Mỹ-Trung: Gió đảo chiều chỉ sau “một đêm”?

Mai Hoàng Minh20:12 28/06/2015

Xét trong bối cảnh hai nước có các tính toán lợi ích như trên thì kết quả của cuộc Đối thoại Trung-Mỹ vừa qua là hoàn toàn hiểu được và không đến nỗi quá “bất ngờ”.

Trái với dự đoán của báo giới và khá nhiều chuyên gia về kết quả “bế tắc” hoặc “thất bại” của Đối thoại chiến lược và kinh tế lần thứ 7 diễn ra trong hai ngày 23-24/6/2015 tại Washington DC, cả 4 trưởng đoàn Mỹ và Trung Quốc đều cười tươi, tay bắt chặt khi Đối thoại kết thúc và tuyên bố “kết quả vượt quá mong đợi” với 127 kết quả. Phải chăng quan hệ Trung-Mỹ đã thực sự “đảo chiều” chỉ sau “một đêm”?

Cuộc Đối thoại được mong chờ nhất

Kể từ khi được Tổng thống Obama và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào nâng cấp thành Đối thoại Chiến lược và Kinh tế năm 2009, các Đối thoại chiến lược Trung-Mỹ luôn là mối quan tâm hàng đầu của dư luận lẫn các nhà phân tích thời cuộc bởi quy mô lớn nhất và tính chất cũng quan trọng nhất trong hơn 90 kênh đối thoại thường niên.

Đối thoại năm nay chủ nhà Mỹ có 8 thành viên nội các, trong đó có Ngoại trưởng Kerry, Bộ trưởng tài chính Jack Lew, và đông đảo quan chức cấp cao. Còn phía Trung Quốc có 400 quan khách do Phó Thủ tướng Uông Dương và Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì dẫn đầu. Đây cũng là kênh đối thoại song phương quy mô nhất thế giới . Điều này phản ảnh đúng thực trạng cũng như tầm vóc quan hệ giữa hai quốc gia lớn.

Cuộc Đối thoại năm nay nhận được quan tâm đặc biệt hơn, bởi:

Một, quan hệ Trung-Mỹ đang trải qua thời kỳ sóng gió nhất trong hơn thế kỷ qua kể từ sau sự kiện Thiên An Môn 6/1989 liên quan đến việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo trên vùng biển chiếm đóng trái phép ở Biển Đông, các “thách đố” 2 nước về vùng cấm bay trên đảo nhân tạo và “vùng cấm” 12 hải lý trên biển , và đặc biệt là việc chính quyền Mỹ “nghi” tin tặc Trung Quốc đột nhập, lấy cắp dữ liệu của khoảng 4 triệu người do Cơ quan quản lý nhân lực (OPM) đang cất giữ. Dư luận lo ngại, với hàng tá các bất đồng và khác biệt như vậy liệu hai nước có còn duy trì được quan hệ hợp tác nữa hay không?

Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden bắt tay Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Diên Đông tại hội đàm.

Hai, khả năng đạt được thỏa thuận về biến đổi khí hậu và Hiệp định đầu tư song phương ( BIT ). Chẳng hạn, liên quan đến biến đổi khí hậu, các động thái của Trung Quốc – nước đang phát triển lớn nhất, và Mỹ-nước phát triển lớn nhất thế giới, đồng thời là cả hai nước có lượng khí thải Carbon lớn nhất thế giới, sẽ có tác động sâu sắc đến lập trường của hàng loạt nước tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu sẽ diễn ra tại Paris vào tháng 12/2015.

Ba, việc chuẩn bị của hai nước cho chuyến thăm Mỹ sẽ diễn ra vào tháng 9/2015 của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Đây là chuyến đi hết sức quan trọng đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ-Trung. Nhiều khả năng ông Tập sẽ trở thành nhà lãnh đạo của Trung Quốc lần đầu tiên được phát biểu trước cả hai viện của Quốc hội Mỹ. Do đó, Trung Quốc rất muốn mọi chuyện liên quan đến chuyến đi suôn sẻ.

Video đang HOT

Bước đi đầu tiên của Trung Quốc là tạm dừng bồi đắp đảo và kết quả của đòn tấn công ngoại giao là “không ngờ”!

Kết quả “không ngờ”

Nội dung của Đối thoại chiến lược khá rộng, bao trùm hàng loạt các chủ đề, từ an ninh hàng hải, an ninh mạng đến biến đổi khí hậu, phòng chống dịch bệnh, thương mại, rồi hợp tác kinh tế. Quan trọng nhất, hai bên đã đạt được 127 kết quả cụ thể, giải tỏa các căng thẳng trong quan hệ hai nước để chuẩn bị cho chuyển đi Washington của ông Tập. Các thỏa thuận chính đạt được gồm:

Thứ nhất, hai bên cam kết hợp tác để đem lại kết quả thành công của Hội nghị chống biến đổi khí hậu toàn cầu họp tại Paris vào tháng 12/2015. Riêng trong việc chống biến đổi khí hậu và môi trường, hai nước đã đạt được gần 40 kết quả. Các kết quả này là sự triển khai Tuyên bố chung Trung-Mỹ về thay đổi khí hậu trái đất được ông Obama và Tập ký năm 2014.

Thứ hai, bảo vệ và bảo tồn các đại dương, trong đó có việc chống đánh bắt cá bất hợp pháp, mở rộng các lực lượng cưỡng chế trên biển, thiết lập khu bảo vệ biển ở Nam cực.

Ba là, củng cố an ninh y tế toàn cầu, trong đó có việc Trung Quốc giúp các nước Tây Phi xây dựng lại hệ thống y tế, đối phó chống lại các bệnh dịch truyền nhiễm.

Thứ tư, các hợp tác khác bao gồm: hai nước Trung-Mỹ ủng hộ một quốc gia Afghanistan hòa bình, ổn định và thống nhất; ủng hộ việc phi hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên và việc sớm đạt được thỏa thuận về Kế hoạch hành động chung toàn diện trên cơ sở thỏa thuận khung được nhóm P5 1, Iran và EU; hợp tác sâu rộng hơn trong việc chống lại chủ nghĩa khủng bố.

Hai nội dung được trông chờ nhiều nhất là căng thẳng trên Biển Đông và an ninh mạng-vốn được Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden nêu khá thẳng thắn trong phiên khai mạc-lại hoàn toàn “biến mất” trong Tuyên bố chung sau đó. Chẳng hạn, thay vì nhắc đến vấn đề Biển Đông, thì vấn đề hợp tác dân sự ở các đại dương lại được đưa vào thông cáo chung.

Phải chăng gió đã “đảo chiều”?

Những ai mong chờ các trận “khẩu chiến” kịch liệt giữa Mỹ và Trung Quốc cũng như động thái cứng rắn từ phía Mỹ hẳn sẽ thất vọng. Các sắc thái đánh giá cũng khá khác nhau. Trước hết là việc cho rằng Trung Quốc đã “cao tay” khi tuyên bố dừng đắp đảo để đổi lấy “yên ổn” tạm thời, rồi sau đó “đâu lại đóng đấy” sau cuộc gặp cấp cao Mỹ-Trung được tổ chức vào tháng 9/2015. Có ý kiến khác lại cho rằng đã đến lúc Trung-Mỹ “bắt tay thỏa hiệp” và Biển Đông không phải là vấn đề lớn mà thực sự hai nước còn có các quan hệ lớn hơn. Vậy nên hiểu thế nào cho đúng?

Trước hết, diễn đàn Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Trung Mỹ không phải là nơi để giải quyết các khác biệt, các tranh chấp. Đây là nơi mà hai bên chủ yếu bày tỏ quan điểm của mình với mục đích tăng cường lòng tin, thu hẹp các bất đồng. Do đó, cả Trung Quốc và Mỹ đều cố gắng gác lại các tranh chấp, các khác biệt, nhấn mạnh đến các điểm đồng làm nền tảng thúc đẩy hợp tác. Họ biết rằng các bất đồng, khác biệt hiện nay là quá lớn và càng tìm cách giải quyết thì lại càng đưa đến đến các tranh cãi không lối thoát. Thực chất đây là sự “thừa nhận các bất đồng, khác biệt” (agree to disagree).

Bên cạnh đó, xét trong bối cảnh hiện nay, cả Mỹ và Trung Quốc đều đang phải dồn sức đối phó cho hàng loạt các vấn đề đối nội, đối ngoại lớn và chưa sẵn sàng cho một cuộc đối đầu toàn diện. Đặc biệt, đối với Trung Quốc, nếu đối đầu càng leo thang thì Trung Quốc sẽ càng ở thế bất lợi khi không có chỗ dựa là mạng lưới các đồng minh và hệ thống căn cứ quân sự hải ngoại liên hoàn như Mỹ. Chưa kể sức mạnh và kinh nghiệm tác chiến trên biển của Trung Quốc còn thua xa Mỹ hàng thập kỷ.

Cuối cùng, về phía mình, Trung Quốc thấy giai đoạn đầu “lấn hải” có thể tạm ổn, cần tập trung củng cố các “thành quả” vừa giành được để dồn sức cho các “trận chiến” dài hơi hơn phía sau. Hơn nữa, việc tiếp tục xây đảo nhân tạo có thể phá hỏng chuyến đi Mỹ vào tháng 9/2015 của Chủ tịch Tập Cận Bình, đưa Trung Quốc vào “tầm ngắm” của tâm điểm chính trị nội bộ Mỹ trong mùa bầu cử Tổng thống năm 2016.

Còn bản thân Mỹ cũng cảm thấy “hài lòng” khi ít nhất các yêu cầu đòi phía Trung Quốc dừng hoạt động bồi đắp, cải tạo đã có kết quả và cần tiếp tục dùng các biện pháp, sức ép khác để Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế.

Sau cuộc Đối thoại này, hai nước Trung-Mỹ đã nhất trí sẽ có cuộc họp về an ninh biển vào tuần tới.

Theo Hoàng Anh Tuấn (Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược, Bộ Ngoại giao)

Vietnamnet

Đối thoại Mỹ - Trung thành công nhưng vẫn tồn tại bất đồng

Sau hai ngày làm việc và thảo luận, cuộc Đối thoại chiến lược và kinh tế (S&ED) lần thứ 7 và Tham vấn về giao lưu nhân dân-nhân dân (CPE) lần thứ 6 diễn ra tại thủ đô Washington đã kết thúc vào ngày 24-6 (giờ Washington) với việc Mỹ và Trung Quốc đạt được một số kết quả quan trọng trong các lĩnh vực chiến lược và kinh tế.

Tuy nhiên, vấn đề tranh chấp trên biển và an ninh mạng tiếp tục "làm khó" cho quan hệ Mỹ-Trung.

Phát biểu kết thúc cuộc đối thoại, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã hoan nghênh việc Trung Quốc muốn thể hiện vai trò có trách nhiệm trong các vấn đề quốc tế. Liên quan đến vấn đề an ninh mạng, Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh, các vụ thâm nhập máy tính đã làm dấy lên mối nghi ngại về an ninh và gây tổn hại cho các doanh nghiệp Mỹ, do đó, hai nước phải cùng nhau làm việc để có được sự hiểu biết chung về cách hành xử phù hợp của mỗi nước trong không gian mạng.

Ông Kerry cho biết, cả Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí phối hợp để hoàn tất bộ quy tắc ứng xử về các hoạt động trên không gian mạng. "Chúng tôi tin tưởng rằng, cả Mỹ và Trung Quốc cần phối hợp với nhau để có được sự hiểu biết chung về cách hành xử phù hợp của các quốc gia trên không gian mạng. Hai nước sẽ phối hợp để hoàn thành một bộ quy tắc ứng xử về các hành động trên không gian mạng", ông Kerry nhấn mạnh.

Tổng thống Mỹ Barack Obama trong cuộc gặp với đoàn đại biểu Trung Quốc tham dự cuộc Đối thoại ngày 24-6.

Về phần mình, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì (Yang Jiechi) khẳng định, Bắc Kinh chủ trương trừng trị nghiêm khắc hành vi tấn công mạng, đồng thời luôn sẵn sàng hợp tác với Washington trong việc bảo đảm an ninh mạng. Ông Dương Khiết Trì cũng kêu gọi Mỹ cần tôn trọng sự thật trong bối cảnh Trung Quốc luôn bác bỏ những cáo buộc của Mỹ rằng Bắc Kinh đứng đằng sau vụ tấn công mạng gần đây nhằm vào Văn phòng Quản lý nhân sự Mỹ (OPM).

Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng khẳng định lập trường của mình rằng, Washington cần thận trọng trong việc giải quyết những vấn đề nhạy cảm với Trung Quốc. "Thành công của cuộc đối thoại lần này là một minh chứng cho thấy sự lớn mạnh của mối quan hệ song phương giữa hai nước. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh rằng, Mỹ cần tôn trọng những lợi ích và nhu cầu của phía Trung Quốc, đồng thời giải quyết bất đồng trong các vấn đề nhạy cảm một cách thận trọng", Phó thủ tướng Trung Quốc Uông Dương tuyên bố.

Trong ngày 24-6, đoàn đại biểu Trung Quốc tham dự cuộc đối thoại đã có cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Nhà Trắng. Tại cuộc gặp trên, Tổng thống Obama đã bày tỏ quan ngại về cách hành xử trên không gian mạng của Trung Quốc và những căng thẳng liên quan đến các vùng biển tranh chấp ở châu Á, đồng thời hối thúc Bắc Kinh có những bước đi cụ thể để xoa dịu căng thẳng.

Thực tế, vấn đề tranh chấp trên biển và an ninh mạng luôn là hồ sơ khó trong quan hệ Mỹ-Trung. Cho dù đến nay đã là cuộc Đối thoại lần thứ 7, song Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa thể thu hẹp được những bất đồng trên, Reuters nhận định.

Tuy nhiên, bất chấp những bất đồng trên biển giữa hai nước, cả hai nước cũng đã đạt được những thỏa thuận quan trọng trong lĩnh vực kinh tế và tài chính, và đặc biệt là bảo vệ đại dương.

Trên mặt trận kinh tế, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Jacob Lew cho rằng, Trung Quốc đã cam kết chỉ can thiệp vào thị trường hối đoái khi xuất hiện đòi hỏi bắt buộc do những điều kiện hỗn loạn từ thị trường. Tuy nhiên, Bộ trưởng Lew vẫn nhấn mạnh, hai bên cần thực hiện những quy định minh bạch và phù hợp với các doanh nghiệp, triển khai các chính sách về công nghệ công bằng cũng như tạo điều kiện cho việc kinh doanh và trao đổi các sản phẩm công nghệ thông tin và truyền thông.

Trong hội nghị đặc biệt về vấn đề bảo vệ đại dương do Ngoại trưởng Krri và Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì đồng chủ trì ngày 24-6, hai bên đã nhất trí rằng, Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc về nghề cá cũng như nền khoa học nghiên cứu đại dương, do đó hai nước có cơ hội để chung tay bảo tồn và bảo vệ đại dương.

Theo Ngoại trưởng Kerri, một lần nữa, Mỹ và Trung Quốc tìm ra một lĩnh vực mà hai bên có thể hợp tác và có tác động mạnh mẽ tới tất cả mọi người ở mọi nơi, và nó có thể trở thành trọng tâm trong mối quan hệ mới được định nghĩa lại giữa hai nước.

Nhất trí với Ngoại trưởng Mỹ, Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì nhận định, đại dương là mái nhà chung của nhân loại, có ý nghĩa quan trọng đối với sự sống và phát triển của nhân loại. Ông Dương Khiết Trì bày tỏ hy vọng Trung Quốc và Mỹ sẽ tiếp tục các tiến triển đạt được để biến bảo vệ đại dương thành một lĩnh vực mới trong quan hệ hợp tác đang phát triển giữa hai nước. Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc đề nghị hai bên cùng hợp tác xây dựng môi trường đại dương an toàn, thúc đẩy phát triển bền vững cũng như hợp tác thực tế trong khuôn khổ các tổ chức quốc tế như Liên hợp quốc hay Diễn đàn hợp tác châu Á-Thái Bình Dương (APEC).

Theo Bình Nguyên

Quân đội Nhân dân

Ẩn ý sau những thông điệp khác nhau từ đối thoại Mỹ - Trung Chuyên gia về quan hệ quốc tế Jin Canrong của Đại học Nhân dân Trung Quốc cho rằng: Mỹ và Trung Quốc đã gửi đi những thông điệp khác nhau tới các "khán giả" trong và ngoài nước sau vòng đối thoại tại Washington. Giới phân tích cho rằng những sự đồng thuật đạt được giữa hai nước trong vòng đối thoại mới...