Nga, Mỹ lại đối đầu nảy lửa vì Syria

Ngay sau khi Liên Hợp Quốc công bố bản báo cáo về tình trạng sử dụng vũ khí hóa học ở Syria, giữa Nga và Mỹ lại nổ ra một cuộc tranh cãi nảy lửa về việc chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad có thực sự sử dụng vũ khí hóa học hay không và có nên can thiệp quân sự vào Syria hay không.

Cuộc nội chiến ở Syria chứng kiến mâu thuẫn sâu sắc giữa Nga và Mỹ khi mỗi bên ủng hộ một phe và ủng hộ cho một cách giải quyết khác nhau.

Sáng ngày 16/9, tại một buổi họp kín, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon đã có cuộc báo cáo ngắn về kết quả điều tra của nhóm chuyên gia Liên Hợp Quốc về cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria hôm 21/8. Bản báo cáo xác nhận vũ khí hóa học đã được sử dụng ở Ghouta, Syria, nhưng không chỉ đích danh ai là thủ phạm gây ra vụ tấn công này.

Mặc dù vậy, Mỹ và các đồng minh đã nhanh chóng khẳng định, báo cáo của nhóm chuyên gia Liên Hợp Quốc củng cố thêm cho bằng chứng về việc chính quyền của Tổng thống Assad dùng vũ khí hóa học tấn công phe nổi dậy và dân thường ở ngoại ô thủ đô Damascus hồi cuối tháng 8.

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ – bà Susan E. Rice đã gửi tuyên bố đến các nước để nói về quan điểm của họ đối với bản báo cáo của Liên Hợp Quốc về việc sử dụng vũ khí hóa học ở đất nước Syria.

Tuyên bố viết: “Chúng tôi hoan nghênh báo cáo được công bố ngày hôm nay của phái bộ Liên Hợp Quốc do Tổng thư ký Ban Ki-moon thành lập để điều tra các cáo buộc về việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria. Báo cáo của Liên Hợp Quốc đã bổ sung thêm bằng chứng cho những điều chúng ta đã kết luận – đó là sarin đã được chính quyền Syria sử dụng với quy mô lớn vào ngày 21 tháng 8 ở ngoại ô thủ đô Damascus. Tổ công tác Liên Hợp Quốc thu thập được vô số bằng chứng – bao gồm cả rocket đất-đối-đất, hàng chục mẫu đất và môi trường cũng như các mẫu y sinh học – chúng đã được thử và có kết quả dương tính với những đặc điểm của sarin. Mặc dù tổ công tác không có nhiệm vụ xác định ai chịu trách nhiệm về các cuộc tấn công tàn ác, song bằng chứng kỹ thuật nêu trong báo cáo và trong cuộc họp báo ngày hôm nay của Liên Hợp Quốc – bao gồm cả lời khẳng định rằng sarin có chất lượng cao và một loại rocket cụ thể đã được sử dụng trong cuộc tấn công – củng cố thêm đánh giá của chúng tôi rằng các cuộc tấn công do chính quyền Syria thực hiện, vì chỉ có họ mới có khả năng thực hiện một cuộc tấn công theo cách thức như thế này. Chúng tôi rất đánh giá cao bản báo cáo kỹ lưỡng của Tiến sĩ Ake Sellstrom và tổ công tác của ông, những người đã thực hiện nhiệm vụ khó khăn này với nguy cơ đáng kể đối với cá nhân họ.

“Các cuộc đàm thoại vào cuối tuần vừa rồi tại Geneva đã xây dựng nên một khuôn khổ có thể dẫn đến việc loại trừ vũ khí hóa học của Syria một cách minh bạch, nhanh chóng, và có thể kiểm chứng, việc này sẽ chấm dứt mối đe dọa của những vũ khí này đối với người dân Syria, khu vực và thế giới. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc khẩn trương với Nga, Anh, Pháp, Liên Hợp Quốc, Tổ chức Cấm Vũ khí Hoá học (OPCW), và các bên liên quan khác để đảm bảo rằng quá trình này có thể kiểm chứng, và sẽ có những hậu quả nếu chính quyền Assad không tuân theo khuôn khổ đã đạt được. Và, nếu ngoại giao thất bại, Mỹ vẫn sẵn sàng hành động”, tuyên bố của bà Rice nhấn mạnh.

Với quan điểm trên, Mỹ cùng với phương Tây đang tìm cách đạt được một nghị quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, trong đó cho phép các nước sử dụng vũ lực chống lại Syria nếu Damascus không tuân thủ theo kế hoạch của Nga-Mỹ về việc giao nộp kho vũ khí hóa học.

“Chúng tôi muốn những nghĩa vụ và cơ chế thực thi mạnh nhất có thể”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki hôm qua (17/9) cho biết tại cuộc họp báo. Bà này cũng nói thêm rằng, Mỹ đang “nỗ lực tiến tới” tìm kiếm một nghị quyết dựa trên Chương 7 của Hiến chương Liên Hợp Quốc. Chương này cho phép các nước sử dụng vũ lực để bảo vệ hòa bình.

Phản ứng của Nga

Trong khi Mỹ và phương Tây nhanh chóng khẳng định bản báo cáo của Liên Hợp Quốc củng cố thêm bằng chứng chứng minh quân của ông Assad sử dụng vũ khí hóa học thì Nga phản đối nhận định này. Moscow đã lên tiếng chỉ trích các nước phương Tây về việc vội vã kết luận theo hướng thiên vị, bênh vực cho phe nổi dậy được họ ủng hộ. Theo Nga, tất cả những dữ liệu và các câu hỏi “cần phải được giải quyết một cách nghiêm túc và chuyên nghiệp” trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov vẫn nhắc lại quan điểm được Moscow duy trì suốt thời gian qua, đó là chưa có đủ bằng chứng thuyết phục để chứng minh chính quyền Assad trực tiếp chỉ đạo cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học vào khu vực ngoại ô thủ đô Damascus, khiến 1.400 người thiệt mạng. Moscow nghi ngờ, cuộc tấn công là “âm mưu” do phe nổi dậy Syria dàn xếp để lôi kéo sự can thiệp quân sự của Mỹ và phương Tây vào cuộc nội chiến đẫm máu ở nước này.

Trước việc Mỹ và phương Tây đang tìm kiếm một nghị quyết “mạnh mẽ” dựa trên Chương 7 của Hiến chương Liên Hợp Quốc nhằm sẵn sàng can thiệp quân sự vào Syria, ông Lavrov đã tuyên bố, Nga sẽ không ủng hộ cho một nghị quyết như vậy. Nga là một trong 5 nước thành viên thường trực có quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Nếu không nhận được sự ủng hộ của Nga, Mỹ và phương Tây sẽ chẳng thể tìm kiếm được một nghị quyết mà họ mong muốn.

Ngoài Nga, Trung Quốc cũng bày tỏ sự ủng hộ cho một giải pháp chính trị chứ không phải quân sự cho cuộc khủng hoảng ở Syria. Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc – ông Liu Jieyi hôm 16/9 đã lên án việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria nhưng khẳng định, cách duy nhất để tháo gỡ tình hình ở Syria là giải pháp chính trị.

Theo VNN