Nga rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở

Vũ Anh19:39 15/01/2021

Nga tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở vì các thành viên còn lại của thỏa thuận không cam kết ngừng chia sẻ thông tin với Mỹ.

“Do thiếu tiến bộ trong tiến trình tháo gỡ những trở ngại nhằm duy trì hiệp ước trong các điều kiện mới, Bộ Ngoại giao Nga được phép thông báo bắt đầu các thủ tục rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở”, thông cáo đăng trên trang web Bộ Ngoại giao Nga ngày 15/1 cho biết.

Quyết định này của Nga khởi động quá trình 6 tháng để chấm dứt một thỏa thuận quốc tế quan trọng vốn được xây dựng nhằm thúc đẩy tính minh bạch về hoạt động quân sự.

Hiệp ước Bầu trời mở được 35 quốc gia, trong đó có Nga và Mỹ, ký năm 1992 và có hiệu lực năm 2002. Theo hiệp ước, các nước thành viên được tiến hành bay giám sát trên không phận của nhau nhưng phải thông báo trước 72 tiếng để nước chủ nhà có thời gian phản hồi.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 22/11/2020 thông báo rút khỏi hiệp ước sau khi cáo buộc Moskva liên tục vi phạm thỏa thuận như ngăn cản chuyến bay của Washington trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga. Mỹ cũng cho rằng Nga lợi dụng những chuyến bay theo điều khoản hiệp ước để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Một quan chức giấu tên của Nga hôm nay cho hay sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận, Moskva đã tìm cách kêu gọi 33 nước còn lại cam kết không chia sẻ cho Mỹ dữ liệu tình báo từ các chuyến bay, nhưng không nhận được câu trả lời.

Video đang HOT

Máy bay Tu-214ON được Nga dùng cho các chuyến bay trong khuôn khổ hiệp ước. Ảnh: Wikipedia .

Konstantin Gavrilov, trưởng phái đoàn Nga tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí và an ninh quốc phòng tại Áo cuối năm 2020, từng cáo buộc Washington đang “chơi trò lừa lọc” và cho rằng Mỹ yêu cầu các đồng minh châu Âu tham gia hiệp ước để có thể nhận thêm dữ liệu trinh sát từ các chuyến bay trên bầu trời Nga.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định nước này không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và “không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận”. Quan chức Nga gọi hiệp ước là “một trong những cột trụ an ninh của châu Âu”.

Các thành viên NATO và một số nước Đông Âu cũng nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận do lo ngại Nga sẽ rút khỏi hiệp ước để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Nguyên nhân sâu xa việc Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở

Mỹ vừa rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở. Nguyên nhân sâu xa của việc này là gì?

Ý đồ sâu xa của Mỹ là gì?

Ngày 22/11, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'brien đang trong chuyến công du châu Á, đưa ra tuyên bố nói rằng, tròn 6 tháng kể từ khi Washington thông báo rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở và nay Mỹ không còn là thành viên của thỏa thuận mà Nga đã vi phạm trong nhiều năm.

Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Cale Brown, tuyên bố Mỹ đã thực thi quyền của mình theo khoản 2, Điều 15 trong Hiệp ước Bầu trời Mở vào ngày 22/5, báo trước cho toàn bộ các nước liên quan về quyết định rút khỏi thỏa thuận này.

(Ảnh minh họa của Daily Sabah)

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã viện dẫn những hạn chế mà Nga áp đặt đối với các chuyến bay là lý do khiến Washington tìm cách rút khỏi hiệp ước này, bao gồm hạn chế phạm vi bay trên khu vực Kaliningrad ở mức 500km, nơi quân đội Nga duy trì sự hiện diện mạnh mẽ; không cho phep thưc hiên cac chuyên bay giam sat trên hành lang dài 10 km dọc biên giới với Abkhazia và Nam Ossetia; và từ chối một chuyến bay đã được phê duyệt trước đây qua một cuộc tập trận quân sự lớn của Nga. Washington cũng cáo buộc Moscow lợi dụng những chuyến bay tại Mỹ và châu Âu để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.

Trước đó, trong một tuyên bố hồi tháng 5 năm nay để biện minh cho quyết định rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở, Ngoại trưởng Mike Pompeo từng nói rằng Mỹ hiểu châu Âu vẫn coi trọng hiệp ước này, nhấn mạnh đây chính là một trong những lý do khiến Mỹ chưa rút khỏi hiệp ước trong một thời gian, bất chấp Moscow không tuân thủ.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và các phương tiện truyền thông tại Mỹ cho rằng Tổng thống Donald Trump đang cố gắng tận dụng những tuần còn lại trong nhiệm kỳ để củng cố các "di sản" chính sách đối ngoại trong bốn năm cầm quyền vừa qua của mình, bằng cách đẩy mạnh cam kết rút quân khỏi chiến trường Afghanistan, Iraq, các thỏa thuận song phương và đa phương mà ông coi là gây bất lợi cho Washington. Đồng thời, những động thái đó nhằm đặt chính quyền kế nhiệm vào "tình thế đã rồi" trong một số quyết sách và rất khó để đảo ngược cái gọi là di sản chính sách đối ngoại đó của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Đây có thể mới thực sự là ẩn ý sâu xa trong quyết định chính thức rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở.

Ảnh hưởng từ việc Mỹ rút lui

Với việc Mỹ chính thức rút lui, Hiệp ước Bầu trời Mở ra đời năm 1992 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2002, sẽ còn 33 nước thành viên. Ngoại trừ Canada thuộc châu Mỹ, 32 nước thành viên còn lại đều thuộc châu Âu. Đến nay, về cơ bản các đồng minh châu Âu của Mỹ vẫn tuân thủ hiệp ước, vì nó mang lại cho họ lợi ích thực sự, nhất là các đồng minh và đối tác của Washington không có năng lực vệ tinh tiên tiến, một phương pháp để thu thập và chia sẻ thông tin.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định Moscow không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận. Ông Grushko gọi hiệp ước này là một trong những cột trụ an ninh của châu Âu và cho biết Nga đang đánh giá khả năng tiếp tục tham gia thỏa thuận. Trong khi đó, các thành viên NATO và một số nước Đông Âu tham gia Hiệp ước Bầu trời Mở, đã nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận, do lo ngại Nga sẽ rút lui để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.

Các hành động tiêp theo cua Nga sẽ được xác định tùy thuộc cách hành xử trong tương lai cua các nước khac tham gia ký kết Hiêp ươc Bầu trời Mở. Điều quan trọng nhất hiện nay là liệu các đồng minh và đối tác châu Âu có truyền dữ liệu từ các chuyến bay giam sat của họ cho Mỹ hay không, và liệu Nga có thể thưc hiên các chuyến bay giam sát trên các căn cư của Mỹ ở châu Âu hay không. Mỹ đang tìm cách thuyết phục các đông minh và đối tác châu Âu, yêu cầu đảm bảo bằng văn bản về việc cung cấp hình ảnh chụp được từ các chuyến bay giam sát của họ trên lanh thô Nga. Trong khi đo, Hiêp ươc Bâu trơi Mơ quy đinh, không đươc cung câp thông tin cho nước thứ 3 không tham gia hiệp ước.

Tóm lại, sau khi Mỹ đã chính thức rút khỏi, Hiệp ước Bầu trời Mở hiện trong tình thế khá "mong manh". Sự tồn tại của hiệp ước cơ bản này phụ thuộc vào cách hành xử trong tương lai của các bên tham gia.

Tương lai của Hiệp ước nếu ông Biden chính thức trở thành Tổng thống

Với việc các đồng minh, đối tác châu Âu và Canada hiện vẫn coi trọng và tuân thủ Hiệp ước Bầu trời Mở, một khi cựu Phó Tổng thống Joe Biden chính thức trở thành tổng thống thứ 46 của Mỹ, chính quyền của ông có thể sẽ cân nhắc để tham gia trở lại hiệp ước quan trọng này. Bởi vì, trong một sự kiện vận động tranh cử vào tháng 5 năm nay, ông Biden từng tuyên bố ủng hộ Hiệp ước Bầu trời Mở, đồng thời cho rằng việc Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận này thể hiện một tầm nhìn "thiển cận", khiến nước Mỹ ngày càng trở nên đơn độc trên trường quốc tế và từ bỏ vị thế lãnh đạo vốn có của mình. Tuy nhiên, ông Biden cũng chưa đưa ra cam kết rõ ràng về việc tái gia nhập hiệp ước này.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Robert Menendez, thành viên cấp cao của đảng Dân chủ tại Ủy ban Đối ngoại Thượng viện và là người gần gũi với ông Biden, đã khuyến khích chính quyền Biden tái gia nhập Hiệp ước Bầu trời Mở. Trong một tuyên bố, Thượng nghị sĩ Menendez nêu rõ, trong đạo luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng 2020, Quốc hội Mỹ đã tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với Hiệp ước Bầu trời Mở và đặc biệt đã yêu cầu Chính quyền Tổng thống Donald Trump phải làm rõ các khía cạnh liên quan, bốn tháng trước khi có bất kỳ thông báo chính thức nào về việc rút khỏi hiệp ước này.

Ông Menendez nhấn mạnh, Tổng thống Donald Trump đã phớt lờ luật pháp trong nước và đơn phương áp đặt quyết định rút lui mang tính chất chính trị, ngay cả sau khi đã thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 3/11.

Phải còn gần hai tháng nữa, ông Joe Biden, người được truyền thông Mỹ và quốc tế xác nhận là đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua mới có thể tuyên thệ nhậm chức. Do vậy, nếu muốn quay trở lại hiệp ước này, Mỹ sẽ phải đàm phán lại từ đầu và cần phải được Thượng viện Mỹ phê chuẩn một lần nữa. Thời gian tới, đảng Cộng hòa nhiều khả năng tiếp tục kiểm soát Thượng viện, nên việc phê chuẩn hiệp ước này sẽ gặp rất nhiều khó khăn và thậm chí là không thể vượt qua. Thực tiễn cũng cho thấy rằng, trong mấy thập kỷ qua, một khi đã rút khỏi bất kỳ hiệp ước nào, nhất là liên quan tới kiểm soát vũ khí, Mỹ chưa từng gia nhập trở lại./.

Nga dọa đáp trả vụ Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở Nga đề cao tinh thần thiện chí của châu Âu trong Hiệp ước Bầu trời mở, cảnh báo đáp trả cứng rắn sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này. "Nga đang thực sự trông đợi vào tinh thần thiện chí của các nước châu Âu, vì họ có nhiều hứng thú với sự tồn tại của Hiệp ước Bầu trời Mở. Nếu...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Người gốc Việt nổ súng ngăn vụ cướp tiệm vàng ở California01:48

Chân dung nghi phạm 22 tuổi ám sát đồng minh của Tổng thống Mỹ Donald Trump03:08

Phó Tổng thống Mỹ khiêng quan tài của nhà hoạt động bị ám sát01:40

Cục diện Mỹ - Venezuela thêm phức tạp09:47

Cựu quan chức Mỹ cảnh báo sau khi ông Trump ra lệnh bắn tàu từ Venezuela07:57

Hoàng gia bác yêu cầu giải tán quốc hội, Thái Lan chuẩn bị bầu thủ tướng mới09:08

Bồ Đào Nha tuyên bố quốc tang sau thảm kịch tàu điện00:59

Trung Đông chưa yên tiếng súng08:00

Cựu Tổng thống Mỹ Biden phẫu thuật ung thư da09:16

Giải mã dấu hiệu mới về sức mạnh quân sự Trung Quốc08:19

Tổng thống Trump dọa cho Chicago 'biết mùi vị' của Bộ Chiến tranh08:18

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Căng thẳng Hamas - Israel: Nhiều nước kêu gọi đảm bảo an toàn cho đoàn tàu nhân đạo

16:16:15 17/09/2025

Pháo kích và không kích tiếp tục dội xuống thành phố Gaza và các khu vực lân cận. Quân đội Israel tái khẳng định đây là "vùng chiến sự nguy hiểm", yêu cầu dân thường rời xuống phía Nam Wadi Gaza.

Mỹ buộc tội nghi phạm sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk

16:13:48 17/09/2025

Charlie Kirk đã bị bắn trúng cổ khi đang phát biểu trước đám đông lớn trong sự kiện tại Đại học Utah Valley ở Orem vào trưa 10/9. Hơn 30 giờ sau khi xảy ra vụ việc, lực lượng chức năng đã bắt giữ nghi phạm Robinson, 22 tuổi, tại hạt Was...

YouTube ra mắt loạt công cụ AI mới nhằm thúc đẩy sáng tạo nội dung

16:00:09 17/09/2025

Trước nguy cơ ngày càng gia tăng từ các video giả mạo bằng AI (deepfake), YouTube cho biết sẽ sớm đưa vào thử nghiệm một công cụ mới cho phép nhà sáng tạo phát hiện các video sử dụng AI để mạo danh họ.

Thống đốc mới của Fed là người Tổng thống Trump đề cử

13:33:44 17/09/2025

Stephen Miran sẽ tạm thời thay thế vị trí của bà Adriana Kugler - người đột ngột xin từ chức tháng trước. Quyết định phê chuẩn Miran được Thượng viện Mỹ thông qua tại cuộc họp ngày 15/9.

Bộ trưởng Mỹ nêu cách chiến sự ở Ukraine có thể kết thúc trong 2-3 tháng

13:30:29 17/09/2025

Bộ trưởng Bessent cho biết cuộc chiến ở Ukraine có thể kết thúc trong vòng 60-90 ngày nếu châu Âu áp đặt các loại thuế thứ cấp ở mức cao đáng kể đối với những quốc gia mua dầu của Nga.

Ukraine sắp tung robot chiến binh "biến hình" ra tiền tuyến

13:07:12 17/09/2025

Ukraine vừa ra mắt robot quân sự mới mang tên Bufalo, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) cùng công nghệ mô-đun hoá nhằm phục vụ công tác hậu cần và rà phá bom mìn ở tiền tuyến.

NASA: Mặt Trời bất ngờ đảo ngược xu thế, đang dần thức tỉnh

11:23:10 17/09/2025

Một nghiên cứu mới do hai nhà khoa học của NASA thực hiện và được công bố hồi đầu tháng 9 trên tạp chí Astrophysical Journal Letters cho thấy hoạt động của Mặt Trời đã tăng trở lại sau năm 2008 - một sự đảo ngược bất ngờ sau nhiều thập ...

Mỹ giáng 'đòn chí mạng' vào nguồn tài chính quân sự của Iran, gửi thông điệp với thế giới

11:20:42 17/09/2025

Ông Brodsky bổ sung rằng Mỹ cần tiếp tục trừng phạt các đối tượng này và đa phương hóa nỗ lực bằng cách bảo đảm sự phối hợp trong việc định danh cùng với các đồng minh và đối tác.

Căng thẳng pháp lý tiếp tục leo thang giữa Tổng thống Trump và giới học thuật Mỹ

11:17:46 17/09/2025

Hệ thống UC, với 10 cơ sở chính, gần 300.000 sinh viên cùng 265.000 giảng viên và nhân viên, là một trong những hệ thống giáo dục đại học lớn nhất nước Mỹ, mỗi năm nhận hơn 17 tỷ USD từ ngân sách liên bang.

Ẩn số chủ mới của Tiktok sau thoả thuận khung Mỹ-Trung

11:15:40 17/09/2025

Sắc lệnh hành pháp này là cần thiết để tránh việc TikTok bị đóng cửa tại Mỹ vào ngày 17/9 - hạn chót trước đó đưa ra sau 3 lần gia hạn đầu tiên.

Nga lên kế hoạch tổ chức hai sự kiện quốc tế quy mô lớn liên quan cấu trúc an ninh toàn cầu

11:13:17 17/09/2025

Đây được coi là hai sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong việc củng cố vai trò của Moskva trên trường quốc tế, cũng như thúc đẩy hợp tác đa phương trong bối cảnh tình hình an ninh toàn cầu còn nhiều phức tạp.