Năm 2050, xe điện ở Việt Nam có thể “ngốn điện” bằng 10 Thuỷ điện Hoà Bình
Với kịch bản 100% sử dụng xe máy điện và 70% ôtô điện vào năm 2050 – thì nhu cầu điện cho lĩnh vực giao thông là rất lớn: Cần tới 71,87 tỉ kWh vào năm 2050, tương đương điện lượng của 10 nhà máy thủy điện Hòa Bình.
3 kịch bản điện hóa trong giao thông
Đó là khẳng định của TS Nguyễn Quốc Khánh – chuyên gia năng lượng, đại diện nhóm nghiên cứu “Phát triển xe điện: Dự báo xu thế và hàm ý cho Việt Nam” tại toạ đàm “Tương lai phát triển xe điện tại Việt Nam” do Báo Giao Thông phối hợp cùng Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh (Green ID) và Lab 100RE tổ chức sáng nay (21.12).
Theo ông Khánh, giai đoạn 2014-2020, mỗi năm trung bình có 5,14 triệu xe máy, 255.000 ôtô con được đăng ký mới. Trong đó, tiêu thụ năng lượng giao thông chiếm 21,4% tổng tiêu thụ quốc gia năm 2014, tăng 4,9% giai đoạn 2014-2019, nhanh hơn tốc tăng toàn ngành ở mức 3,4%. Tổng phát thải 33,2 triệu tấn, chiếm 19,3% phát thải từ lĩnh vực năng lượng.
Theo dự thảo Quy hoạch Điện VIII (bản tháng 10.2021), công suất lắp đặt các nguồn điện tăng gấp đôi vào năm 2030 và tăng gấp đôi lần nữa vào năm 2045. Trong đó, năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện lớn) tăng từ 30,2% năm 2020 lên 42,% năm 2045 và hệ số phát thải điện lưới giảm dần.
TS Nguyễn Quốc Khánh phát biểu tại hội thảo về xe điện. Ảnh: HH
Đối với kịch bản điện hóa trong giao thông, ông Khánh nêu ra 3 kịch bản chính: Kịch bản cơ sở, kịch bản phát triển vừa và kịch bản cao.
Với kịch bản cơ sở, ông Khánh cho rằng, sự thâm nhập xe điện sẽ ở mức thấp, chủ yếu là xe máy điện, tỉ lệ xe máy điện chiếm 18% xe máy bán mới năm 2030 và 40% năm 2050.
Còn kịch bản phát triển vừa, tỉ lệ xe máy điện chiếm 34% xe bán mới năm 2030 và 65% năm 2050. Xe ôtô con điện chiếm 30% xe bán mới năm 2030.
Còn kịch bản cao thì tỉ lệ xe điện chiếm 72% xe bán mới vào năm 2030, 100% vào năm 2050; ôtô con chiếm 30% vào năm 2030, 70% vào năm 2050; xe buýt chiếm 10% vào năm 2030, 30% vào năm 2050; xe bán tải, xe tải hạng nhẹ và hạng trung chiếm 5% vào năm 2030 và 30% vào năm 2050.
Video đang HOT
Với các kịch bản điện hoá giao thông như vậy, TS Nguyễn Quốc Khánh cho biết, nhu cầu tiêu thụ điện trong thời gian tới là rất lớn. Trong đó, với kịch bản 2, nhu cầu tiêu thụ điện vào năm 2030 trong lĩnh vực giao thông cần khoảng 3,99 tỉ kWh, tương đương điện lượng của 1/2 nhà máy Thủy điện Hòa Bình; năm 2050 là 17,57 tỉ kWh, tương đương 2 nhà máy Thủy điện Hòa Bình.
Còn với kịch bản 3, nhu cầu điện cho lĩnh vực giao thông khoảng 8,48 tỉ kWh vào năm 2030, tương đương nhà máy Thủy điện Hòa Bình; con số này tăng lên 71,87 tỉ kWh vào năm 2050, tương đương 10 nhà máy Thủy điện Hòa Bình.
An toàn về điện và pin là điều kiện bắt buộc
Nhận định về hạ tầng phát triển xe điện ở Việt Nam, TS Nguyễn Đức Tuyên (Đại học Bách khoa) cho rằng, ngoài 200 trạm sạc của Vinfast, thì hiện ở Việt Nam hầu như chưa có hạ tầng cho phát triển xe điện; các tiêu chuẩn của Việt Nam về phát triển loại hình phương tiện này cũng chưa có và chưa thống nhất.
Để có cơ sở thúc đẩy sự phát triển xe điện ở Việt Nam, ông Tuyên cho biết, cần hoàn thiện các tiêu chuẩn kỹ thuật, như yêu cầu kỹ thuật và an toàn điện với hệ thống sạc nhanh, thay thế pin và ắc quy…
Đồng thời, tối ưu hoá các trạm sặc và vị trí sặc pin bằng việc sử dụng các nguồn điện sạch, năng lượng tái tạo, quản lý cân bằng công suất lưới.
“Bên cạnh đó cần có những chính sách hỗ trợ trực tiếp vào giá mua xe, thuế, chi phí sạc, lắp đặt trạm sạc tại nhà; đ.ánh thuế vào phát thải cao. Thậm chí, cần có khu vực vận hành riêng cho xe điện, giống như cho xe BRT hiện nay”, ông Tuyên nói.
Đồng quan điểm, ông Trần Quang Hà – Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ (Bộ Giao thông Vận tải) cho biết, đối với xe điện 4 bánh, việc an toàn về điện và pin là điều kiện bắt buộc, cần đưa vào quản lý với hàng hoá nhóm 2 theo quy chuẩn.
Ông Trần Quang Hà – Phó vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ. Ảnh: HH
“Kế hoạch là 2022 sẽ xây dựng quy chuẩn về pin. Để đầu tư và thử nghiệm theo quy chuẩn quốc tế là vấn đề rất nan giải, bởi nó liên quan những yếu tố kỹ thuật như rung động, môi trường… Nhưng cái này phải làm, trước mắt sẽ học hỏi kinh nghiệm quốc tế, chấp nhận kết quả thử nghiệm của nước ngoài.
Chúng tôi nỗ lực hoàn thiện sớm kiểm soát chất lượng khi xe điện phát triển. Đồng thời có những chính sách về thuế phí cho phù hợp, để có lộ trình chuyển sang xe thuần điện”, ông Hà nói.
Thái Lan muốn là công xưởng xe điện ASEAN, Việt Nam vẫn "giậm chân tại chỗ"
Báo cáo chung về chính sách cho xe điện của Bộ Công Thương đã chỉ rõ Việt Nam hầu như chưa có chính sách hỗ trợ phát triển xe điện. Trong khi đó, Thái Lan, Indonesia đã ban hành chính sách từ các năm trước.
Việt Nam hầu như chưa có chính sách hỗ trợ phát triển xe điện
Trong báo cáo về chính sách khuyến khích sản xuất, sử dụng xe ôtô điện, Bộ Công Thương cho biết, ở Việt Nam hiện nay, ngoài Công ty TNHH Sản xuất và Kinh doanh Vinfast đang sản xuất, lắp ráp xe buýt, ôtô điện, trên thị trường, chưa có doanh nghiệp nào sản xuất, lắp ráp ôtô điện.
Tính đến hết năm 2020, số lượng xe bán ra trên thị trường trên dưới 1000 xe, bao gồm Hybrid, Hybrid sạc ngoài và xe điện. Trong đó, xe Hybrid và Hybrid sạc ngoài chiếm 99%, xe điện chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Nguyên nhân chủ yếu là do cơ sở hạ tầng về trạm sạc còn thiếu, nguồn năng lượng cung cấp điện chủ yếu sử dụng từ nguồn nhiên liệu có độ phát thải CO2 cao, chiếm gần một nửa tổng sản lượng điện huy động, trong khi nguồn điện tạo ra từ năng lượng tái tạo chiếm tỷ lệ nhỏ khoảng 4,3% và đây lại được coi là nguồn điện không ổn định.
Việt Nam hầu như không có chính sách ưu đãi về xe điện. Ảnh: VinFast
Bên cạnh đó, Việt Nam hầu như chưa có chính sách khuyến khích phát triển xe điện tại Việt Nam. Xe điện đến nay mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt, thấp hơn so với xe chạy xăng dầu thông thường (theo quy định của Luật số 106/2016/QH13 ngày 6.4.2016 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế).
Thái Lan, Indonesia muốn là công xưởng xe điện ASEAN
Trong khi Việt Nam còn đang thiếu và yếu những chính sách phát triển xe ôtô điện, thì các quốc gia Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia lại coi trọng phát triển dòng xe này và phấn đấu trở thành công xưởng xe điện của ASEAN.
Ở Thái Lan, từ năm 2016, Chính phủ nước này đã đưa ra lộ trình chung để phát triển xe điện và phê duyệt kế hoạch ưu đãi thuế đối với sản xuất xe điện. Đến năm 2036, Thái Lan đặt mục tiêu tăng số lượng ôtô điện lên 1,2 triệu chiếc và có 690 trạm sạc hoạt động trên cả nước.
Bên cạnh đó, Chính phủ Thái Lan cũng đã công bố thay đổi thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt để khuyến khích phát triển xe điện. Thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phát triển xe điện hiện là 2%, giảm xuống từ 10% trước đây.
Một quốc gia trong khu vực Đông Nam Á có chính sách xe điện cực kỳ ưu đãi là Indonesia. Tháng 8.2019, Tổng thống Indonesia ban hành Sắc lệnh số 55 về Chương trình tăng tốc phát triển xe điện cho giao thông đường bộ với ưu đãi đặc biệt cho xe điện nội địa hóa.
Chính phủ Indonesia bắt buộc thực hiện dần yêu cầu về hàm lượng nội địa cho ngành xe điện. Cụ thể, giai đoạn 2022 đến 2023, tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu hơn 40%, giai đoạn 2024 đến 2029 tối thiểu 60%, sau năm 2030, tối thiểu 80%.
Tháng 6.2019, hãng Toyota công bố kế hoạch sản xuất xe điện tại Indonesia trong vòng 4 năm và cam kết rót khoảng 2 tỉ USD để triển khai sản xuất xe hybrid (HEV) dành cho thị trường Indonesia và hướng xuất khẩu.
Ở Trung Quốc, ngay từ năm 2012, Chính phủ nước này thông báo mục tiêu sản xuất và doanh số của xe điện và xe hybrid là trên 500.000 xe vào năm 2015 và trên 5 triệu xe vào năm 2020.
Đến đầu năm 2019, Tesla khởi công nhà máy sản xuất xe điện trị giá 5 tỉ USD tại Thượng Hải, Trung Quốc. Giai đoạn đầu, cơ sở này có thể sản xuất 250.000 xe mỗi năm, gồm các dòng Model 3 và Model Y. Sau đó, công suất của nhà máy có thể tăng lên gấp đôi và xe điện từ Trung Quốc hiện được xuất đi châu Á và châu Âu.
Nhật Bản, cường quốc sản xuất xe hàng đầu thế giới, trong những năm qua đã đẩy mạnh việc sử dụng và phát triển xe hybrid (HEV) và nghiên cứu sâu hơn về các dòng xe sử dụng nguồn năng lượng bằng khí hydro (FCEV).
Trao đổi với Lao Động, ông Trương Đăng Tân - Giám đốc Trung tâm đào tạo lái xe quốc tế nhận định, công nghệ xe điện đã đạt được nhiều thành tựu nhất định, doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ. Vì vậy, cần có sự thay đổi trong chính sách.
"Trách nhiệm cụ thể ở đây là Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương, họ là đơn vị tham mưu, nhưng làm chính sách rất chậm. Chính vì điều này khiến nhiều xe điện chất lượng thấp tràn vào Việt Nam và hủy hoại ngành công nghiệp xe điện nội địa. Bài học về thị trường xe đạp, xe máy điện những năm qua là một ví dụ.
Do buông lỏng cho xe đạp và xe máy điện chất lượng thấp tràn ngập thị trường, người tiêu dùng đã quay lưng với sản phẩm này, trở lại sử dụng xe máy chạy xăng. Đó là bài học sâu sắc, cần phải rút kinh nghiệm", ông Tân nói.
Mercedes-Benz đẩy mạnh làm xe điện khiến nhiều người đứng trước nguy cơ mất việc CEO Daimler Ola Kallenius khẳng định công đoạn chuẩn bị của họ đang vượt xa mốc thời gian dự kiến loại bỏ động cơ đốt trong là 2039. Trong bài phỏng vấn với The Financial Times, vị lãnh đạo Daimler khẳng định nhu cầu mua xe điện toàn cầu tăng nhanh trông thấy (trong đó có cả xe Mercedes-Benz) đã hối thúc họ...
