Nam Cực có thể tan chảy “không thể đảo ngược”
Các nhà khoa học cho biết sự thay đổi sẽ mất hàng nghìn năm, nhưng chúng ta chỉ có một thế kỷ để ngăn chặn nó.
Nam Cực chứa hơn một nửa lượng nước ngọt trên thế giới trong lớp băng rộng lớn, nhưng những quyết định của nhân loại trong thế kỷ tới có thể khiến lượng nước đó đổ ra biển vô phương cứu chữa.
Theo một nghiên cứu mới được công bố, nếu sự nóng lên toàn cầu tiếp tục gia tăng mà không được kiểm soát, Nam Cực sẽ sớm vượt qua “điểm không thể quay lại” có thể khiến lục địa này giảm xuống thành một khối khô cằn, không có băng lần đầu tiên sau hơn 30 triệu năm.
“Nam Cực về cơ bản là di sản cuối cùng của chúng ta từ thời gian trước đó trong lịch sử Trái đất. Nó đã tồn tại khoảng 34 triệu năm. Các mô phỏng của chúng tôi cho thấy rằng một khi bị tan chảy, nó sẽ không hồi phục lại trạng thái ban đầu cho đến khi nhiệt độ quay trở lại mức thời kỳ t.iền công nghiệp. Đó là một kịch bản rất khó xảy ra. Nói cách khác, những gì trước đó chúng ta mất ở Nam Cực thì bây giờ có thể sẽ mất vĩnh viễn”, đồng tác giả nghiên cứu Anders Levermann, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Tác động Khí hậu Potsdam (PIK) ở Đức cho biết.
Các nhà nghiên cứu PIK đã chạy mô phỏng máy tính để mô hình hóa Nam Cực sẽ trông như thế nào sau hàng nghìn năm kể từ bây giờ. Họ phát hiện ra rằng, nếu nhiệt độ trung bình tăng 4 độ C so với mức t.iền công nghiệp trong bất kỳ khoảng thời gian nào kéo dài thì phần lớn băng ở Tây Nam Cực sẽ vỡ vụn, dẫn đến mực nước biển toàn cầu tăng thêm 6,5 mét. Với con số đó sẽ đủ tàn phá các thành phố ven biển như New York, Tokyo và London. Kịch bản này có thể trở thành hiện thực trong vòng nhiều thập kỷ.
Video đang HOT
Trong khi đó, nếu mức phát thải khí nhà kính hiện tại được phép tiếp tục cho đến năm 2100 thì theo dự báo mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu sẽ là 5 độ C – được coi là kịch bản ấm lên trong trường hợp xấu nhất
Các tác giả của nghiên cứu mới cho biết, nếu những dự báo của Uỷ ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu IPCC bị tắt, mọi thứ có thể trở nên tồi tệ hơn rất nhiều. Nếu nhiệt độ toàn cầu tăng từ 6 đến 9 độ C trên mức thời kỳ t.iền công nghiệp trong bất kỳ khoảng thời gian duy trì nào trong thiên niên kỷ tới, hơn 70% lượng băng ngày nay của Nam Cực sẽ bị mất “không thể phục hồi”.
Nếu nhiệt độ tăng thêm 10 độ C, lục địa này sẽ hầu như không có băng. Nếu lục địa mất hết băng, mực nước biển toàn cầu sẽ tăng gần 58 mét.
Các tác giả nghiên cứu cảnh báo, sự thất bại của nhân loại trong việc giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong thế kỷ này có thể kích hoạt một chu kỳ phản hồi không thể đảo ngược, định đoạt số phận của Nam Cực trong nhiều thiên niên kỷ tới.
Sự cạn kiệt nhanh chóng của các thềm băng ở Nam Cực là những mảng băng lớn neo vào đất liền và trôi tự do trên đại dương đại diện cho một cơ chế phản hồi đặc biệt nguy hiểm.
Khi nước biển ấm áp vào mặt dưới của các thềm băng, điểm mà chân thềm tiếp xúc với nước lùi ngày càng xa về phía sau, gây mất ổn định cho toàn bộ thềm sẽ cho phép các khối băng khổng lồ từ đất liền ra trượt vào đại dương.
Theo một nghiên cứu năm 2019 trên tạp chí Geophysical Research Letters, nhiều thềm băng ở Tây Nam Cực đang bị tan chảy, với khoảng 25% băng trong khu vực có nguy cơ sụp đổ.
Các tác giả nghiên cứu kết luận rằng số phận của Nam Cực nằm trong tay các nhà hoạch định chính sách hiện tại. Hiệp định Khí hậu Paris được 73 quốc gia đồng ý vào năm 2015 (Mỹ đã từ bỏ vào tháng 6 năm 2017) nhằm mục đích hạn chế nhiệt độ trung bình của hành tinh tăng hơn 1,5 độ C, mức trung bình trước công nghiệp, để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu.
Trong khi lượng khí thải giảm nhẹ vào đầu năm nay, do sự cách ly hàng loạt trong đại dịch Covid-19, một báo cáo của Liên hợp quốc được công bố mới đây đã cảnh báo rằng thế giới hiện đang không đạt được các mục tiêu đặt ra trong Hiệp định Paris, với nhiệt độ trung bình toàn cầu kéo dài khoảng 1,1 độ C trên mức t.iền công nghiệp từ năm 2016 đến năm 2020. Báo cáo cho biết thêm rằng có 20% khả năng nhiệt độ trung bình toàn cầu hàng năm sẽ tăng hơn 1,5 độ C, ít nhất là tạm thời vào năm 2024.
Dấu hiệu lạ từ 'trái tim hành tinh': Trái Đất sắp đảo ngược sớm hơn 10 lần?
Từ trường của Trái Đất có thể thay đổi nhanh hơn 10 lần so với suy nghĩ trước đây, với mức đỉnh hơn tốc độ hiện tại đến 100 lần và Bắc Cực - Nam Cực sẽ sớm đổi chỗ.
Các tác giả từ Đại học Leeds (Anh) và Đại học California ở San Diego (Mỹ) đã mô phỏng lịch sử của dòng chảy sắt nóng ở độ sâu 2.800 km bên dưới mặt đất trong 100.000 năm qua.
Chuyển động của sắt lỏng nơi "trái tim hành tinh" tạo ra năng lượng cung cấp cho từ trường của Trái Đất. Từ trường mạnh mẽ của địa cầu chính là nền tảng của hệ thống định vị - vệ tinh, giúp bảo vệ sự sống khỏi các bức xạ ngoài hành tinh có hại và gìn giữ bầu khí quyển được ổn định.
Trái Đất được bảo vệ bởi một từ trường mạnh mẽ - ảnh: DISCOVERY MAGAZINE
Khi chảy, dòng sắt n.óng b.ỏng này cũng kéo theo cực Bắc và cực Nam của hành tinh. Trong quá khứ, Nam Cực và Bắc Cực từ tính của trái đất có thể đã đổi chỗ cho nhau hàng ngàn lần, trong đó có những lần đảo ngược xảy ra khi các loài người nguyên thủy đã lang thang trên Trái Đất.
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã phát hiện ra điều giật mình: sự vận động của dòng chảy sắt lỏng, kéo theo thay đổi của từ trường hiện tại ra có thể nhanh hơn gấp 10 lần so với các tính toán và dự đoán trước đây, và sẽ sớm đạt tốc độ gấp 100 lần so với hiện nay! Điều này có nghĩa chúng ta đang tiến nhanh đến lần đảo ngược cực từ tiếp theo.
Trước đó, đã có các dấu hiệu rõ ràng cho thấy Trái Đất đang chuyển mình cho một cú đảo ngược. Cực Bắc thật sự của từ trường Trái Đất đã rời xa Cực Bắc địa lý, tức tâm điểm của Bắc Cực trên bản đồ. Bắc Cực trên bản đồ tọa lạc tại vùng phía bắc Canada, trong khi Bắc Cực từ tính thật sự đang lang thang... giữa biển Bắc Băng Dương, và đang trôi với tốc độ hơn 50 km/năm về phía Siberia.
Cực Bắc từ tính từ tâm điểm của Bắc Cực địa lý (năm 1900) đã trôi rất xa trong vòng 120 năm và có thể sớm cập bờ bên kia Bắc Băng Dương - ảnh: DAILY MAIL
Lần đảo ngược cuối cùng đã xảy ra 780.000 năm trước, và nó sẽ sớm lặp lại. Rõ ràng sự đảo ngược 2 cực của Trái Đất không gây thảm họa tuyệt chủng, tuy nhiên nó cũng làm suy yếu lớp từ trường bảo vệ của Trái Đất, nên có thể ảnh hưởng sức khỏe một số sinh vật sống. Mối lo lớn nhất là khi 2 cực đột ngột đổi chỗ, tất cả hệ thống định vị - vệ tinh của con người hiện đại có thể gặp sự cố nghiêm trọng.
Sẽ ra sao nếu thả hòn đá xuống hố sâu hơn 137 m ở châu Nam Cực? Năm 2018, Peter Neff cùng 2 nhà khoa học tiến hành thí nghiệm ở Tây Nam Cực, khi khoan một lỗ sâu 137 m rồi thả hòn đá vào để quan sát. Vậy hiện tượng kỳ lạ gì sẽ xảy ra sau đó?