Nga dọa đáp trả vụ Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở
Nga đề cao tinh thần thiện chí của châu Âu trong Hiệp ước Bầu trời mở, cảnh báo đáp trả cứng rắn sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này.
“Nga đang thực sự trông đợi vào tinh thần thiện chí của các nước châu Âu, vì họ có nhiều hứng thú với sự tồn tại của Hiệp ước Bầu trời Mở. Nếu những nước thành viên còn lại hùa theo Mỹ, chúng tôi sẽ phản ứng cứng rắn trong thời gian ngắn”, Konstantin Gavrilov, trưởng phái đoàn Nga tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí và an ninh quốc phòng tại Vienna, Áo, cho biết hôm 23/11.
Quan chức Nga cáo buộc Washington đang “chơi trò lừa lọc”, cho rằng Mỹ đã yêu cầu các đồng minh châu Âu tham gia hiệp ước để có thể nhận thêm dữ liệu trinh sát từ các chuyến bay trên bầu trời Nga.
Máy bay Tu-214ON được Nga dùng cho các chuyến bay trong khuôn khổ hiệp ước. Ảnh: Wikipedia .
“Thái độ của Mỹ với Hiệp ước Bầu trời mở ngày càng xấu đi kể từ khi Nga bắt đầu thực hiện các chuyến bay định kỳ qua lãnh thổ Mỹ, đặc biệt là khi chúng tôi phát triển và lắp đặt thiết bị trinh sát kỹ thuật số trên máy bay”, Bộ Ngoại giao Nga trước đó cũng ra thông cáo cho hay.
Video đang HOT
“Mỹ vẫn muốn các đồng minh ngăn Nga thực hiện những chuyến bay giám sát qua căn cứ của họ ở châu Âu, trong khi đòi hỏi các nước này chia sẻ dữ liệu không ảnh từ những chuyến qua qua lãnh thổ Nga. Đây là điều không thể chấp nhận. Chúng tôi sẽ tìm kiếm sự đảm bảo tuân thủ hiệp ước từ các nước thành viên trong thỏa thuận. Nga sẽ hành động đáp ứng lợi ích an ninh của quốc gia và các đồng minh”, thông cáo của Bộ Ngoại giao Nga có đoạn viết.
Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 22/11 thông báo rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở, thỏa thuận được Washington, Moskva và một số quốc gia châu Âu ký năm 1992, có hiệu lực năm 2002, nhằm thúc đẩy tính minh bạch về hoạt động quân sự. Theo hiệp ước, 35 quốc gia thành viên được tiến hành các chuyến bay giám sát trên không phận của nhau nhưng phải thông báo trước 72 tiếng để nước chủ nhà có thời gian phản hồi.
Quyết định rút khỏi hiệp ước được Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra hồi giữa năm sau nhiều tháng đánh giá, trong đó Washington cáo buộc Moskva liên tục vi phạm thỏa thuận như ngăn cản chuyến bay của Mỹ trên không phận Gruzia và vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga. Washington cũng cho rằng Moskva lợi dụng những chuyến bay tại Mỹ và châu Âu để xác định cơ sở hạ tầng trọng yếu, xây dựng kịch bản tấn công khi nổ ra chiến tranh.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko từng khẳng định nước này không vi phạm Hiệp ước Bầu trời Mở và “không có gì ngăn cản đối thoại giải quyết những vấn đề kỹ thuật mà phía Mỹ gọi là hành động vi phạm thỏa thuận”. Quan chức Nga gọi hiệp ước là “một trong những cột trụ an ninh của châu Âu”, cho biết nước này đang đánh giá khả năng tiếp tục tham gia thỏa thuận.
Các thành viên NATO và một số nước Đông Âu nhiều lần hối thúc Mỹ duy trì thỏa thuận do lo ngại Nga sẽ rút khỏi hiệp ước để đáp trả, gây suy yếu an ninh trong khu vực.
Nhiều quốc gia lo ngại khi Mỹ chính thức rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở
Nhiều quốc gia bày tỏ lo ngại về quyết định của Mỹ, đặc biệt là các đồng minh châu Âu, nhưng cũng có nhiều ý kiến bày tỏ hi vọng quyết định này sẽ được đảo ngược dưới thời chính quyền mới tại Mỹ.
Mỹ hôm qua (22/11) thông báo chính thức rút khỏi Hiệp ước quốc phòng Bầu trời Mở, cơ chế giúp không quân của 34 quốc gia thực hiện các chuyến bay do tham trên không phân cua nhau, đảm bảo sự ổn định, giảm nguy cơ hiểu lầm có thể xảy ra. Nhiều quốc gia bày tỏ lo ngại về quyết định của Mỹ, đặc biệt là các đồng minh châu Âu, nhưng cũng có nhiều ý kiến bày tỏ hi vọng quyết định này sẽ được đảo ngược dưới thời chính quyền mới tại Mỹ.
Việc rút khỏi Hiệp ước là đòn mới nhất giáng vào hệ thống kiểm soát vũ khí quốc tế mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần cáo buộc Nga vi phạm. Thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ nêu rõ, 6 tháng đã qua kể từ khi Mỹ thông báo rút khỏi Hiệp ước. Mỹ sẽ không còn là một bên của Hiệp ước Bầu trời mở.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bày tỏ lấy làm tiếc về quyết định của Mỹ, nhấn mạnh bất chấp lo ngại của đồng minh châu Âu, Mỹ đã lựa chọn bước đi cho riêng mình. Quyết định của Mỹ không có lợi cho cả an ninh châu Âu và chính nước Mỹ. Bộ Ngoại giao Nga khẳng định sẽ tìm kiếm những đảm bảo chắc chắn từ các quốc gia vẫn tham gia Hiệp ước để thực hiện nghĩa vụ của mình.
NATO ủng hộ duy trì hiệp ước này
Mặc dù không đồng tình với một số bước đi của Nga khi đưa ra giới hạn bay trên bầu trời Kaliningrad hay các khu vực biên giới giữa Nga và Grudia, nhưng các nước NATO vẫn khẳng định cam kết duy trì Hiệp ước. Rõ ràng trong bối cảnh căng thẳng với Nga gia tăng, Hiệp ước Bầu trời mở là một yếu tố then chốt trong khuôn khổ xây dựng lòng tin, nhằm tăng cường tính minh bạch và an ninh ở khu vực châu Âu- Đại Tây Dương, giảm những hiểu lầm có thể leo thang thành xung đột giữa các bên. Chính vì vậy bất chấp sự vận động của Mỹ thời gian qua, các nước NATO hiện vẫn khẳng định ưu tiên duy trì Hiệp ước.
Tổng thư kí NATO Jens Stoltenberg cho biết, NATO vẫn cam kết và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của Hiệp ước: "Các đồng minh NATO đang hợp tác với Nga để yêu cầu nước này tuân thủ thỏa thuận sớm nhất có thể. Các nước NATO sẽ tiếp tục tuân thủ, ủng hộ và củng cố các thỏa thuận nhằm tăng cường kiểm soát vũ khí, không phổ biến vũ khí- những yếu tố quan trọng trong an ninh của NATO".
Mỹ sẽ rời nốt khỏi Hiệp ước START mới?
Tuy nhiên, hiện có nhiều lo ngại việc rút khỏi Hiệp ước bầu trời mở của Mỹ là bước đệm cho thấy nước này tiếp tục sẽ rời khỏi Hiệp ước vũ khí lớn còn lại với Nga: Hiệp ước START mới, dự kiến hết hạn vào tháng 2 tới.
Người phát ngôn của Tổng thư ký Liên hợp quốc, Stephan Dujaric, cảnh báo, với hàng loạt các Hiệp ước quan trọng bị xóa bỏ, có nguy cơ của một cuộc chạy đua vũ trang mới với hậu quả khó kiểm soát: "Chúng tôi lo ngại về cơ chế kiểm soát vũ khí giữa Nga và Mỹ đang ngày càng xấu đi. Các cơ chế kiểm soát vũ khí này đã đảm bảo lợi ích an inh cho toàn cầu bằng cách kiểm soát các bên, tránh một cuộc chạy đua vũ trang. Tuy nhiên chấm dứt các Hiệp ước này mà không có các thỏa thuận mới thay thế có thể tạo ra sự mất ổn định, khơi mào cho một cuộc chạy đua vũ trang mới nguy hiểm dẫn đến các hậu quả khó lường"
Tuy vậy vẫn có những hi vọng kết quả bầu cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vừa qua có thể làm đảo ngược mọi quyết định. Ứng cử viên đảng Dân chủ Joe Biden nhiều lần thể hiện ủng hộ gia hạn Hiệp ước START mới và tiếp tục duy trì các Hiệp ước khác. Trong tuyên bố đưa ra vào tháng 5 vừa qua, ông Biden nhấn mạnh, thay vì xóa bỏ các Hiệp ước đang giúp các đồng minh an toàn hơn, Mỹ nên tiếp tục ở lại Hiệp ước bầu trời Mở, hợp tác với các đối tác để giải quyết những vấn đề liên quan đến những vi phạm của Nga. Đề cập khả năng Mỹ có thể quay trở lại Hiệp ước, Bộ ngoại giao Nga nhấn mạnh, Mỹ có quyền rút khỏi Hiệp ước Bầu trời mở và quay trở lại hay không cũng là lựa chọn của Mỹ. Nga luôn để ngỏ cho mọi khả năng.
Mỹ rút khỏi Hiệp ước Bầu trời Mở Mỹ thông báo rút khỏi hiệp ước giám sát không phận ký với 34 nước, 6 tháng sau khi Trump cáo buộc Nga nhiều lần vi phạm thỏa thuận. "Mỹ đã thực thi quyền của mình theo khoản 2, Điều 15 trong Hiệp ước Bầu trời Mở vào ngày 22/5, báo trước cho toàn bộ các nước liên quan về quyết định rút...