Mỹ tung quân bài đưa Iran trở lại đàm phán sau đòn không kích

Thành Đạt21:32 27/06/2025

Mỹ đang xem xét các đề xuất có lợi cho Iran để nối lại nỗ lực đàm phán bị đình trệ sau các cuộc tấn công gần đây.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Đặc phái viên Steve Witkoff (Ảnh: Getty).

Truyền thông Mỹ dẫn các nguồn tin cho biết, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã thảo luận về khả năng hỗ trợ Iran tiếp cận tới 30 tỷ USD để xây dựng một chương trình hạt nhân năng lượng dân sự, nới lỏng lệnh trừng phạt và dỡ bỏ hàng tỷ USD bị phong tỏa trong các quỹ của Iran. Tất cả những động thái này đều là một phần của nỗ lực tăng cường đưa Tehran trở lại bàn đàm phán.

Theo các nguồn tin, các bên trung gian chủ chốt từ Mỹ và Trung Đông đã trao đổi với Iran ở phía sau hậu trường ngay cả trong bối cảnh xảy ra hàng loạt cuộc tấn công quân sự vào Iran và Israel trong hai tuần qua. Các cuộc thảo luận tiếp tục diễn ra trong tuần này sau khi Israel và Iran đồng ý một thỏa thuận ngừng bắn.

Các quan chức chính quyền Tổng thống Trump nhấn mạnh một số đề xuất đã được đưa ra. Tuy nhiên, đây mới là đề xuất sơ bộ và đang được thảo luận với một điều kiện then chốt: Iran không làm giàu uranium. Dự thảo đề xuất sơ bộ cũng nêu một số ưu đãi dành cho Iran.

Trong số các đề xuất đang được thảo luận có khoản đầu tư ước tính 20-30 tỷ USD vào một chương trình hạt nhân dân sự của Iran. Một quan chức tiết lộ khoản tiền này sẽ do các đối tác Ả rập của Mỹ chi trả và Washington sẽ không đầu tư trực tiếp.

Kế hoạch đầu tư vào các cơ sở phát triển năng lượng hạt nhân của Iran đã được thảo luận trong các vòng đàm phán những tháng gần đây.

Các đề xuất khác bao gồm khả năng dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Iran và cho phép Tehran tiếp cận 6 tỷ USD đang nằm trong các tài khoản ngân hàng nước ngoài mà Iran bị hạn chế tiếp cận.

Một đề xuất khác đang được xem xét là các đồng minh của Mỹ ở vùng Vịnh sẽ rót tiền cho Iran phát triển cơ sở hạt nhân không có khả năng làm giàu uranium để thay thế cơ sở hạt nhân Fordow , nơi Mỹ đã tấn công bằng bom phá boongke cuối tuần trước.

Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff nói với CNBC rằng Washington đang tìm kiếm một “thỏa thuận hòa bình toàn diện” với Iran, trong khi một quan chức chính quyền ông Trump nhấn mạnh tất cả các đề xuất đều được thiết kế để ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân .

Mỹ tuyên bố Iran có thể phát triển một chương trình hạt nhân cho mục đích dân sự hòa bình, nhưng họ không thể làm giàu uranium cho chương trình đó. Mỹ đã gợi ý rằng Iran có thể nhập khẩu uranium , thay vì tự làm giàu vật liệu hạt nhân.

Video đang HOT

“Bây giờ vấn đề đặt ra trong cuộc thảo luận với Iran là làm thế nào để chúng ta xây dựng lại một chương trình hạt nhân dân sự tốt hơn mà không tự làm giàu uranium?”, ông Witkoff đặt câu hỏi.

Bản đồ chiến dịch quân sự của Mỹ tấn công 3 cơ sở hạt nhân Fordow, Natanz và Isfahan ở Iran (Ảnh: Telegraph).

Chính quyền ông Trump hy vọng sau các cuộc tấn công suốt 2 tuần qua, Iran sẽ chấp thuận các điều kiện của Mỹ và dừng các nỗ lực có thể đưa nước này đến gần hơn với việc phát triển vũ khí hạt nhân.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Iran vẫn muốn theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân. Đầu tuần này, quốc hội Iran đã thông qua luật chấm dứt hợp tác với cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc.

Trước chiến dịch quân sự của Israel vào Iran cách đây khoảng 2 tuần, Mỹ và Iran đã tổ chức 5 vòng đàm phán để cố gắng đạt được khuôn khổ cho một thỏa thuận hạt nhân mới. Washington đã trình bày một đề xuất cho Tehran và Iran dự kiến sẽ phản hồi trong vòng đàm phán thứ 6 theo kế hoạch tại Oman. Tuy nhiên, vòng đàm phán này đã đổ vỡ do các cuộc tấn công của Israel vào Iran.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ phụ thuộc vào thiện chí đàm phán trực tiếp với Mỹ của Iran, không phải thông qua trung gian. Trong khi đó, Đặc phái viên Witkoff cho biết có “dấu hiệu” cho thấy có thể đạt được thỏa thuận.

“Chúng tôi đang đàm phán với Iran. Có nhiều bên đối thoại đang liên hệ với chúng tôi. Tôi nghĩ rằng họ đã sẵn sàng”, ông Witkoff nhận định.

3 lý do khiến Iran đình chỉ hợp tác với IAEA

Với 221/223 phiếu thuận, quốc hội Iran ngày 25/6 đã thông qua dự luật đình chỉ hợp tác với IAEA, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách hạt nhân của Tehran.

Cơ sở hạt nhân Fordow - một trong ba địa điểm hạt nhân của Iran bị Mỹ tấn công hôm 21/6 (Ảnh: Reuters).

Quyết định đình chỉ hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) của Iran là kết quả của sự kết hợp giữa sự thất vọng với cơ quan này, áp lực từ các cuộc tấn công quân sự mới đây và tham vọng tăng tốc chương trình hạt nhân dân sự.

Quyết định này, dù vẫn cần sự phê chuẩn của Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran, đã làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về tương lai của chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu.

Động thái trên của Iran diễn ra trong bối cảnh căng thẳng leo thang với Israel và Mỹ, sau các cuộc không kích nhắm vào cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran, cùng với những chỉ trích gay gắt từ Tehran rằng IAEA đã "đánh mất uy tín quốc tế".

Cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran leo thang

Chương trình hạt nhân của Iran từ lâu đã là tâm điểm của các tranh cãi quốc tế. Tehran khẳng định chương trình này phục vụ mục đích hòa bình như sản xuất điện, nghiên cứu y tế, nhưng Mỹ và Israel liên tục cáo buộc Iran bí mật phát triển vũ khí hạt nhân. Thỏa thuận hạt nhân 2015 (JCPOA) từng là "tia hy vọng" cho giải pháp ngoại giao nhưng việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận năm 2018, cùng các lệnh trừng phạt kinh tế khắc nghiệt, đã khiến Iran từng bước rút khỏi các cam kết.

Theo báo cáo tháng 5/2025 của IAEA, Iran đã tích lũy khoảng 400kg uranium làm giàu 60%, chỉ cách ngưỡng chế tạo vũ khí (90%) một bước ngắn. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng Iran có thể đạt khả năng chế tạo bom hạt nhân trong vài tháng nếu muốn. Tuy nhiên, Tehran bác bỏ mọi cáo buộc, nhấn mạnh quyền tự chủ trong phát triển năng lượng hạt nhân.

Căng thẳng đạt đỉnh trong tháng này, khi Israel và Mỹ liên tiếp mở các cuộc không kích nhắm vào các cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran. Ngày 12/6, Israel phát động chiến dịch "Sư tử trỗi dậy", tấn công các cơ sở Natanz, Isfahan và Fordow. Đến ngày 22/6, Mỹ tham gia với chiến dịch "Búa đêm", sử dụng bom xuyên phá boongke GBU-57 từ máy bay ném bom B-2 Spirit để phá hủy các cơ sở ngầm.

Dù gây thiệt hại nặng nề, các cuộc tấn công này không triệt hạ được chương trình hạt nhân của Iran, đặc biệt là cơ sở Fordow - "pháo đài bất khả xâm phạm" nằm sâu trong lòng núi.

Lý do Iran đình chỉ hợp tác với IAEA

Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei (Ảnh: AFP).

Thứ nhất, thất vọng với sự thiên vị của IAEA. Iran từ lâu đã nghi ngờ tính trung lập của IAEA, cáo buộc cơ quan này trở thành công cụ của các cường quốc phương Tây. Chủ tịch Quốc hội Iran, Mohammad Baqer Qalibaf, chỉ trích IAEA vì không lên án các cuộc tấn công của Israel, cho rằng cơ quan này đã "phản bội sứ mệnh" và "mất uy tín toàn cầu".

Tehran đặc biệt nổi giận với Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi, người bị cáo buộc đưa ra các báo cáo "bóp méo sự thật" về chương trình hạt nhân Iran. Một nghị quyết gần đây của IAEA, tuyên bố Iran vi phạm các nghĩa vụ không phổ biến hạt nhân, bị Tehran xem là "cái cớ" để Israel và Mỹ mở các cuộc không kích. Phát ngôn viên Ủy ban An ninh Quốc gia Iran, Ebrahim Rezaei, tuyên bố dự luật đình chỉ hợp tác sẽ chấm dứt các hoạt động như lắp đặt camera giám sát, cho phép thanh sát và báo cáo dữ liệu cho IAEA.

Chuyên gia Kelsey Davenport từ Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí (Mỹ) nhận định: "Iran cảm thấy IAEA không bảo vệ lợi ích của họ mà chỉ phục vụ các mục tiêu chính trị của Mỹ và Israel. Quyết định đình chỉ hợp tác là cách Tehran thể hiện sự bất mãn và khẳng định chủ quyền".

Thứ hai, áp lực từ các cuộc tấn công quân sự từ Israel và Mỹ thời gian qua. Các cuộc không kích bất ngờ của Israel và Mỹ gần đây đã đẩy Iran vào "thế khó", ảnh hưởng lớn đến cơ sở hạt nhân của Iran. Hình ảnh vệ tinh từ Reuters cho thấy cơ sở Isfahan bị phá hủy nghiêm trọng, với 15 công trình bị san phẳng. Tuy nhiên, cơ sở Fordow, được bảo vệ bởi lớp đá dày hàng chục mét, dường như chỉ chịu thiệt hại hạn chế, theo Izvestia. Các chuyên gia phân tích độc lập cho rằng Iran có thể đã di dời uranium làm giàu trước các cuộc tấn công, bảo toàn năng lực hạt nhân cốt lõi.

Chuyên gia quân sự Ariane Tabatabai từ Đại học Georgetown (Mỹ) cảnh báo: "Các cuộc tấn công này, dù gây thiệt hại, lại kích động Iran cứng rắn hơn. Tehran nhận ra rằng hợp tác với IAEA không mang lại an ninh, mà chỉ khiến họ dễ bị tổn thương trước các đòn đánh quân sự".

Thay vì chùn bước, Iran chọn cách đáp trả bằng cách đình chỉ hợp tác với IAEA, gửi thông điệp rằng họ sẽ không khuất phục trước áp lực quân sự. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian, trong bài phát biểu ngày 24/6, tuyên bố Israel "sẽ phải trả giá" cho các hành động của mình, nhấn mạnh quyết tâm bảo vệ chương trình hạt nhân.

Thứ ba, tham vọng tăng tốc chương trình hạt nhân dân sự. Quyết định đình chỉ hợp tác với IAEA cũng phản ánh tham vọng của Iran trong việc phát triển năng lượng hạt nhân độc lập. Tehran lập luận rằng các lệnh trừng phạt kinh tế từ Mỹ/phương Tây thời gian qua và các cuộc tấn công quân sự buộc họ phải tự lực cánh sinh. Chủ tịch Qalibaf tuyên bố Iran sẽ "tăng tốc chương trình hạt nhân hòa bình", với kế hoạch xây dựng thêm các lò phản ứng và mở rộng nghiên cứu công nghệ hạt nhân tiên tiến.

Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi ám chỉ một "chiến lược hạt nhân mới", có thể bao gồm tăng mức làm giàu uranium hoặc phát triển các lò phản ứng tự thiết kế.

Chuyên gia Ali Vaez từ Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (ICG) nhận định: "Iran có đội ngũ khoa học gia hạt nhân hàng đầu và nền tảng công nghệ vững chắc. Việc đình chỉ hợp tác với IAEA cho phép họ hoạt động bí mật hơn, nhưng cũng làm tăng nguy cơ hiểu lầm và leo thang căng thẳng". Đồng quan điểm, chuyên gia Darya Dolzikova từ Viện Dịch vụ Hoàng gia Anh (RUSI) nhận xét: "Iran sở hữu nền tảng tri thức hạt nhân vững chắc, được xây dựng qua hàng thập niên. Dù cơ sở vật chất có bị phá hủy, vẫn có khả năng khôi phục chương trình nếu muốn".

Hệ quả và phản ứng quốc tế

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi (Ảnh: Reuters).

Quyết định trên của Iran đã gây ra những phản ứng trái chiều. Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cảnh báo rằng chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu có nguy cơ sụp đổ nếu không có các biện pháp ngoại giao. Ông kêu gọi Iran trở lại bàn đàm phán, nhấn mạnh rằng "cửa sổ cho ngoại giao vẫn chưa đóng".

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố Tel Aviv sẽ "hành động quyết liệt" để ngăn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân. Trong khi đó, Nga và Trung Quốc đề xuất một nghị quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, lên án các cuộc không kích của Mỹ và Israel, kêu gọi các bên kiềm chế leo thang căng thẳng. Mỹ bảo vệ mục tiêu chiến dịch "Búa đêm", Tổng thống Trump gọi đây là "thành tựu lớn", dù Lầu Năm Góc thừa nhận chưa đánh giá đầy đủ thiệt hại tại Fordow.

Phó Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Rosemary DiCarlo nhận định thỏa thuận ngừng bắn ngày 24/6 mở ra "cơ hội mong manh" cho hòa bình giữa Israel và Iran, nhưng quyết định đình chỉ hợp tác với IAEA của Iran đang làm gia tăng rủi ro. Bà nhấn mạnh: "Khôi phục các cuộc thanh sát của IAEA là chìa khóa để giảm căng thẳng và xây dựng lòng tin giữa các bên".

Giới chuyên gia nhận định, việc Iran tuyên bố đình chỉ hợp tác với IAEA là phản ứng trước những bất mãn với cơ quan này, áp lực quân sự từ Israel và Mỹ, tham vọng tự chủ năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, động thái này có thể đẩy khu vực Trung Đông vào một cuộc khủng hoảng hạt nhân nguy hiểm, đe dọa an ninh toàn cầu. Con đường phía trước phụ thuộc vào việc các bên có thể kiềm chế và tìm lại con đường ngoại giao, hay sẽ tiếp tục sa lầy trong vòng xoáy đối đầu.

Mỹ ghi nhận triển vọng đàm phán hạt nhân với Iran Ngày 24/6, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về Trung Đông, ông Steve Witkoff nhấn mạnh các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran "có triển vọng", đồng thời cho biết Washington hy vọng vào một thỏa thuận hòa bình dài hạn. Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff. Ảnh: IRNA/TTXVN. Trả lời phỏng vấn trên chương trình "The Ingraham...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Người gốc Việt nổ súng ngăn vụ cướp tiệm vàng ở California01:48

Chân dung nghi phạm 22 tuổi ám sát đồng minh của Tổng thống Mỹ Donald Trump03:08

Phó Tổng thống Mỹ khiêng quan tài của nhà hoạt động bị ám sát01:40

Bí ẩn "vật thể lạ" trên Google Maps, nghi UFO ở Nam Cực, khiến thế giới sửng sốt02:33

Mỹ cấm vận cá nhân, tổ chức đứng sau trung tâm lừa đảo tại Đông Nam Á21:33

Chính phủ Mỹ mở chiến dịch trấn áp người nhập cư ở Chicago08:18

Thủ tướng Nepal từ chức trước làn sóng biểu tình 'Gen Z'05:01

Venezuela điều 25.000 binh sĩ đến biên giới giữa căng thẳng với Mỹ08:17

Trẻ chơi trong hố cát ngập nước suýt bị chôn vùi, được người đi biển cứu01:56

Máy bay SpiceJet rơi bánh khi cất cánh, 70 hành khách thoát nạn04:36

Bạo lực chính trị giữa nước Mỹ bị chia rẽ07:55

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Siêu bão Ragasa đổ bộ, người Trung Quốc đổ xô tích đồ

01:48:24 23/09/2025

Ảnh vệ tinh cho thấy mắt bão nhỏ gọn, rõ ràng với các dải mây đối xứng hoàn hảo, dấu hiệu đặc trưng của một cơn bão cực mạnh.

Tổng thống Venezuela gửi thư đề nghị đối thoại trực tiếp với Tổng thống Mỹ

01:06:34 23/09/2025

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đã đề xuất với người đồng cấp Mỹ Donald Trump nối lại đối thoại trực tiếp nhằm giải quyết những bất đồng giữa 2 nước.

Philippines, Đài Loan, Hong Kong "lên dây cót" ứng phó siêu bão Ragasa

21:32:23 22/09/2025

Philippines, đảo Đài Loan, Hong Kong đã thực hiện đồng thời nhiều biện pháp nhằm chuẩn bị ứng phó với siêu bão Rasaga dự kiến đổ bộ vào đầu tuần này.

Philippines ứng phó ở mức cao nhất khi siêu bão Ragasa quét qua miền Bắc

19:58:36 22/09/2025

Hiện quần đảo Babuyan vẫn đang được đặt trong tình trạng cảnh báo bão ở cấp độ cao. Người dân được khuyến cáo tránh xa khu vực ven biển và ven sông.

Các địa phương của Trung Quốc ứng phó khẩn cấp với siêu bão Ragasa

19:55:12 22/09/2025

Các bệnh viện cũng được yêu cầu triển khai các biện pháp đặc biệt để đảm bảo duy trì dịch vụ cấp cứu trong thời gian có bão. Ngoài ra, các khu vực ven biển được triển khai các biện pháp chống ngập.

Anh xem xét bỏ phí thị thực dành cho nhân tài toàn cầu

19:54:34 22/09/2025

Nhóm chuyên trách của Thủ tướng Anh về nhân tài toàn cầu đang nghiên cứu các ý tưởng nhằm thu hút các nhà khoa học, học giả và chuyên gia kỹ thuật số hàng đầu thế giới đến Anh trong nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Triều Tiên tuyên bố sở hữu 'vũ khí bí mật', đặt mục tiêu xây dựng cường quốc hàng hải

19:45:25 22/09/2025

Đáng chú ý, ông Kim Jong Un khẳng định Triều Tiên đã đạt được thành tựu trong nghiên cứu và khoa học quốc phòng, cho phép chế tạo ra một vũ khí bí mật mới.

Thổ Nhĩ Kỳ dỡ bỏ thuế bổ sung đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ

19:38:46 22/09/2025

Trong diễn biến khác, cùng ngày, Thổ Nhĩ Kỳ thông báo áp thuế 25 - 30% đối với ô tô chở khách, ngoại trừ từ Liên minh châu Âu (EU) và những quốc gia đã ký hiệp định thương mại tự do với quốc gia Á - Âu này.

Trung Quốc siết chặt kiểm soát quà tặng bánh Trung thu xa xỉ

19:35:06 22/09/2025

Từ đầu năm nay, lực lượng chức năng đã tăng cường quản lý thị trường bằng cách tận dụng vai trò của các hiệp hội ngành nghề để thúc đẩy việc tuân thủ pháp luật giữa người sản xuất và người bán.

Làn sóng chip AI kích hoạt đợt tăng giá cổ phiếu công nghệ Trung Quốc

19:33:22 22/09/2025

Từ Huawei Technologies đến Alibaba Group, các tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc đang đua nhau giới thiệu những bước tiến mới nhất về chip trí tuệ nhân tạo (AI).

Israel khó đạt được mục tiêu chiến tranh và giải cứu con tin

19:27:43 22/09/2025

Dù Israel đã chiếm được phần lớn lãnh thổ Gaza - khiến Hamas khó có thể tiếp tục tự xưng là chính quyền cai quản Dải Gaza - các lãnh đạo của tổ chức này vẫn giữ được ưu thế vì Israel không dám gây nguy hiểm đến 20 con tin còn sống.

Cú sốc mới cho chuỗi cung ứng toàn cầu

19:27:25 22/09/2025

Nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump đang làm rung chuyển chuỗi cung ứng, khiến chi phí thương mại tăng vọt và các doanh nghiệp toàn cầu phải xoay xở trong một môi trường ngày càng bất ổn.