Nga rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở

Vũ Anh19:39 15/01/2021

Nga tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở vì các thành viên còn lại của thỏa thuận không cam kết ngừng chia sẻ thông tin với Mỹ.

“Do thiếu tiến bộ trong tiến trình tháo gỡ những trở ngại nhằm duy trì hiệp ước trong các điều kiện mới, Bộ Ngoại giao Nga được phép thông báo bắt đầu các thủ tục rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở”, thông cáo đăng trên trang web Bộ Ngoại giao Nga ngày 15/1 cho biết.

Quyết định này của Nga khởi động quá trình 6 tháng để chấm dứt một thỏa thuận quốc tế quan trọng vốn được xây dựng nhằm thúc đẩy tính minh bạch về hoạt động quân sự.

Hiệp ước Bầu trời mở được 35 quốc gia, trong đó có Nga và Mỹ, ký năm 1992 và có hiệu lực năm 2002. Theo hiệp ước, các nước thành viên được tiến hành bay giám sát trên không phận của nhau nhưng phải thông báo trước 72 tiếng để nước chủ nhà có thời gian phản hồi.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 22/11/2020 thông báo rút khỏi hiệp ước sau khi cáo buộc Moskva liên tục vi phạm thỏa thuận như ngăn cản chuyến bay của Washington trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga. Mỹ cũng cho rằng Nga lợi dụng những chuyến bay theo điều khoản hiệp ước để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Một quan chức giấu tên của Nga hôm nay cho hay sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận, Moskva đã tìm cách kêu gọi 33 nước còn lại cam kết không chia sẻ cho Mỹ dữ liệu tình báo từ các chuyến bay, nhưng không nhận được câu trả lời.

Video đang HOT

Máy bay Tu-214ON được Nga dùng cho các chuyến bay trong khuôn khổ hiệp ước. Ảnh: Wikipedia .

Konstantin Gavrilov, trưởng phái đoàn Nga tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí và an ninh quốc phòng tại Áo cuối năm 2020, từng cáo buộc Washington đang “chơi trò lừa lọc” và cho rằng Mỹ yêu cầu các đồng minh châu Âu tham gia hiệp ước để có thể nhận thêm dữ liệu trinh sát từ các chuyến bay trên bầu trời Nga.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định nước này không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và “không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận”. Quan chức Nga gọi hiệp ước là “một trong những cột trụ an ninh của châu Âu”.

Các thành viên NATO và một số nước Đông Âu cũng nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận do lo ngại Nga sẽ rút khỏi hiệp ước để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Nguyên nhân sâu xa việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở

Mỹ vừa rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở. Nguyên nhân sâu xa của việc này là gì?

Ý đồ sâu xa của Mỹ là gì?

Ngày 22/11, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'brien đang trong chuyến công du châu Á, đưa ra tuyên bố nói rằng, tròn 6 tháng kể từ khi Washington thông báo rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở và nay Mỹ không còn là thành viên của thỏa thuận mà Nga đã vi phạm trong nhiều năm.

Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Cale Brown, tuyên bố Mỹ đã thực thi quyền của mình theo khoản 2, Điều 15 trong Hiệp ước Bầu trời Mở vào ngày 22/5, báo trước cho toàn bộ các nước liên quan về quyết định rút khỏi thỏa thuận này.

(Ảnh minh họa của Daily Sabah)

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã viện dẫn những hạn chế mà Nga áp đặt đối với các chuyến bay là lý do khiến Washington tìm cách rút khỏi hiệp ước này, bao gồm hạn chế phạm vi bay trên khu vực Kaliningrad ở mức 500km, nơi quân đội Nga duy trì sự hiện diện mạnh mẽ; không cho phep thưc hiên cac chuyên bay giam sat trên hành lang dài 10 km dọc biên giới với Abkhazia và Nam Ossetia; và từ chối một chuyến bay đã được phê duyệt trước đây qua một cuộc tập trận quân sự lớn của Nga. Washington cũng cáo buộc Moscow lợi dụng những chuyến bay tại Mỹ và châu Âu để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Trước đó, trong một tuyên bố hồi tháng 5 năm nay để biện minh cho quyết định rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở, Ngoại trưởng Mike Pompeo từng nói rằng Mỹ hiểu châu Âu vẫn coi trọng hiệp ước này, nhấn mạnh đây chính là một trong những lý do khiến Mỹ chưa rút khỏi hiệp ước trong một thời gian, bất chấp Moscow không tuân thủ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và các phương tiện truyền thông tại Mỹ cho rằng Tổng thống Donald Trump đang cố gắng tận dụng những tuần còn lại trong nhiệm kỳ để củng cố các "di sản" chính sách đối ngoại trong bốn năm cầm quyền vừa qua của mình, bằng cách đẩy mạnh cam kết rút quân khỏi chiến trường Afghanistan, Iraq, các thỏa thuận song phương và đa phương mà ông coi là gây bất lợi cho Washington. Đồng thời, những động thái đó nhằm đặt chính quyền kế nhiệm vào "tình thế đã rồi" trong một số quyết sách và rất khó để đảo ngược cái gọi là di sản chính sách đối ngoại đó của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Đây có thể mới thực sự là ẩn ý sâu xa trong quyết định chính thức rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở.

Ảnh hưởng từ việc Mỹ rút lui

Với việc Mỹ chính thức rút lui, Hiệp ước Bầu trời Mở ra đời năm 1992 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2002, sẽ còn 33 nước thành viên. Ngoại trừ Canada thuộc châu Mỹ, 32 nước thành viên còn lại đều thuộc châu Âu. Đến nay, về cơ bản các đồng minh châu Âu của Mỹ vẫn tuân thủ hiệp ước, vì nó mang lại cho họ lợi ích thực sự, nhất là các đồng minh và đối tác của Washington không có năng lực vệ tinh tiên tiến, một phương pháp để thu thập và chia sẻ thông tin.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định Moscow không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận. Ông Grushko gọi hiệp ước này là một trong những cột trụ an ninh của châu Âu và cho biết Nga đang đánh giá khả năng tiếp tục tham gia thỏa thuận. Trong khi đó, các thành viên NATO và một số nước Đông Âu tham gia Hiệp ước Bầu trời Mở, đã nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận, do lo ngại Nga sẽ rút lui để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Các hành động tiêp theo cua Nga sẽ được xác định tùy thuộc cách hành xử trong tương lai cua các nước khac tham gia ký kết Hiêp ươc Bầu trời Mở. Điều quan trọng nhất hiện nay là liệu các đồng minh và đối tác châu Âu có truyền dữ liệu từ các chuyến bay giam sat của họ cho Mỹ hay không, và liệu Nga có thể thưc hiên các chuyến bay giam sát trên các căn cư của Mỹ ở châu Âu hay không. Mỹ đang tìm cách thuyết phục các đông minh và đối tác châu Âu, yêu cầu đảm bảo bằng văn bản về việc cung cấp hình ảnh chụp được từ các chuyến bay giam sát của họ trên lanh thô Nga. Trong khi đo, Hiêp ươc Bâu trơi Mơ quy đinh, không đươc cung câp thông tin cho nước thứ 3 không tham gia hiệp ước.

Tóm lại, sau khi Mỹ đã chính thức rút khỏi, Hiệp ước Bầu trời Mở hiện trong tình thế khá "mong manh". Sự tồn tại của hiệp ước cơ bản này phụ thuộc vào cách hành xử trong tương lai của các bên tham gia.

Tương lai của Hiệp ước nếu ông Biden chính thức trở thành Tổng thống

Với việc các đồng minh, đối tác châu Âu và Canada hiện vẫn coi trọng và tuân thủ Hiệp ước Bầu trời Mở, một khi cựu Phó Tổng thống Joe Biden chính thức trở thành tổng thống thứ 46 của Mỹ, chính quyền của ông có thể sẽ cân nhắc để tham gia trở lại hiệp ước quan trọng này. Bởi vì, trong một sự kiện vận động tranh cử vào tháng 5 năm nay, ông Biden từng tuyên bố ủng hộ Hiệp ước Bầu trời Mở, đồng thời cho rằng việc Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận này thể hiện một tầm nhìn "thiển cận", khiến nước Mỹ ngày càng trở nên đơn độc trên trường quốc tế và từ bỏ vị thế lãnh đạo vốn có của mình. Tuy nhiên, ông Biden cũng chưa đưa ra cam kết rõ ràng về việc tái gia nhập hiệp ước này.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Robert Menendez, thành viên cấp cao của đảng Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện và là người gần gũi với ông Biden, đã khuyến khích chính quyền Biden tái gia nhập Hiệp ước Bầu trời Mở. Trong một tuyên bố, Thượng nghị sĩ Menendez nêu rõ, trong đạo luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng 2020, Quốc hội Mỹ đã tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với Hiệp ước Bầu trời Mở và đặc biệt đã yêu cầu Chính quyền Tổng thống Donald Trump phải làm rõ các khía cạnh liên quan, bốn tháng trước khi có bất kỳ thông báo chính thức nào về việc rút khỏi hiệp ước này.

Ông Menendez nhấn mạnh, Tổng thống Donald Trump đã phớt lờ luật pháp trong nước và đơn phương áp đặt quyết định rút lui mang tính chất chính trị, ngay cả sau khi đã thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 3/11.

Phải còn gần hai tháng nữa, ông Joe Biden, người được truyền thông Mỹ và quốc tế xác nhận là đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua mới có thể tuyên thệ nhậm chức. Do vậy, nếu muốn quay trở lại hiệp ước này, Mỹ sẽ phải đàm phán lại từ đầu và cần phải được Thượng viện Mỹ phê chuẩn một lần nữa. Thời gian tới, đảng Cộng hòa nhiều khả năng tiếp tục kiểm soát Thượng viện, nên việc phê chuẩn hiệp ước này sẽ gặp rất nhiều khó khăn và thậm chí là không thể vượt qua. Thực tiễn cũng cho thấy rằng, trong mấy thập kỷ qua, một khi đã rút khỏi bất kỳ hiệp ước nào, nhất là liên quan tới kiểm soát vũ khí, Mỹ chưa từng gia nhập trở lại./.

Nga dọa đáp trả vụ Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở Nga đề cao tinh thần thiện chí của châu Âu trong Hiệp ước Bầu trời mở, cảnh báo đáp trả cứng rắn sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này. "Nga đang thực sự trông đợi vào tinh thần thiện chí của các nước châu Âu, vì họ có nhiều hứng thú với sự tồn tại của Hiệp ước Bầu trời Mở. Nếu...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Nạn nhân sống sót kể khoảnh khắc cuối cùng trên máy bay Hàn Quốc gặp nạn02:10

Hàn Quốc tìm thấy một hộp đen của máy bay gặp nạn, hé lộ những phút cuối cùng02:23

Ông Trump 'ra tay' trước khi nhậm chức09:28

Ông Trump có kế hoạch mở rộng lãnh thổ nước Mỹ?07:51

Tổng thống Putin: Nga sẵn sàng cho một cuộc 'đấu tên lửa' với Mỹ08:11

Mỹ cảnh báo khả năng Nga công nhận chương trình hạt nhân Triều Tiên15:14

Chính phủ mới Syria muốn Nga 'xem xét lại' hiện diện quân sự08:31

Chồng tổ chức hiếp dâm tập thể đối với vợ, lãnh án 20 năm tù09:18

Tin đồn 'ông Putin cho con trai đến Ukraine chiến đấu' có chính xác?06:34

Liệu có một ngày tỉ phú Elon Musk thành Tổng thống Mỹ?08:01

Khó lường với xung đột Nga - Ukraine15:25

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Syria lần đầu tiên bổ nhiệm phụ nữ lãnh đạo Ngân hàng Trung ương

05:24:45 01/01/2025

Những cống hiến của bà không chỉ khẳng định năng lực cá nhân mà còn là minh chứng cho sự tiến bộ về mặt xã hội trong việc công nhận vai trò của phụ nữ.

Trung Quốc phản hồi đề nghị của WHO về dữ liệu COVID-19

05:18:56 01/01/2025

Tại một cuộc họp báo thường kỳ, bà Mao Ninh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết Trung Quốc cũng là quốc gia duy nhất tổ chức đón tiếp các chuyên gia và chia sẻ tiến độ truy xuất nguồn gốc với WHO trong nhiều lần.

Nga hiện đại hóa xe tăng với công nghệ chống UAV tiên tiến

05:17:12 01/01/2025

Nhà sản xuất xe tăng Uralvagonzavod cho biết các cải tiến này nhằm nâng cao khả năng chiến đấu trong bối cảnh chiến trường ngày càng phức tạp.

Thế giới sẵn sàng cho bữa tiệc sắc màu chào đón Năm mới 2025

05:14:56 01/01/2025

Tại Hàn Quốc, không khí đón Năm mới có phần trầm lắng hơn. Các lễ hội đã bị hủy bỏ hoặc thu hẹp quy mô do nước này đang trong thời gian quốc tang tưởng niệm 179 nạn nhân vụ tai nạn máy bay của hãng hàng không Jeju Air ngày 29/12.

Bên trong tàu phá băng tiên tiến chạy bằng năng lượng hạt nhân của Nga

05:12:40 01/01/2025

Yakutia có thể đạt tốc độ lên tới 22 hải lý trên mặt nước và duy trì tốc độ từ 1,5 đến 2 hải lý khi di chuyển trên lớp băng dày 2,8 mét. Khi đối mặt với lớp băng dày 3 mét, tàu vẫn có khả năng hoạt động, dù tốc độ sẽ chậm hơn.

Israel cảnh báo Houthi chịu chung số phận với Hamas, Hezbollah

05:10:00 01/01/2025

Tại cuộc họp, Đại sứ Israel đã phát đi thông báo được ông gọi là cảnh báo cuối cùng đối với các hoạt động tấn công bằng tên lửa của lực lượng Houthi tại Yemen. Ông nhấn mạnh Israel sẽ không dung thứ cho các cuộc tấn công tiếp theo của H...

Quyền Tổng thống Choi Sang-mok cam kết ổn định tình hình đất nước

04:49:37 01/01/2025

Cũng theo ông Choi, Chính phủ Hàn Quốc sẽ nỗ lực hết sức để đảm bảo ổn định trên mọi lĩnh vực, từ quốc phòng, ngoại giao đến kinh tế và xã hội để người dân cảm thấy yên tâm .

Giới chuyên gia đề xuất thay đổi quy định về khu vực an toàn đường băng

04:49:03 01/01/2025

Tuy nhiên, Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông Hàn Quốc cho rằng việc lắp đặt thiết bị định vị tại sân bay Muan hoàn toàn tuân thủ các quy định hiện hành.

Lao xe tại khu chợ truyền thống ở thủ đô Seoul, nhiều người bị thương

04:48:39 01/01/2025

Vụ việc xảy ra vào khoảng 16h18 tại chợ Mokdong Kkaebi, Tây Nam thủ đô Seoul. Cảnh sát cho biết hiện chưa có báo cáo về trường hợp tử vong.

Lỗ hổng trong hệ thống ứng phó với chim vào thời điểm máy bay Jeju Air gặp nạn

04:47:49 01/01/2025

Các đội BAT thường sử dụng súng cầm tay và các biện pháp đe dọa khác để xua đuổi chim ra khỏi khu vực sân bay, đồng thời liên lạc trực tiếp với tháp kiểm soát khi phát hiện đàn chim.

Sóng dữ bất thường quần thảo Peru đến tận những ngày đầu năm mới

04:46:17 01/01/2025

Sóng bất thường này đã ập vào bờ biển of Lobitos, Mancora, and Cabo Blanco từ trưa ngày 27/12. Sóng lạ đánh lật thuyền, khiến nhiều người phải sơ tán khỏi các bãi biển và gây thiệt hại cho nhà cửa tại tỉnh Tumbes.

Syria thúc đẩy quan hệ với Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh

04:25:46 01/01/2025

Về phần mình, quan chức đứng đầu ngành ngoại giao trong chính quyền lâm thời tại Syria Asaad Hassan al-Shibani kêu gọi Kuwait mở lại Đại sứ quán tại Damascus và sớm nối lại quan hệ ngoại giao song phương.