Nga liên tục tấn công Ukraine bằng loại tên lửa thúc đẩy Tổng thống Trump rút khỏi INF

Theo hãng tin Reuters ngày 31/10, một loại tên lửa của Liên bang Nga từng khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) vào năm 2019 đã nhiều lần được Moskva sử dụng để tấn công Ukraine .

Hệ thống Iskander-K có khả năng phóng tên lửa 9M729, loại vũ khí tối tân khiến Mỹ luôn cáo buộc Liên bang Nga vi phạm Hiệp ước Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF). Ảnh: Sputnik/TTXVN

Báo The Kyiv Independent dẫn thông tin do hãng tin Reuters đăng tải cho biết loại tên lửa này là 9M729, một tên lửa hành trình phóng từ mặt đất, đôi khi còn được gọi là Iskander K để phân biệt với tên lửa đạn đạo Iskander M. Theo các quan chức Ukraine được Reuters dẫn lời, loại tên lửa này đã được ghi nhận bay xa tới 1.200 km.

Hiệp ước INF được ký năm 1987 giữa Tổng thống Mỹ Ronald Reagan và lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev , vào giai đoạn cuối của Chiến tranh Lạnh, nhằm cấm toàn bộ các loại tên lửa phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 đến 5.500 km, với mục tiêu giảm bớt mật độ các loại vũ khí có khả năng mang đầu đạn hạt nhân được triển khai bởi Liên bang Nga và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại châu Âu.

Ban đầu, Liên bang Nga tuyên bố rằng loại tên lửa này, cũng như Iskander M, có tầm bắn nằm trong giới hạn của hiệp ước INF.

Tuy nhiên, các báo cáo của giới chức và chuyên gia Mỹ vào năm 2017 cho rằng tầm bắn thực tế của tên lửa 9M729/Iskander K có thể lên tới 2.500 km.

Thông tin rằng Liên bang Nga đã triển khai tên lửa 9M729/Iskander K với tầm bắn xa hơn được xem là chứng minh tính đúng đắn của quyết định rút khỏi hiệp ước INF của ông Trump, trong khi Moskva chỉ chính thức rời khỏi hiệp ước này vào tháng 8/2025.

Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha tiết lộ với hãng tin Reuters rằng: “Việc Liên bang Nga sử dụng tên lửa 9M729 – vốn bị cấm theo hiệp ước INF – để tấn công Ukraine trong những tháng gần đây cho thấy Tổng thống Vladimir Putin không tôn trọng Mỹ và nỗ lực ngoại giao của Tổng thống Trump nhằm chấm dứt chiến tranh”.

Theo các quan chức Ukraine, Liên bang Nga đã sử dụng loại tên lửa này 23 lần chỉ riêng trong tháng 8/2025, cũng như nhiều lần trong năm 2022. Một vụ tấn công được ghi nhận ở khoảng cách 1.200 km diễn ra vào ngày 5/10, nguồn tin cho biết.

Kể từ khi Washington rút khỏi hiệp ước INF, Mỹ đã phát triển một biến thể mới của tên lửa hành trình Tomahawk – vốn ban đầu chỉ được thiết kế phóng từ trên biển – cùng với hệ thống phóng mặt đất, mở đường cho khả năng chuyển giao loại vũ khí này cho Kiev trong tương lai.

Trong một diễn biến khác, vào ngày 30/10, viết trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump cho biết do các nước khác đang thử nghiệm hạt nhân, cho nên ông đã chỉ đạo cho Lầu Năm Góc bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân ngay lập tức trên cơ sở bình đẳng.

Hiện vẫn chưa rõ liệu tuyên bố của Tổng thống Trump có đồng nghĩa với việc Washington sẽ tái khởi động các cuộc thử nghiệm hạt nhân thực tế, vốn đã bị đình chỉ hơn ba thập kỷ hay không.

Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Mỹ Jack Reed cảnh báo tuyên bố của ông Trump có thể kích động Moskva và Bắc Kinh khôi phục chương trình thử nghiệm. Bên cạnh đó, việc Washington khởi động lại các vụ thử hạt nhân cũng sẽ trao cho Pakistan, Ấn Độ và Triều Tiên lý do hợp pháp để mở rộng các chương trình thử nghiệm, qua đó làm suy yếu nghiêm trọng cấu trúc không phổ biến hạt nhân toàn cầu vốn đang rất mong manh.

Phản ứng trước tuyên bố của ông Trump, vào ngày 30/10, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố Nga sẽ đáp trả “tương xứng” nếu Mỹ vi phạm lệnh tạm dừng thử nghiệm vũ khí hạt nhân.

Ông Peskov cũng nhấn mạnh các vụ phóng tên lửa hành trình Burevestnik và siêu ngư lôi Poseidon “không phải thử vũ khí hạt nhân, mà chỉ nhằm phát triển hệ thống phòng thủ”.

Cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn nói rằng Bắc Kinh hy vọng Mỹ sẽ tuân thủ Hiệp ước Cấm Thử Hạt nhân Toàn diện và lệnh tạm dừng thử hạt nhân.

Ông Quách kêu gọi Washington “thực hiện các hành động thiết thực nhằm bảo vệ cơ chế giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân quốc tế, duy trì cân bằng và ổn định chiến lược toàn cầu”.

Về phía Liên hợp quốc, phó phát ngôn viên Liên hợp quốc Farhan Haq nhấn mạnh các nước không được tiến hành thử nghiệm hạt nhân “trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Ông Farhan Haq cho biết: “Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhiều lần khẳng định những rủi ro hạt nhân hiện nay đã ở mức báo động cao, do đó phải tránh mọi hành động có thể dẫn tới tính toán sai lầm hoặc leo thang căng thẳng gây hậu quả thảm khốc. Không được phép tiến hành thử nghiệm hạt nhân trong bất kỳ hoàn cảnh nào”.