa thuận mà Nga đã vi phạm trong nhiều năm.

Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Cale Brown, tuyên bố Mỹ đã thực thi quyền của mình theo khoản 2, Điều 15 trong Hiệp ước Bầu trời Mở vào ngày 22/5, báo trước cho toàn bộ các nước liên quan về quyết định rút khỏi thỏa thuận này.

(Ảnh minh họa của Daily Sabah)

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã viện dẫn những hạn chế mà Nga áp đặt đối với các chuyến bay là lý do khiến Washington tìm cách rút khỏi hiệp ước này, bao gồm hạn chế phạm vi bay trên khu vực Kaliningrad ở mức 500km, nơi quân đội Nga duy trì sự hiện diện mạnh mẽ; không cho phep thưc hiên cac chuyên bay giam sat trên hành lang dài 10 km dọc biên giới với Abkhazia và Nam Ossetia; và từ chối một chuyến bay đã được phê duyệt trước đây qua một cuộc tập trận quân sự lớn của Nga. Washington cũng cáo buộc Moscow lợi dụng những chuyến bay tại Mỹ và châu Âu để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Trước đó, trong một tuyên bố hồi tháng 5 năm nay để biện minh cho quyết định rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở, Ngoại trưởng Mike Pompeo từng nói rằng Mỹ hiểu châu Âu vẫn coi trọng hiệp ước này, nhấn mạnh đây chính là một trong những lý do khiến Mỹ chưa rút khỏi hiệp ước trong một thời gian, bất chấp Moscow không tuân thủ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và các phương tiện truyền thông tại Mỹ cho rằng Tổng thống Donald Trump đang cố gắng tận dụng những tuần còn lại trong nhiệm kỳ để củng cố các "di sản" chính sách đối ngoại trong bốn năm cầm quyền vừa qua của mình, bằng cách đẩy mạnh cam kết rút quân khỏi chiến trường Afghanistan, Iraq, các thỏa thuận song phương và đa phương mà ông coi là gây bất lợi cho Washington. Đồng thời, những động thái đó nhằm đặt chính quyền kế nhiệm vào "tình thế đã rồi" trong một số quyết sách và rất khó để đảo ngược cái gọi là di sản chính sách đối ngoại đó của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Đây có thể mới thực sự là ẩn ý sâu xa trong quyết định chính thức rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở.

Ảnh hưởng từ việc Mỹ rút lui

Với việc Mỹ chính thức rút lui, Hiệp ước Bầu trời Mở ra đời năm 1992 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2002, sẽ còn 33 nước thành viên. Ngoại trừ Canada thuộc châu Mỹ, 32 nước thành viên còn lại đều thuộc châu Âu. Đến nay, về cơ bản các đồng minh châu Âu của Mỹ vẫn tuân thủ hiệp ước, vì nó mang lại cho họ lợi ích thực sự, nhất là các đồng minh và đối tác của Washington không có năng lực vệ tinh tiên tiến, một phương pháp để thu thập và chia sẻ thông tin.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định Moscow không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận. Ông Grushko gọi hiệp ước này là một trong những cột trụ an ninh của châu Âu và cho biết Nga đang đánh giá khả năng tiếp tục tham gia thỏa thuận. Trong khi đó, các thành viên NATO và một số nước Đông Âu tham gia Hiệp ước Bầu trời Mở, đã nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận, do lo ngại Nga sẽ rút lui để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Các hành động tiêp theo cua Nga sẽ được xác định tùy thuộc cách hành xử trong tương lai cua các nước khac tham gia ký kết Hiêp ươc Bầu trời Mở. Điều quan trọng nhất hiện nay là liệu các đồng minh và đối tác châu Âu có truyền dữ liệu từ các chuyến bay giam sat của họ cho Mỹ hay không, và liệu Nga có thể thưc hiên các chuyến bay giam sát trên các căn cư của Mỹ ở châu Âu hay không. Mỹ đang tìm cách thuyết phục các đông minh và đối tác châu Âu, yêu cầu đảm bảo bằng văn bản về việc cung cấp hình ảnh chụp được từ các chuyến bay giam sát của họ trên lanh thô Nga. Trong khi đo, Hiêp ươc Bâu trơi Mơ quy đinh, không đươc cung câp thông tin cho nước thứ 3 không tham gia hiệp ước.

Tóm lại, sau khi Mỹ đã chính thức rút khỏi, Hiệp ước Bầu trời Mở hiện trong tình thế khá "mong manh". Sự tồn tại của hiệp ước cơ bản này phụ thuộc vào cách hành xử trong tương lai của các bên tham gia.

Tương lai của Hiệp ước nếu ông Biden chính thức trở thành Tổng thống

Với việc các đồng minh, đối tác châu Âu và Canada hiện vẫn coi trọng và tuân thủ Hiệp ước Bầu trời Mở, một khi cựu Phó Tổng thống Joe Biden chính thức trở thành tổng thống thứ 46 của Mỹ, chính quyền của ông có thể sẽ cân nhắc để tham gia trở lại hiệp ước quan trọng này. Bởi vì, trong một sự kiện vận động tranh cử vào tháng 5 năm nay, ông Biden từng tuyên bố ủng hộ Hiệp ước Bầu trời Mở, đồng thời cho rằng việc Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận này thể hiện một tầm nhìn "thiển cận", khiến nước Mỹ ngày càng trở nên đơn độc trên trường quốc tế và từ bỏ vị thế lãnh đạo vốn có của mình. Tuy nhiên, ông Biden cũng chưa đưa ra cam kết rõ ràng về việc tái gia nhập hiệp ước này.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Robert Menendez, thành viên cấp cao của đảng Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện và là người gần gũi với ông Biden, đã khuyến khích chính quyền Biden tái gia nhập Hiệp ước Bầu trời Mở. Trong một tuyên bố, Thượng nghị sĩ Menendez nêu rõ, trong đạo luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng 2020, Quốc hội Mỹ đã tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với Hiệp ước Bầu trời Mở và đặc biệt đã yêu cầu Chính quyền Tổng thống Donald Trump phải làm rõ các khía cạnh liên quan, bốn tháng trước khi có bất kỳ thông báo chính thức nào về việc rút khỏi hiệp ước này.

Ông Menendez nhấn mạnh, Tổng thống Donald Trump đã phớt lờ luật pháp trong nước và đơn phương áp đặt quyết định rút lui mang tính chất chính trị, ngay cả sau khi đã thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 3/11.

Phải còn gần hai tháng nữa, ông Joe Biden, người được truyền thông Mỹ và quốc tế xác nhận là đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua mới có thể tuyên thệ nhậm chức. Do vậy, nếu muốn quay trở lại hiệp ước này, Mỹ sẽ phải đàm phán lại từ đầu và cần phải được Thượng viện Mỹ phê chuẩn một lần nữa. Thời gian tới, đảng Cộng hòa nhiều khả năng tiếp tục kiểm soát Thượng viện, nên việc phê chuẩn hiệp ước này sẽ gặp rất nhiều khó khăn và thậm chí là không thể vượt qua. Thực tiễn cũng cho thấy rằng, trong mấy thập kỷ qua, một khi đã rút khỏi bất kỳ hiệp ước nào, nhất là liên quan tới kiểm soát vũ khí, Mỹ chưa từng gia nhập trở lại./.

Nga dọa đáp trả vụ Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở Nga đề cao tinh thần thiện chí của châu Âu trong Hiệp ước Bầu trời mở, cảnh báo đáp trả cứng rắn sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này. "Nga đang thực sự trông đợi vào tinh thần thiện chí của các nước châu Âu, vì họ có nhiều hứng thú với sự tồn tại của Hiệp ước Bầu trời Mở. Nếu...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Trung Quốc tung chatbot đấu ChatGPT, cổ phiếu Phố Wall chao đảo bốc hơi 1.000 tỉ14:53

Ông Trump dọa trừng phạt Nga nếu ông Putin từ chối đàm phán chấm dứt chiến sự Ukraine09:59

Trung Quốc, Đức phản ứng sau khi ông Trump ký sắc lệnh rút khỏi WHO01:49

Ông Trump nói muốn gặp ông Putin ngay lập tức08:46

Tàu vận tải Nga cập cảng Syria, chuẩn bị cho cuộc rút quân09:12

Căn cứ hải quân ngầm ở độ sâu 500 m của Iran08:37

"Hỏa thần nhiệt áp" Nga ra đòn, nhằm thẳng cứ điểm Ukraine ở Kursk08:59

Tổng thống Trump lên tiếng về 'thảm kịch' hàng không ở thủ đô Washington DC10:41

Trung Quốc thông báo điện đàm ông Tập-ông Trump, TikTok không qua ải Tòa Tối cao Mỹ09:17

Hàng loạt diễn biến trước lễ nhậm chức của ông Trump09:58

Bức điện tín hé lộ nỗi lo của Đức về ông Trump08:02

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Nghị sĩ Nga cảnh báo đáp trả cứng rắn nếu NATO đưa binh sĩ tới Ukraine

20:30:45 01/02/2025

Theo nghị sĩ cấp cao Nga Aleksey Zhuravlev, Moscow có thể sẽ coi việc triển khai trên diện rộng binh lính NATO ở Ukraine là mối đe dọa trực tiếp.

Ukraine tấn công nhà máy lọc dầu chủ chốt của Nga

20:21:47 01/02/2025

Nhà máy lọc dầu Lukoil ở vùng Volgograd từng nhiều lần trở thành mục tiêu bị tấn công trong gần 3 năm diễn ra cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Nhà máy sản xuất đạn pháo cho Ukraine của EU phát nổ

20:18:30 01/02/2025

Vụ nổ xảy ra tại một nhà máy sản xuất đạn dược của Expal Munitions ở Đông Nam Tây Ban Nha, khiến 6 công nhân bị thương, 1 người trong số đó đang nguy kịch.

Nga siết chặt miệng túi quanh Pokrovsk, thành trì Ukraine trên đà thất thủ

20:09:27 01/02/2025

Quân đội Nga vây bọc và gia tăng áp lực dồn dập lên lực lượng Ukraine xung quanh khu vực chiến lược Pokrovsk ở miền Đông.

Đức dự kiến cấp chế độ nghỉ thai sản cho phụ nữ sảy thai

18:05:24 01/02/2025

Với quy định mới, phụ nữ bị sảy thai sau tuần thứ 13 của thai kỳ sẽ có thể lựa chọn nghỉ thai sản. Tuy nhiên, họ không bắt buộc phải nghỉ nếu không muốn.

Venezuela trả tự do cho 6 công dân Mỹ sau chuyến thăm của đặc phái viên Nhà Trắng

18:01:20 01/02/2025

Chúng tôi đã cất cánh và đang trên đường đưa sáu công dân Mỹ này về nhà. Họ vừa nói chuyện với Tổng thống Donald Trump và không ngừng cảm ơn ông ấy , ông Grenell viết trên mạng xã hội X, kèm theo bức ảnh chụp sáu người vừa được thả.

Israel tăng gấp đôi số tù nhân được thả trong đợt trao đổi mới

17:57:45 01/02/2025

Cửa khẩu biên giới Rafah với Ai Cập là một trong những điểm vào chính vào lãnh thổ Palestine và là tuyến đường quan trọng để viện trợ. Nhưng biên giới đã bị đóng cửa kể từ khi lực lượng Israel chiếm giữ phía Palestine vào tháng 5/2024.

Trên 67 triệu người ở vùng Sừng châu Phi thiếu lương thực nghiêm trọng

17:49:37 01/02/2025

Báo cáo của FAO và IGAD cho biết tình trạng di dời dân số đang ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh lương thực của nhiều cộng đồng tiếp nhận người nhập cư, gây thêm áp lực đối với nguồn lực của họ.

Cựu cố vấn cấp cao của Fed bị buộc tội làm gián điệp kinh tế

17:46:52 01/02/2025

Hai đồng phạm bị cáo buộc của Rogers được xác định là thành viên của cơ quan tình báo và an ninh Trung Quốc, nhưng đã đóng giả làm nghiên cứu sinh tại một trường đại học ở nước này.

Thông tin mới về số người thiệt mạng trong vụ rơi máy bay ở Philadelphia

17:44:42 01/02/2025

FAA sẽ phối hợp cùng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia (NTSB) điều tra vụ việc. NTSB sẽ chỉ đạo cuộc điều tra và sẽ cung cấp tất cả các thông tin cập nhật.

Cần thêm nhiều hàng viện trợ nhân đạo tới Dải Gaza

17:39:23 01/02/2025

Cùng ngày, Chương trình Lương thực thế giới (WFP) thông báo kể từ khi lệnh ngừng bắn được triển khai, khoảng 600 xe tải chở hàng viện trợ nhân đạo đã vào Dải Gaza mỗi ngày, trong đó có 50 xe chở nhiên liệu.

Mỹ: Hạn chế trực thăng tại Washington sau vụ va chạm máy bay

16:25:04 01/02/2025

FAA cấm hầu hết các loại trực thăng bay trên một số tuyến đường gần sân bay và chỉ cho phép trực thăng cảnh sát, trực thăng y tế, trực thăng phòng không và trực thăng vận tải tổng thống bay trong khu vực giữa sân bay và các cây cầu gần ...