Mỹ và Trung Quốc định hình 2 tam giác chiến lược ở Đông Bắc Á

Công Thuận19:20 15/10/2024

Với lịch sử và chính trị phức tạp giữa các quốc gia trong khu vực, việc thực hiện chủ nghĩa đa phương truyền thống gặp nhiều khó khăn.

Thay vào đó, chủ nghĩa đa phương hẹp, một hình thức hợp tác linh hoạt và không chính thức giữa các quốc gia có cùng chí hướng, đang dần hình thành.

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường (trái) và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol tại cuộc gặp ở Seoul ngày 26/5/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo nhận định của các chuyên gia trên trang web của Diễn đàn Đông Á (eastasiaforum.org) mới đây, Đông Bắc Á, một trong những khu vực quan trọng nhất thế giới về chiến lược và kinh tế, đang trở thành sân khấu cho cuộc cạnh tranh giữa hai siêu cường Mỹ và Trung Quốc.

Với lịch sử và chính trị phức tạp giữa các quốc gia trong khu vực, việc thực hiện chủ nghĩa đa phương truyền thống gặp nhiều khó khăn. Thay vào đó, chủ nghĩa đa phương hẹp, một hình thức hợp tác linh hoạt và không chính thức giữa các quốc gia có cùng chí hướng, đang dần hình thành. Các khuôn khổ ba bên như Mỹ- Nhật Bản-Hàn Quốc và Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc minh họa cho cách tiếp cận này.

Nếu xem Đông Bắc Á như một bàn cờ vây (weiqi), cả Mỹ và Trung Quốc đang di chuyển để tạo ra mạng lưới liên minh của riêng mình nhằm bao vây các lựa chọn của đối thủ. Mỹ đang tích cực tăng cường hợp tác an ninh với Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời mở rộng chương trình nghị sự của mình để bao gồm hợp tác kinh tế. Ngược lại, Trung Quốc đang tận dụng lợi thế kinh tế của mình để thu hút Nhật Bản và Hàn Quốc, nhằm giảm thiểu các rủi ro an ninh tiềm tàng từ quan hệ đối tác ba bên do Mỹ lãnh đạo.

Những nỗ lực hợp tác ba bên đã bắt đầu từ những năm 1990. Vào tháng 4/1999, Mỹ khởi xướng Nhóm điều phối và giám sát ba bên với Hàn Quốc và Nhật Bản để phối hợp các nỗ lực giải quyết vấn đề hạt nhân của Triều Tiên. Cùng thời điểm, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản đã tổ chức cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh ASEAN 3, khởi xướng hành trình hướng tới cơ chế hợp tác của riêng mình.

Tuy nhiên, cả hai cơ chế này đều bị đình trệ do nhiều yếu tố, bao gồm di sản chưa được giải quyết giữa Hàn Quốc và Nhật Bản, sự xói mòn lòng tin do các hành động cứng rắn của Trung Quốc, cùng sự chuyển hướng sang chủ nghĩa đơn phương của Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Video đang HOT

Dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden, một người ủng hộ chủ nghĩa đa phương, cơ chế ba bên Mỹ-Nhật Bản-Hàn Quốc đã được tái thiết và trở thành trọng tâm trong Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Washington. Tại Hội nghị thượng đỉnh đầu tiên ở Trại David vào tháng 8/2023, một “kỷ nguyên mới” hợp tác đã bắt đầu. Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang tích cực khôi phục cơ chế ba bên Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc, như trong Hội nghị thượng đỉnh ba bên tại Seoul vào tháng 5/2024.

Mối quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh Nhật Bản, Hàn Quốc đã chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ với răn đe trở thành lĩnh vực hợp tác nổi bật. Tại Hội nghị thượng đỉnh Trại David, Mỹ đã tái khẳng định cam kết mở rộng khả năng răn đe cho Nhật Bản và Hàn Quốc, phù hợp với tư thế phòng thủ đang thay đổi của Nhật Bản. Tuy nhiên, điều này cũng có thể gửi đi những tín hiệu gây hiểu lầm, làm leo thang căng thẳng với Triều Tiên và Trung Quốc.

Mặc dù có lo ngại rằng tam giác Mỹ-Nhật Bản-Hàn Quốc có thể dẫn đến trục Trung Quốc-Nga-Triều Tiên, nhưng khả năng này là thấp. Trung Quốc có sự dè dặt về sự xích lại gần nhau của Nga và Triều Tiên và Bắc Kinh cũng tìm cách duy trì hình ảnh quốc tế của mình bằng cách đóng vai trò trung gian trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, điều này có thể củng cố vị thế của Bắc Kinh trong trật tự quốc tế đương đại.

Ngoài ra, các yếu tố kinh tế có thể đóng vai trò là lực lượng gắn kết hiệu quả hơn cho hợp tác so với các vấn đề an ninh. Chương trình nghị sự Mỹ-Nhật Bản-Hàn Quốc nhấn mạnh hợp tác kinh tế để xây dựng chuỗi cung ứng có khả năng phục hồi. Để giải quyết vấn đề “cưỡng chế kinh tế”, các bên đã nhất trí thúc đẩy đối thoại về an ninh kinh tế. Mặc dù không đề cập đến chủ đề cụ thể nào, nhưng mục tiêu ngụ ý là Trung Quốc, nước đã thực hiện lệnh cấm kinh tế và các biện pháp trả đũa do bất đồng chính trị với Nhật Bản vào năm 2010 và Hàn Quốc vào năm 2016.

Khuôn khổ ba bên Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc cũng thúc đẩy hợp tác kinh tế, đặc biệt là khi Bắc Kinh tìm cách giành được sự ủng hộ từ Nhật Bản và Hàn Quốc chống lại nỗ lực của Mỹ nhằm đàn áp các công ty công nghệ cao của Trung Quốc. Trong một tuyên bố chung sau cuộc họp thượng đỉnh ba bên vào tháng 5/2024, bộ ba đã nhất trí tăng cường “hợp tác chuỗi cung ứng” và tránh bị “gián đoạn chuỗi cung ứng”, được cho là ám chỉ đến các hạn chế xuất khẩu của Mỹ đối với các công nghệ liên quan đến chip sang Trung Quốc. Việc không có nội dung về an ninh trong tuyên bố chung cho thấy vai trò ngày càng tăng của hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tuy nhiên, tương lai của các bên trong hai tam giác chiến lược này vẫn còn chưa chắc chắn. Nếu bà Kamala Harris đắc cử, chính sách đối ngoại của Mỹ có thể sẽ dựa trên di sản của Tổng thống Biden. Kịch bản có thể sẽ khác nếu Donald Trump trở lại Nhà Trắng.

Khi giải quyết các vấn đề an ninh ở Đông Bắc Á trong nhiệm kỳ trước, ông Trump đã làm suy yếu nghiêm trọng mối quan hệ với Nhật Bản và Hàn Quốc bằng cách bỏ qua lợi ích của các đồng minh truyền thống.

Năm 2019, ông Trump đã yêu cầu Nhật Bản và Hàn Quốc tăng đóng góp tài chính cho các bảo đảm an ninh của Mỹ – một yêu cầu sẽ là trở ngại đáng kể đối với việc duy trì khả năng răn đe mở rộng của Nhật Bản và Hàn Quốc, như đã cam kết trong Hội nghị thượng đỉnh năm 2023. Do đó, hợp tác Mỹ-Nhật Bản-Hàn Quốc có thể vẫn mang tính ngoại giao và quá trình thể chế hóa có thể chậm lại. Nhưng một số báo cáo cũng cho rằng ông Trump sẽ ủng hộ việc thắt chặt quan hệ giữa Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc. Đánh giá này có phần hợp lý khi nói đến hợp tác kinh tế, điều mà ông Trump ưu tiên cao.

Về phần mình, Bắc Kinh cũng có thể tiếp tục thể chế hóa và tăng cường hợp tác Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc, tùy thuộc vào việc cải thiện lòng tin và hòa giải các bất đồng lịch sử và tranh chấp chủ quyền. Nhưng Nhật Bản đã nhiều lần gọi các hành động của Trung Quốc là làm suy yếu sự ổn định trong khu vực, gần đây nhất là trong Sách trắng Quốc phòng 2024. Hàn Quốc cũng đã làm rõ sự liên kết của mình với Mỹ và các đồng minh ở Đông Bắc Á.

Nếu hợp tác song phương được thúc đẩy bởi sự thống nhất lợi ích chung, các cơ chế hợp tác ba bên ở Đông Bắc Á sẽ bị hạn chế bởi các nguyện vọng giữa các quốc gia đang gặp khó khăn trong việc hòa giải. Các động thái của Mỹ và Trung Quốc có thể đặt Nhật Bản và Hàn Quốc vào thế tiến thoái lưỡng nan về mặt chiến lược, nơi khó có thể hình thành liên minh Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc hoặc phá vỡ hoàn toàn tam giác Mỹ-Nhật Bản-Hàn Quốc.

Nga, Triều Tiên và trật tự an ninh Đông Á mới

Trong khi Triều Tiên có vị thế chiến lược mới, với sự đảm bảo an ninh từ hai cường quốc ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương là Nga và Trung Quốc, Moskva cũng đã có một thỏa thuận nhằm đảm bảo cho các nhu cầu trước mắt, đồng thời vẫn bảo vệ được các lợi ích chiến lược của mình ở Viễn Đông.

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un (phải) gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Yonhap/TTXVN

Theo Rajoli Siddharth Jayaprakash và Abhishek Sharma, nhà nghiên cứu tại Tổ chức Nghiên cứu Giám sát (ORF) có trụ sở tại Ấn Độ, tháng trước, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un đã gửi một thông điệp đặc biệt cho Tổng thống Nga Vladimir Putin nhân "Ngày nước Nga", mô tả mối quan hệ song phương của họ là một "mối quan hệ chiến lược sâu rộng".

Mô tả trên tượng trưng cho sự thân thiện mới giữa hai nhà lãnh đạo và đánh dấu sự thay đổi mô hình trong địa chính trị Đông Bắc Á. Điều này diễn ra ngay sau chuyến thăm của Tổng thống Putin tới Bình Nhưỡng, đánh dấu chuyến công du cấp nhà nước đầu tiên của ông tới Triều Tiên sau 24 năm.

Trong chuyến thăm, hai nhà lãnh đạo đã ký Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện. Hiệp ước này liệt kê các lĩnh vực hợp tác mới trong quan hệ giữa Triều Tiên và Nga. Quan trọng nhất, hiệp ước nhấn mạnh đến các đảm bảo an ninh chung trong trường hợp xảy ra tấn công.

Việc ký kết Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện năm 2024 đánh dấu một thời điểm quan trọng trong quan hệ ngoại giao giữa Nga và Triều Tiên.

Ngoài ra, hiệp ước này nâng tầm quan hệ giữa hai nước vượt ra ngoài các lĩnh vực hợp tác trước đó. Sau cuộc gặp, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un gọi đó là sự kiện trọng đại, nói rằng việc ký kết hiệp ước đưa quan hệ của hai nước lên một tầm cao mới. Đối với Moskva, hiệp ước này là biểu hiện cho phát triển của chính sách đối ngoại của Nga và là miêu tả rõ ràng về mối quan hệ quốc phòng của nước này với Bình Nhưỡng.

Cùng với các đảm bảo an ninh như đã đề cập trong Điều 8 của hiệp ước, Nga sẵn sàng hợp tác quân sự-kỹ thuật. Đây là một động thái mới, vì hiệp ước chính thức hóa việc nhập khẩu đạn dược của Nga từ Triều Tiên, điều mà trước đây Moskva đã phủ nhận. Hơn nữa, hiệp ước toàn diện này kêu gọi tăng cường hợp tác giữa Nga và Triều Tiên trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, khoa học, công nghệ, kết nối, y tế và lao động.

Ngoài lĩnh vực an ninh, hợp tác đưa người lưu động từ Triều Tiên sang Nga cũng là một bước tiến quan trọng, như đã đề cập trong Điều 11 và Điều 13 của hiệp ước. Do nhu cầu lao động cao ở Nga và số lượng việc làm còn trống cho 4,3 triệu lao động vào năm 2023, Nga rất cần lao động từ Triều Tiên. Kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra, số lượng lao động Triều Tiên tại Nga đã tăng lên. Trước thỏa thuận này, cả Bình Nhưỡng và Moskva đều phủ nhận hai điều: lao động Triều Tiên làm việc tại Nga và Moskva nhập khẩu đạn dược từ Triều Tiên.

Sự thay đổi tình hình an ninh của Đông Bắc Á cũng được phản ánh trong bản chất thay đổi ở vùng Viễn Đông của Nga, với sự kết nối là một yếu tố quan trọng giữa Triều Tiên và khu vực Primorsky của Nga. Điều này sẽ thay thế ảnh hưởng của Nhật Bản và Hàn Quốc ở vùng Viễn Đông của Nga vốn đã suy yếu kể từ khi các lệnh trừng phạt đầu tiên được áp dụng đối với Moskva bằng ảnh hưởng của Triều Tiên và Trung Quốc.

Mặc dù phạm vi và ý nghĩa của hiệp ước này còn quá sớm để khám phá, nhưng có thể nói rằng chuyến thăm và hiệp ước mới phản ánh thay đổi hiện trạng ở Đông Á. Nó cũng thể hiện sự tăng cường hơn nữa trong chính sách đối ngoại của Nga ở châu Á - Thái Bình Dương, nhằm mục đích thúc đẩy kết nối với các khu vực Viễn Đông của Nga và Triều Tiên.

Với hiệp ước hiện có hiệu lực, Bình Nhưỡng đã đạt được nhiều mục tiêu của mình: lách chế độ trừng phạt và thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Nga. Ngoài các đặc quyền trong quan hệ chiến lược, với sự đảm bảo an ninh từ hai cường quốc ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương là Nga và Trung Quốc, Triều Tiên giờ đây sẽ được khuyến khích hơn trong việc theo đuổi các kế hoạch hiện đại hóa quân đội của mình cũng như có một vị thế chiến lược mới, giúp nước này có nhiều trọng lượng hơn trong bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai.

Trong khi đó, Nga đã có một thỏa thuận nhằm đảm bảo cho các nhu cầu trước mắt, đồng thời vẫn bảo vệ được các lợi ích chiến lược của mình ở Viễn Đông. Nhìn chung, đây là chiến thắng cho cả hai bên.

Lý do Hàn Quốc ủng hộ vũ khí hạt nhân ngày càng tăng Hơn 3/4 người Hàn Quốc tin rằng khả năng răn đe hạt nhân mang lại năng lực phòng thủ tốt nhất cho nước này trong bối cảnh các mối đe dọa an ninh ngày càng tăng ở Đông Bắc Á. Việc Triều Tiên thường xuyên phóng tên lửa đã gây ra mối lo ngại đối với Hàn Quốc. Ảnh: AFP Theo báo Deutsche...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Trung Quốc tung chatbot đấu ChatGPT, cổ phiếu Phố Wall chao đảo bốc hơi 1.000 tỉ14:53

Ông Trump dọa trừng phạt Nga nếu ông Putin từ chối đàm phán chấm dứt chiến sự Ukraine09:59

Trung Quốc, Đức phản ứng sau khi ông Trump ký sắc lệnh rút khỏi WHO01:49

Ông Trump nói muốn gặp ông Putin ngay lập tức08:46

Tàu vận tải Nga cập cảng Syria, chuẩn bị cho cuộc rút quân09:12

Căn cứ hải quân ngầm ở độ sâu 500 m của Iran08:37

"Hỏa thần nhiệt áp" Nga ra đòn, nhằm thẳng cứ điểm Ukraine ở Kursk08:59

Tổng thống Trump lên tiếng về 'thảm kịch' hàng không ở thủ đô Washington DC10:41

Trung Quốc thông báo điện đàm ông Tập-ông Trump, TikTok không qua ải Tòa Tối cao Mỹ09:17

Hàng loạt diễn biến trước lễ nhậm chức của ông Trump09:58

Bức điện tín hé lộ nỗi lo của Đức về ông Trump08:02

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Hạ thủy tàu buồm chở hàng dài nhất thế giới

15:17:49 01/02/2025

Dự án đã nhận được sự hỗ trợ từ Ngân hàng Đầu tư công của Pháp (BPI) và công ty vận tải biển CMA-CGM của Pháp. Ông Zanuttini cho biết xưởng sẽ sớm bắt đầu đóng một con tàu tương tự.

Mỹ: Máy bay chở 6 người lao xuống khu dân cư ở Philadelphia

15:12:25 01/02/2025

Jet Rescue, công ty cứu thương hàng không điều hành chuyến bay cho biết, một bệnh nhân nhi, người hộ tống của họ và 4 thành viên phi hành đoàn đã có mặt trên chuyến bay.

Những loại đồ uống ấm áp để bạn chào đón năm mới an lành

13:37:35 01/02/2025

Gừng là một loại gia vị với đặc tính tiêu hóa và chống buồn nôn. Uống một tách trà gừng ấm vào buổi sáng giúp kích thích hệ tiêu hóa, giảm đầy hơi và tăng cường tuần hoàn.

Nhật Bản quan ngại việc Mỹ rút khỏi WHO

10:00:02 01/02/2025

Ngày 31/1, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba bày tỏ quan ngại về việc Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO).

BRICS phản ứng trước tuyên bố áp thuế 100% của Tổng thống Trump

09:56:36 01/02/2025

Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho biết khối BRICS sẵn sàng đối thoại với ông Trump để làm rõ rằng mục đích của họ không phải là từ bỏ đồng USD, mà là rút ra bài học từ những chính sách sai lầm của Washington.

Động đất mạnh ngoài khơi tỉnh Aceh của Indonesia

09:41:23 01/02/2025

Tâm chấn trận động đất nằm cách Tapak Tuan, thủ phủ của Nam Aceh, khoảng 28 km về phía Tây Nam, ở độ sâu chấn tiêu 59 km. BMKG không ban bố cảnh báo sóng thần vì rung chấn không có khả năng gây ra sóng lớn.

Vụ trực thăng va chạm máy bay Mỹ làm 67 người chết: Thảm họa chờ sẵn?

09:05:37 01/02/2025

Không phận trên sân bay ở thủ đô Washington, Mỹ, nơi gần với hiện trường vụ va chạm giữa trực thăng quân sự và máy bay thương mại làm 67 người chết, từ lâu đã là nỗi ám ảnh với các phi công.

Trung Quốc xây trung tâm chỉ huy quân sự lớn nhất thế giới?

08:46:33 01/02/2025

Quân đội Trung Quốc được cho là đang xây dựng một khu phức hợp khổng lồ ở phía tây Bắc Kinh mà tình báo Mỹ tin rằng sẽ đóng vai trò là trung tâm chỉ huy thời chiến và lớn hơn nhiều so với Lầu Năm Góc.

Ông Trump cảnh báo BRICS

08:44:37 01/02/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo khối BRICS sẽ phải đối mặt với biện pháp trừng phạt thuế quan nếu quay lưng với đồng USD.

Ngoại trưởng Mỹ: Chiến sự với Nga kéo Ukraine tụt lại 100 năm

08:43:00 01/02/2025

Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ cho rằng Ukraine đã phải hứng chịu thiệt hại nặng nề sau gần 3 năm nổ ra chiến sự với Nga.

Pháp hiện đại hóa pháo phòng không: Bài học từ Ukraine trong cuộc chiến chống UAV

08:04:51 01/02/2025

Dự kiến, phiên bản nâng cấp này sẽ hoàn thành vào mùa hè 2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kết hợp AI vào hệ thống vũ khí phòng không.

Nga tiếp cận thành phố then chốt của Ukraine, chuẩn bị cho đà tiến tương lai

07:50:39 01/02/2025

Lực lượng Nga đang siết dần gọng kìm xung quanh thành phố miền đông của Ukraine là Pokrovsk, nơi đóng vai trò là trung tâm hậu cần then chốt của quân đội chính quyền Kyiv.