Mỹ rơi vào thế khó khi Tổng thống Afghanistan chạy ra nước ngoài
Các cuộc đàm phán hòa bình giữa Taliban và chính phủ Afghanistan do Mỹ và đồng minh làm trung gian đã sụp đổ sau cuộc tháo chạy bất ngờ của Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani ra nước ngoài.
Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani (Ảnh: Reuters).
Theo Reuters, đằng sau cuộc tấn công chớp nhoáng của Taliban và sự sụp đổ chóng vánh của chính phủ Afghanistan trong những ngày qua là nỗ lực của Mỹ và đồng minh ở hậu trường, khi họ làm trung gian hòa giải giữa 2 lực lượng trong nhiều tuần.
Trong các cuộc đàm phán hòa bình trước đó ở Qatar, đại diện của phái đoàn Afghanistan và Taliban dự kiến đạt được một thỏa thuận trong đó tất cả các bên sẽ tuyên bố ngừng bắn trong hai tuần để đổi lấy việc Tổng thống Ghani từ chức và bắt đầu các cuộc đàm phán về việc thành lập một chính phủ chuyển tiếp.
Tuy nhiên, Reuters dẫn các nguồn thạo tin cho biết, nỗ lực đàm phán do Mỹ làm trung gian hòa giải đã sụp đổ khi ông Ghani quyết định từ chức và chạy khỏi đất nước hôm 15/8. Theo các quan chức, hành động mà ông Ghani mô tả là rời đi “để tránh đổ máu” đã gây bất ngờ cho phái đoàn đàm phán Afghanistan ở Doha, Qatar, các nhà ngoại giao Mỹ và ngay cả chánh văn phòng cũng như các trợ lý hàng đầu của ông.
Giới quan sát cho rằng, việc Taliban tiến về Kabul chớp nhoáng và việc ông Ghani tháo chạy đã khiến cho viễn cảnh đạt được thỏa thuận hòa bình trên giờ đây trở nên xa vời. Taliban ngày 15/8 đã vào được thủ đô Kabul và giành quyền kiểm soát hầu hết lãnh thổ. Giờ đây, thách thức sẽ là làm sao để Taliban chịu chia sẻ quyền lực khi họ đã nắm gần như toàn bộ chúng trong tay.
Diễn biến nhanh chóng trên chiến trường cũng khiến chính Taliban bất ngờ. Phó lãnh đạo Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar – người đứng đầu phái đoàn đàm phán ở Qatar – hôm 16/8 thừa nhận rằng việc Taliban chiếm được Kabul nhanh chóng như vậy là không thể ngờ tới.
Đặc phái viên Mỹ Zalmay Khalilzad, người làm trung gian trong cuộc đàm phán giữa Afghanistan và Taliban, giờ đây dường như đang cố gắng tìm ra một hướng đi mới khi các cuộc thảo luận trước đó về cơ bản đã không còn nhiều ý nghĩa.
Video đang HOT
Tập trung của Mỹ lúc này là một cuộc chuyển giao quyền lực hòa bình và trơn tru cho một chính phủ mới bao gồm mọi thành phần trong xã hội Afghanistan, không chỉ Taliban. Điều này hiện trở thành thách thức lớn khi Taliban đang nắm quyền kiểm soát Afghanistan và họ có thể không sẵn lòng chia sẻ quyền lực với bên khác khi đang nắm trong tay lợi thế to lớn.
Taliban hiện đang nắm quyền kiểm soát trên hầu hết Afghanistan (Ảnh: EPA-EFE).
Mỹ ra điều kiện để công nhận chính phủ Afghanistan mới
Mỹ ngày 16/8 cho biết, họ sẽ chỉ công nhận chính phủ Afghanistan của Taliban nếu nhóm này tôn trọng quyền phụ nữ và tránh xa các phong trào cực đoan như Al-Qaeda.
“Khi nhắc đến sự công nhận của chúng tôi với bất cứ chính phủ trong tương lai nào của Afghanistan, điều đó sẽ phụ thuộc vào hành động của chính phủ đó. Sẽ phụ thuộc vào hành động của Taliban”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết.
“Một chính phủ Afghanistan duy trì các quyền cơ bản của người dân, không chứa chấp những kẻ khủng bố và bảo vệ các quyền cơ bản của người dân, bao gồm các quyền cơ bản cơ bản của một nửa dân số – phụ nữ và trẻ em gái – là một chính phủ mà Mỹ có thể sẽ hợp tác cùng”, ông Price nhấn mạnh.
Ông khẳng định: “Liên quan tới Taliban, chúng tôi sẽ xem họ hành động hơn là chỉ lắng nghe những gì họ nói”.
Hành tung bí ẩn của Tổng thống Afghanistan sau khi rời đất nước
Hiện vẫn chưa có thông tin chính xác về nơi ở của Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani sau khi ông rời bỏ đất nước vào thời điểm lực lượng Taliban chiếm thủ đô Kabul.
Tổng thống Ashraf Ghani (Ảnh: Reuters).
Tổng thống Ashraf Ghani ngày 15/8 đã lên máy bay rời khỏi Afghanistan. Ông Ghani được cho là đi cùng một số phụ tá thân cận.
Đại diện Văn phòng Tổng thống Afghanistan cho biết "không thể nói điều gì về hành tung của ông Ashraf Ghani vì lý do an ninh".
Hiện vẫn còn nhiều thông tin mâu thuẫn về nơi Tổng thống Ghani đã đến sau khi rời khỏi Afghanistan.
Một nguồn tin tiết lộ với hãng thông tấn RIA-Novosti của Nga rằng Tổng thống Ghani tới Tajikistan và sẽ đi từ đó sang một nước thứ 3, song không rõ nước thứ 3 ở đâu.
Tuy nhiên, Tajikistan ngày 16/8 bác tin máy bay chở Tổng thống Ghani đã đi qua không phận hay hạ cánh xuống nước này.
"Bộ Ngoại giao Tajikistan xác nhận máy bay chở ông Muhammad Ashraf Ghani không đi vào không phận của Tajikistan và không hạ cánh xuống lãnh thổ của Tajikistan. Cũng cần lưu ý rằng phía Tajikistan không nhận được yêu cầu về vấn đề này từ phía Afghanistan", thông cáo của Bộ Ngoại giao Tajikistan cho biết.
Trong khi đó, hãng tin Al Jazeera dẫn lời vệ sĩ riêng của Tổng thống Ghani cho biết ông Ghani đang ở cùng vợ, chánh văn phòng và cố vấn an ninh quốc gia của ông ở thủ đô Tashkent của Uzbekistan, cách Kabul khoảng 1.100 km về phía bắc. Tuy nhiên, thông tin này chưa được xác thực.
Hãng tin Sputnik (Nga) hôm nay đưa tin, Tổng thống Ghani có thể đang ở Oman. Tuy nhiên, một nguồn tin tại Oman trước đó đã phủ nhận điều này.
Một đại diện của Taliban ngày 15/8 cho biết lực lượng này đang xác minh thông tin về nơi Tổng thống Ghani đến sau khi rời Afghanistan. Tuy nhiên, cho đến nay Taliban vẫn chưa công bố thông tin liên quan tới điểm đến của Tổng thống Ghani.
Người phát ngôn Đại sứ quán Nga tại Afghanistan Nikita Ishenko hôm nay cho biết, Tổng thống Ghani đã rời khỏi đất nước cùng với "4 ô tô chất đầy tiền". Phía Nga còn nói rằng phái đoàn của ông Ghani cố gắng chất hết tiền lên trực thăng, nhưng do không đủ chỗ nên đã để lại một phần trên đường băng.
Ông Ghani, tổng thống chính thức của chính phủ Afghanistan được phương Tây hậu thuẫn, đã lên máy bay rời thủ đô Kabul khi lực lượng Taliban bao vây thủ đô từ mọi phía. Ông và một số quan chức cấp cao trong chính quyền đã kịp rời khỏi đất nước trước khi Taliban tiến vào Kabul, kiểm soát thủ đô và chiếm dinh tổng thống.
Tổng thống Ghani bị chỉ trích vì rời khỏi đất nước vào thời điểm rối ren, khi lực lượng Taliban chiếm hàng loạt thành phố ở Afghanistan. Sự rời đi của nhà lãnh đạo Afghanistan khiến người dân tức giận và hoang mang. Họ không biết phải làm gì tiếp theo khi Taliban có thể sắp lên nắm quyền.
Theo Al Jazeera , một chính trị gia giấu tên từ một tỉnh ở phía đông Afghanistan đã mô tả sự ra đi của ông Ghani là một "nỗi ô nhục", đồng thời cáo buộc ông "nói dối người dân trong suốt thời gian qua".
Chính trị gia này đã đề cập tới tuyên bố của ông Ghani hôm 14/7 như một ví dụ về việc nhà lãnh đạo này đã nói dối người dân Afghanistan.
Trong bài phát biểu đó, ông Ghani đã hứa sẽ "tập trung vào việc ngăn chặn sự bất ổn, bạo lực lan rộng và việc di tản của người dân", tuy nhiên, chỉ vài giờ sau bài phát biểu, 2 thành phố lớn nhất của Afghanistan - Jalalabad và Mazar-i-Sharif - lần lượt rơi vào tay Taliban.
Chính trị gia này cho rằng việc Tổng thống Ghani nói dối hoặc che giấu thông tin đã trở nên phổ biến hơn trong 2 tháng qua, khi các huyện và các tỉnh ở Afghanistan bắt đầu rơi vào tay Taliban.
Một cựu đại sứ cho rằng "lịch sử sẽ không nhớ đến ông Ghani như một người tử tế".
"Là tổng thống, ông ấy lẽ ra có thể giám sát quá trình chuyển đổi chính trị có trật tự và hòa bình trước khi rời khỏi đất nước. Nhưng ông ấy đã không làm được điều đó", cựu đại sứ nói.
Ông Biden phá vỡ im lặng về "cú sốc" Afghanistan Tổng thống Mỹ Joe Biden cuối cùng đã lên tiếng về việc Taliban giành quyền kiểm soát phần lớn Afghanistan, chính phủ Afghanistan sụp đổ không lâu sau khi quân đội Mỹ rời đi. Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại Nhà Trắng về tình hình Afghanistan hôm 16/8 (Ảnh: Getty). Bảo vệ quyết định rút quân khỏi Afghanistan Theo Reuters ,...