Nam giới từng có con vẫn có thể bị vô sinh thứ phát

Khi con gái đầu lòng được 5 tuổi, vợ chồng anh Tín (Gò Vấp, TP HCM) lên kế hoạch có thêm thằng cu. Tuy nhiên, hơn hai năm qua vợ anh vẫn chưa có bầu.

Không phải cứ có con lần thứ nhất là bạn sẽ có con lần thứ hai. Ảnh: discovermagazine.com

Cả hai vợ chồng gõ cửa lần lượt các bệnh viện ở thành phố thì phát hiện anh Tín bị vô sinh thứ phát. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) định nghĩa, vô sinh ( hiếm muộn) là tình trạng cặp vợ chồng chung sống thường xuyên với nhau trong khoảng thời gian một năm mà người vợ không đậu thai, mặc dù không sử dụng biện pháp tránh thai nào. Vô sinh được chia làm hai nhóm, nguyên phát và thứ phát. Vô sinh thứ phát là hiện tượng cặp vợ chồng từng có thai một lần nhưng sau một thời gian quan hệ bình thường dù không áp dụng biện pháp tránh thai mà vẫn không có thai.

Theo thạc sĩ Mai Bá Tiến Dũng (Trưởng khoa Nam học Bệnh viện Bình Dân, TP HCM), hiện tượng vô sinh thứ phát đang ngày càng tăng do lối sống và các tác nhân của môi trường. Điều nguy hiểm là nhiều bệnh nhân có quan điểm lệch lạc cho rằng, “tôi có con lần thứ nhất thì chắc chắn sẽ có con lần thứ hai”, vì thế với họ chuyện theo dõi và điều trị là không cần thiết.

Nói về vô sinh thứ phát ở nam giới, bác sĩ Tiến Dũng cho biết có các nguyên nhân sau:

1. Viêm nhiễm – bệnh lây qua đường tình dục

Một số nam giới sau khi lập gia đình thường không quan tâm đến vấn đề an toàn tình dục nên mắc các bệnh lý viêm niệu đạo, viêm sinh dục dẫn đến tắc ống dẫn tinh.

Tinh hoàn là nơi sản xuất ra tinh trùng, tinh trùng đi theo hệ thống ống dẫn tinh ra bên ngoài. Nếu viêm tắc hệ thống ống dẫn tinh thì nhà máy (tinh hoàn) vẫn sản xuất, tuy nhiên đường đi bị tắc nên tinh trùng sẽ không được xuất ra ngoài khi quan hệ tình dục, vì vậy phải phẫu thuật để “thông đường” cho bệnh nhân.

Đối với những trường hợp vô sinh do tắc ống dẫn tinh, tỷ lệ phẫu thuật nối và tái tạo thành công khoảng 70%, thời gian phẫu thuật trung bình là 90 phút. Đây là một phẫu thuật khó vì lòng ống dẫn tinh có kích thước chỉ 0,5 mm. Để đạt được kết quả cao trong phẫu thuật, tất cả bác sĩ nam khoa đều được đào tạo về vi phẫu đồng thời dụng cụ vi phẫu cũng phải hiện đại và tốt.

Trong trường hợp viêm nhiễm hệ sinh dục, nếu bệnh nhân không được điều trị tích cực, vi khuẩn sẽ theo hệ thống dẫn tinh đến tinh hoàn và dẫn đến viêm tinh hoàn – mào tinh. Nhiều trường hợp bệnh nhân đến trễ hay điều trị không đúng phác đồ, tinh hoàn có thể bị viêm hoại tử, bắt buộc phải cắt bỏ, ảnh hưởng tới khả năng có con.

2. Do bệnh lý lao

Chúng ta chỉ hay nghe đến lao phổi, lao màng não nhưng trên thực tế, tỷ lệ lao cơ quan sinh dục đang gia tăng. Nhiều người chủ quan, không phòng ngừa và điều trị lao tích cực, đôi khi nhầm tưởng đó là viêm bình thường, đến khi toàn bộ tinh hoàn hóa thành ổ nang lao, không còn cấu trúc của tinh hoàn, phải cắt bỏ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng có con.

3. Tai nạn giao thông, lao động…

Tại nạn giao thông, lao động… có thể gây nên chấn thương ở tinh hoàn, làm vỡ nát tinh hoàn, gây ra tổn thương hiện tượng sinh tinh. Những trường hợp chấn thương nặng cần phải cắt tinh hoàn, dẫn đến vô sinh.

4. Giãn tĩnh mạch tinh

Giãn tĩnh mạch tinh vốn là bệnh nguyên phát. Tuy nhiên, theo thời gian, mức độ giãn tĩnh mạch tinh ngày càng tăng. Bệnh nhân có thể có con trong giai đoạn đầu, nhưng do giãn tĩnh mạch tinh vẫn tiếp diễn và làm tổn thương hiện tượng sinh tinh, làm tổn thương hiện tượng sản xuất tinh trùng của bệnh nhân nên bệnh nhân sau đó có thể mất khả năng có con.

Theo thống kê của WHO, 80% nguyên nhân gây ra vô sinh thứ phát ở nam giới là do bệnh lý giãn tĩnh mạch tinh. Muốn phòng ngừa và phát hiện được vấn đề này để điều trị kịp thời, khi đến tuổi dậy thì, nam giới nên tự khám cơ quan sinh dục, phát hiện những bất thường. Nếu có bệnh lý giãn tĩnh mạch tinh, cần phải can thiệp từ đầu. Nếu để đến khi tinh hoàn teo đi mới phẫu thuật, tỷ lệ hồi phục rất thấp, chỉ đạt 25%.

5. Vấn đề dinh dưỡng

Nam giới bây giờ có xu hướng dùng nhiều thức ăn nhanh, làm mất sự cân bằng giữa các thành phần dinh dưỡng, nên không cung cấp được các vitamin, khoáng chất, chất oxi hóa để cải thiện chất lượng tinh dịch đồ.

Ngoài ra, nam giới hay sử dụng những chất kích thích như thuốc lá, rượu bia… cũng có thể gặp khó khăn trong vấn đề thụ thai. Nicôtin và các thành phần trong thuốc lá ảnh hưởng nghiêm trọng đến vấn đề sản xuất tinh trùng. Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh được, thời gian hút thuốc lá và số điếu thuốc lá trong ngày càng tăng thì tỷ lệ vô sinh ngày càng lớn và chất lượng tinh trùng ngày càng giảm. Còn tiêu thụ rượu bia với số lượng nhiều thì nồng độ alcohol trong mô tinh hoàn tương đương với nồng độ ở tế bào gan. Bệnh nhân xơ gan, ung thư gan có chống chỉ định tuyệt đối với rượu bia, vì rượu bia sẽ phá hủy tế bào gan. Tương tự, rượu bia cũng phá hủy luôn cả tế bào tinh hoàn, làm tổn thương hiện tượng sinh tinh ở nam giới.

Để phòng ngừa vô sinh thứ phát do nguyên nhân dinh dưỡng, bệnh nhân nên khám định kỳ, để có thể phát hiện sớm và điều trị sớm, có chế độ dinh dưỡng phù hợp để tăng chất lượng tinh trùng từ các thực phẩm tự nhiên. Bởi khi có hiện tượng suy tinh hoàn, suy sản xuất tinh trùng mới quyết định bổ sung vitamin thì chỉ cải thiện được phần nào và hiệu quả rất thấp, không đáng kể.

6. Sử dụng chất kích thích và thuốc không đúng loại

Chất kích thích khiến người dùng thường có các hành vi tình dục thái quá, dẫn đến tổn thương cơ quan sinh dục, bắt buộc phải tái tạo cơ quan sinh dục, cũng ảnh hưởng đến khả năng có con của bệnh nhân.

Ngoài ra, do nhu cầu cải thiện chất lượng quan hệ tình dục, một số nam giới mua những thuốc và thực phẩm chức năng không được kê đơn chính thống của bác sĩ cũng có thể ảnh hưởng đến vấn đề sinh tinh. Các hãng dược và nhà sản xuất quảng cáo testosterone là chìa khóa để giải quyết tất cả vấn đề của nam giới. Tuy nhiên testosterone chỉ thực sự có hiệu quả khi được sản xuất ra từ tinh hoàn, chứ không phải do chúng ta bổ sung từ bên ngoài vào.

Do đó, bổ sung testosterone từ bên ngoài sẽ ức chế ngược lại quá trình sản xuất testosterone của tinh hoàn dẫn đến vô sinh ngày càng nặng hơn. Bổ sung testosterone từ bên ngoài chỉ làm thay đổi cảm xúc của người đó trong lúc quan hệ chứ không thể cải tiến chất lượng tinh trùng.

7. Tần suất quan hệ

Cuối cùng, vô sinh thứ phát cũng có thể xuất phát từ chính quan hệ tình dục. Một bệnh nhân nam có tinh hoàn sản xuất tinh trùng bình thường, hệ thống đường dẫn tinh bình thường nhưng không quan hệ tình dục hoàn hảo, ví dụ rối loạn cương, không ham muốn tình dục, thì cũng có thể gây ra tình trạng vô sinh.

Một số người nghĩ rằng kiêng quan hệ một tháng, chỉ quan hệ vào duy nhất ngày rụng trứng để có con là quan niệm hoàn toàn sai. Thực tế, tinh trùng được sản xuất liên tục, mỗi giờ mỗi ngày và có hiện tượng đào thải tinh trùng ra ngoài và hiện tượng xuất tinh. Khi không quan hệ thì lượng tinh trùng đó vẫn tồn tại trong cơ thể và thoái hóa thành những tinh trùng già và mất chức năng. Do đó quan hệ tình dục thường xuyên là một biện pháp cần thiết để điều trị hiếm muộn ở nam giới.

Hoàng Anh

Theo VNE