Nam Trung bộ hạn hán kỷ lục, Thủ tướng chỉ đạo khẩn

Trước tình trạng hạn hán nghiêm trọng ở các tỉnh Nam Trung bộ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vừa có công điện khẩn yêu cầu các bộ, ngành và chính quyền các tỉnh Nam Trung bộ triển khai các biện pháp ứng phó nắng nóng, hạn hán và xâm nhập mặn.

Hồ thủy lợi Tà Mon, huyện Hàm Thuận Nam (Bình Thuận) cạn trơ đáy. Ảnh: Việt Quốc.

Từ đầu năm 2020 đến nay, một số vùng ở khu vực Nam Trung bộ lượng mưa bị thiếu hụt, thấp hơn từ 20 – 90% so với trung bình nhiều năm (TBNN), riêng các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận hầu như không có mưa nên đã xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước ở một số địa phương.

Hiện dung tích các hồ chứa thủy lợi, thủy điện chỉ còn khoảng 20-60% dung tích thiết kế (Ninh Thuận đạt 13%, Bình Thuận 17%), thấp hơn so với trung bình nhiều năm, nhiều hồ chứa nhỏ đã cạn nước. Tỉnh Ninh Thuận đã ban bố tình trạng khẩn cấp.

Theo dự báo của Tổng cục Khí tượng thủy văn, trong thời gian còn lại của mùa khô năm 2020 (từ tháng 6- 8/2020), ở khu vực Nam Trung bộ, lượng dòng chảy trên các sông phổ biến ở mức thiếu hụt từ 20-60% so với TBNN, một số sông thiếu hụt trên 70%.

Trên một số sông có khả năng xuất hiện mực nước thấp nhất trong chuỗi số liệu quan trắc, dẫn đến nguy cơ xảy ra hạn hán, thiếu nước trên diện rộng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt khu vực Nam Trung Bộ.

Trước tình hình trên, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khu vực Nam Trung bộ triển khai ngay một số biện pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Theo đó, Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 04/CT-TTg ngày 22/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc triển khai các giải pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm kê, đánh giá nguồn nước trữ tại các hồ chứa nước, công trình thủy lợi trên địa bàn, tính toán cân bằng nước từ đó rà soát, điều chỉnh và bổ sung phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cho phù hợp; ưu tiên cấp nước cho sinh hoạt, chăn nuôi gia súc, các vùng đã sản xuất và tưới cây công nghiệp lâu năm;

Tổ chức nạo vét các cửa lấy nước, hệ thống kênh mương, tích nước hồ chứa, lắp đặt và vận hành các trạm bơm dã chiến, đào ao, giếng, đắp đập tạm để trữ nước và ngăn mặn; đẩy nhanh tiến độ thi công xây dựng các công trình thủy lợi, cấp nước sinh hoạt, nhất là hệ thống kênh mương ở các vùng có nguy cơ cao xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.

Chủ động bố trí ngân sách địa phương để triển khai thực hiện các giải pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn;

Rà soát, điều chỉnh và tổ chức thực hiện kế hoạch vận hành cụ thể từng hệ thống công trình thủy lợi, hướng dẫn nhân dân chủ động thực hiện các biện pháp tích nước, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nước, triệt để chống thất thoát, lãng phí nước;

Căn cứ tình hình cụ thể về nguồn nước và khả năng cấp nước, tiếp tục điều chỉnh cơ cấu mùa vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp theo hướng chuyển đổi diện tích trồng lúa ở vùng hạn hán, thiếu nước sang cây trồng cạn;

Đối với các vùng cao, vùng ven biển thường xuyên xảy ra thiếu nước sinh hoạt phải chủ động thực hiện giải pháp cung cấp nước, không để thiếu nước cho sinh hoạt và chăn nuôi, ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của nhân dân;

Chủ động phối hợp với doanh nghiệp, các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch cung ứng kịp thời, đầy đủ các loại giống cây rau, màu, giống lúa đảm bảo chất lượng, phù hợp với điều kiện địa phương phục vụ sản xuất vụ Hè Thu, Mùa 2020;

Chủ động bố trí ngân sách địa phương để triển khai thực hiện các giải pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, kiên quyết không để người dân bị thiếu nước sinh hoạt; tập trung nguồn vốn để đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp các công trình cấp nước tập trung lồng ghép vào Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Kết nối nguồn nước từ đô thị phục vụ khu vực nông thôn.

Khu vực chăn nuôi cừu tập trung ở thôn Đồng Dày, xã Phước Trung (Bác Ái, Ninh Thuận). Ảnh: A.T

Đối với Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Thủ tướng yêu cầu tăng cường kiểm tra, đôn đốc các địa phương thực hiện kế hoạch, phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; tiếp tục tổ chức dự báo chuyên ngành, hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương thực hiện các giải pháp phòng, chống, hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn (điều chỉnh kế hoạch thời vụ, diện tích gieo trồng, cơ cấu, giống cây trồng phù hợp với điều kiện nguồn nước);

Tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, nguồn nước, hướng dẫn việc điều tiết nước của các hồ chứa thủy lợi, quản lý chặt chẽ, sử dụng hiện quả nguồn nước trong các hệ thống công trình thủy lợi, ao, đầm, vùng trũng; thường xuyên kiểm tra, chỉ đạo, đánh giá cân đối nguồn nước, điều chỉnh kế hoạch sử dụng nước phù hợp nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu nước cho sinh hoạt và các ngành kinh tế khác;

Hướng dẫn, phổ biến, kinh nghiệm tưới tiên tiến, tiết kiệm nước, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả để các địa phương, doanh nghiệp và người dân áp dụng; hướng dẫn kỹ thuật thâm canh lúa theo hướng sử dụng tiết kiệm nước để đối phó hiệu quả với tình trạng nắng nóng và khô hạn kéo dài; chỉ đạo phòng trừ sâu bệnh trên cây trồng;

Chủ trì phối hợp cùng các địa phương thực hiện rà soát, xác định vùng trồng lúa chủ động nguồn nước, vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, trên cơ sở đó xây dựng kế hoạch chuyển đổi cây trồng, xây dựng các mô hình chuyển đổi gắn với liên kết sản xuất và thị trường;

Chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, các nhà máy thủy điện và các địa phương trong khu vực thống nhất kế hoạch điều tiết nước các hồ chứa thủy điện của từng lưu vực sông để bổ sung nước cho hạ du, phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh;

Tiếp tục rà soát, đánh giá lại năng lực của các công trình thủy lợi, đặc biệt là các hồ chứa nước ở các vùng thường xuyên xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; xây dựng bản đồ dự báo hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn để các địa phương xây dựng kế hoạch sản xuất phù hợp;

Bộ Tài nguyên và Môi trường theo dõi sát diễn biến thời tiết, tăng cường dự báo, nhận định về tình hình khí tượng thủy văn, đặc biệt là tình hình mưa, dòng chảy kịp thời cung cấp thông tin về khí tượng, thủy văn, hạn hán, xâm nhập mặn cho các cơ quan liên quan và các địa phương để chỉ đạo sản xuất phù hợp với điều kiện nguồn nước và chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn;

Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các địa phương thống nhất kế hoạch điều tiết nước các hồ chứa thủy điện để bổ sung nước phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cho hạ du; rà soát, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định điều chỉnh quy trình vận hành liên hồ chứa các lưu vực sông liên tỉnh để bảo đảm cấp đủ nước cho sản xuất nông nghiệp và dân sinh trong mùa khô;

Tăng cường mạng quan trắc khí tượng thủy văn, đặc biệt tăng cường hệ thống đo mặn tại các tỉnh ven biển khu vực Nam Trung Bộ.

Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam xây dựng phương án cụ thể chủ động bảo đảm cung ứng điện cho sản xuất, sinh hoạt; tăng cường sử dụng các nguồn điện khác, như: điện than, khí để dành nước của các hồ chứa thủy điện phục vụ phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; ưu tiên bảo đảm cung cấp điện cho các trạm bơm nước phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng làm tốt công tác phổ biến, tuyên truyền ý thức sử dụng tiết kiệm điện, đặc biệt là trong các tháng mùa khô;

Phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các địa phương thống nhất kế hoạch điều tiết nước các hồ chứa thủy điện để bổ sung nước phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn cho hạ du với ưu tiên trước hết là bảo đảm nguồn nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp sau đó đến các nhu cầu thiết yếu khác.

Bộ Y tế chỉ đạo, hướng dẫn lực lượng y tế cơ sở chủ động kiểm tra, giám sát bảo đảm an toàn môi trường, tránh bùng phát dịch bệnh do ảnh hưởng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, nắng nóng kéo dài.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì, tổng hợp nhu cầu hỗ trợ cứu đói cho nhân dân các vùng xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, phối hợp với Bộ Tài chính đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định hỗ trợ.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và PTNT tổng hợp nhu cầu, đề xuất cơ chế hỗ trợ, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định hỗ trợ khẩn cấp kinh phí phòng, chống hạn hán, xâm nhập măn cho các địa phương để triển khai các giải pháp ứng phó năm 2019-2020.