Mỹ và Trung Quốc lại đối đầu về biển Đông

Mỹ và Trung Quốc lại đối đầu về biển Đông, khi Mỹ cùng các nước đều xem việc Trung Quốc (TQ) xây dựng đảo nhân tạo trên bãi san hô Đá Chữ Thập – thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, nhưng bị TQ chiếm đóng – để lập dựng sân bay quân sự là một nỗi đe dọa an ninh khu vực.

Ảnh vệ tinh chụp công trình trên Bãi Đá Ngầm

Dù hợp tác kinh tế Mỹ – Trung được củng cố sau hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) ở Bắc Kinh, nhưng những lợi ích quân sự ở biển Đông vẫn còn đó.

Thông tin TQ xây đảo nhân tạo Bãi Đá Chữ Thập ở quần đảo Trường Sa đã soi rọi ánh sáng vào một khu vực mà cả Mỹ – Trung đều không có chuyện hợp tác.

Tạp chí quốc phòng IHS Jane’s Defense (Anh) cho biết hải quân TQ từ 3 tháng qua dùng tàu hút bùn nạo vét vùng biển Đông giàu tài nguyên để xây đảo nhân tạo dài 3.000m và rộng 200-300m này.

Ảnh chụp vệ tinh đã ghi lại hoạt động trái phép này của TQ từ ngày 8.8 đến 14.11. Theo phân tích, công trình này có đường băng là để chiến đấu cơ cất – hạ cánh và TQ còn xây một bờ kè để tàu chở dầu và tàu chiến lớn có thể cập bờ.

Giới truyền thông Hồng Kông còn đưa tin TQ sắp khánh thành một căn cứ không quân đầu tiên trên đảo nhân tạo này.

Thông tin này đánh động những nước có quyền lợi chung tại Biển Đông gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei, trong khi Mỹ cũng chú ý vành đai Thái Bình Dương trong chủ trương “xoay trục về châu Á”.

Mỹ là đồng minh lâu năm của Philippines, đã nhiều lần kêu gọi TQ cùng các nước trong khu vực giải quyết tranh chấp thông qua các giải pháp hòa bình, không ép buộc nhau, đồng thời kêu gọi Bắc Kinh tiến tới xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) để kéo giảm căng thẳng.

Vài ngày sau khi IHS công bố thông tin trên,trung tá Jeffrey Pool, người phát ngôn quân đội Mỹ hôm 21.11 cho biết đã đề nghị TQ ngừng những hoạt động cải tạo đất, xây dựng ở biển Đông.

Mỹ và Trung Quốc lại đối đầu về biển Đông

“Chỉ để trồng rau, cải thiện đời sống anh em chiến sĩ”

IHS nêu trước đây bãi Đá Chữ Thập chìm dưới nước, người chỉ có thể ở từ lúc có nền bê-tông do hải quân TQ xây.

Tạp chí này nói đó là nơi đồn trú của một đơn vị quân TQ, có hệ thống phòng không, hệ thống chống người nhái, phương tiện liên lạc và một nhà kính để trồng rau củ.

Đó là dự án thứ tư do TQ thực hiện tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam từ ngày 12 đến 18 tháng qua và hiện là dự án quy mô lớn nhất.

Ngày 24.11, cựu thiếu trướng La Viện của Quân đội giải phóng nhân dân TQ (PLA) cảnh báo Mỹ “tránh xa” việc TQ xây đảo nhân tạo này.

Ông ta giải thích với phụ san Hoàn cầu thời báo của Nhân dân nhật báo (cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản TQ): “Mỹ rõ ràng thiên vị, chứ Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei cũng xây những cơ sở quân sự”, rồi đề nghị “Mỹ tránh xa việc này ra”. “TQ sẽ chống lại áp lực quốc tế và tiếp tục xây dựng, bởi vì điều này hoàn toàn hợp pháp”, ông La nói.

Những bình luận của Bộ Ngoại giao của TQ phát tín hiệu Bắc Kinh sẽ gạt tất cả những đề xuất ngưng mọi hoạt động có thể làm căng thẳng leo thang của bất kỳ nước nào:

Bà Hoa Xuân Oánh nói hôm 24.11: “Tôi nghĩ bất kỳ ai thuộc thế giới bên ngoài đều không có quyền có những bình luận vô trách nhiệm về những hoạt động của TQ”.

Bà giải thích TQ đang xây dựng “cơ sở hạ tầng” trên bãi san hô chủ yếu để cải thiện chất lượng đời sống của những người lính đồn trú tại đó, và để TQ “hoàn thành các nhiệm vụ quốc tế trong hoạt động tìm kiếm-cứu hộ để phục vụ nhân loại”.

Ông Dương Vũ Quân, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc, hồi tháng rồi 10 ngang ngược tuyên bố: “TQ có chủ quyền không tranh chấp tại các quần đảo ở biển Đông” và Bắc Kinh có quyền tiến hành xây dựng hoặc bất kỳ hoạt động nào tại các quần đảo này.

Hoàn cầu Thời báo viết: “Việt Nam và Philippines nên quen dần với việc TQ xây đảo trên biển Đông. Chúng ta cũng hy vọng Mỹ cũng sẽ làm quen sự hiện hiện thường trực của TQ trên các vùng biển”.

IHS đánh giá hành vi ngang ngược này của Bắc Kinh là để các nước xung quanh từ bỏ việc tuyên bố chủ quyền, hoặc tạo cho TQ một vị thế thương lượng mạnh mẽ hơn trong trường hợp đàm phán về khu vực tranh chấp.

Cho đến nay, TQ không có một căn cứ nào để hoạt động tại biển Đông, khác với các nước khác đang tranh chấp biển đảo với họ, theo IHS.

Theo tờ Christian Science Monitor, TQ cũng từng tuyên bố sẵn sàng đổ máu và đổ của để đòi chủ quyền biển Đông. Ỷ vào sức mạnh quân sự để hù dọa các nước cùng tranh chấp quyền lợi, và việc xây dựng một căn cứ không quân tại đảo Đá Chữ Thập sẽ cải thiện đáng kể khả năng kiểm soát khu vực.

Hoàn cầu Thời báo viết: “Việt Nam và Philippines nên quen dần với việc TQ xây đảo trên biển Đông. Chúng ta cũng hy vọng Mỹ cũng sẽ làm quen sự hiện hiện thường trực của TQ trên các vùng biển”.

Hoặc ít ra là chứng cứ cho việc TQ đòi độc chiếm hầu hết biển Đông giàu tài nguyên khoáng sản, nguồn trữ dầu khí dồi dào và cũng là một những vị trí chiến lược quan trọng nhất của châu Á.

Báo này cũng khẳng định TQ “đã có những động thái hung hăng” trên biển Đông, nhưng họ lại vi phạm một thỏa thuận đã ký với Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) hồi 20 năm trước:

Hai bên đã hứa “kiềm chế các hoạt động có thể gây thêm phức tạp hoặc leo thang căng thẳng, tác động đến hòa bình và ổn định”.

Cơ hội chủ nghĩa, lấy hạt mè mà ném đi quả dưa

Giáo sư David Arase của khoa chính trị đại học John Hopkins ở Nam Kinh (TQ), nói: “TQ rất cơ hội chủ nghĩa, cứ thúc đẩy để xem họ có thể nhận được gì và lấy được bao nhiêu thì lấy. Bằng cách thực hiện những bước nhỏ để tránh khiêu khích Mỹ hành động ủng hộ các đồng minh trong khu vực, TQ đang cố làm các nước tranh chấp chủ quyền nản lòng và đẩy họ vô cảnh họ đã từ bỏ quyền lợi”.

Nhà phân tích Tran Truong Thuy của Viện nghiên cứu Đông Á (Việt Nam) nói: “Họ tiếp tục chiến lược những lát cắt xúc xích, từng rặng san hô một, từng bước một. Trong thực tế, họ muốn hóa biển Đông thành một cái hồ TQ”.

Nhưng các động thái bạo lực của TQ – phần nào do Chủ tịch Tập Cận Bình muốn tỏ ra mạnh mẽ trước mặt nhân dân TQ -có nguy cơ tạo ra sự thù địch với các nước láng giềng, khiến cuộc sống chung với họ trở nên khó khăn hơn.

Xue Li, trưởng ban chiến lược quốc tế thuộc Viện khoa học xã hội TQ nói với báo The Christian Science Monitor: “Hải quân TQ có thể đánh bại tất cả các lực lượng hải quân ASEAN. Vấn đề là có đáng phải làm thế. Chúng tôi đã chọn lấy một hạt mè mà ném đi một quả dưa”.

Tiền đồn quân sự TQ ở quần đảo Trường Sa

“Bắc Kinh đã kẻ một lằn ranh đỏ”

Các nhà phân tích còn nói căng thẳng địa – chính trị châu Á không giảm đi, khi TQ lại có những hành vi ngang ngược trên biển Đông, củng cố việc Bắc Kinh nhất quyết bành trướng quân sự bằng mọi giá.

“TQ cho rằng Biển Đông là của họ. Họ không sẵn sàng thương lượng với các nước láng giềng”, theo nhà nghiên cứu Michael Raska thuộc Chương trình chuyển hóa quân sự của Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam (Singapore).

Nhà phân tích Amarjit Singh về những nguy cơ an ninh quốc gia của IHS nói:

“Việc TQ không nghe đề nghị của Mỹ và ASEAN hãy ngưng mọi hành động vì quan điểm của họ đã rõ ràng: về lãnh thổ, Bắc Kinh tin họ sẽ kiểm soát được biển Đông.

Nếu nảy sinh vấn đề, họ sẽ xử lý với từng nước trên cơ sở song phương, nên sẽ không có chuyện họ làm việc đa phương với các nước thành viên ASEAN”.

Các hành động của TQ diễn ra ngay sau những dấu hiệu cải thiện quan hệ TQ-ASEAN. Tại hội nghị thượng đỉnh G-20 ở Úc, ông Tập bày tỏ quyết tâm gìn giữ hòa bình khu vực thông qua đối thoại và tư vấn.

Việc ông Tập bắt tay Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ở hội nghị APEC cũng được xem là một bước đột phá ngoại giao.

TQ và Nhật đang có tranh chấp về quần đảo Điếu Ngư/Senkaku ở biển Hoa Đông, vốn được cho là có nguy cơ xung đột quân sự lớn hơn ở biển Đông, theo nhà phân tích Singh của IHS.

Ông nói: “TQ đang lấy thế để nói với phần còn lại của châu Á: “quý vị phải chỉnh đốn và thích ứng với thực tế là chúng tôi là một láng giềng mạnh. Chúng tôi sẽ hòa nhập cùng quý vị, nhưng về lãnh thổ, chúng tôi đã kẽ một lằn ranh đỏ”.

Theo Một Thế Giới