Mỹ, Nga, Ukraine và thỏa thuận về biển Đen

Sau 3 ngày đàm phán con thoi ở Riyadh (Ả Rập Xê Út), Mỹ thông báo Nga và Ukraine nhất trí ngừng tấn công quân sự ở biển Đen và các cơ sở hạ tầng năng lượng của đối phương.

Để đạt được thỏa thuận này, Mỹ đồng ý hỗ trợ tháo gỡ một số lệnh cấm vận đối với các mặt hàng nông sản và phân bón của Nga.

Các bên nhất trí điều gì ?

Hôm qua, AFP dẫn thông báo của Nhà Trắng cho biết cả Nga và Ukraine “nhất trí đảm bảo lưu thông hàng hải, loại bỏ việc sử dụng vũ lực và ngăn chặn việc dùng tàu bè thương mại cho mục đích quân sự ở biển Đen”. Đồng thời, Mỹ cũng tìm kiếm những biện pháp nhằm thi hành lệnh cấm tấn công các cơ sở hạ tầng năng lượng ở hai nước.

Nga muốn được gì từ thỏa thuận biển Đen mới?

Về phần mình, Điện Kremlin cho hay thỏa thuận ngừng bắn ở biển Đen chỉ có hiệu lực sau khi những hạn chế đối với ngành nông nghiệp của Nga được dỡ bỏ. Theo TASS dẫn thông tin từ Điện Kremlin, Nga và Mỹ trước đó đã nhất trí về danh sách những mục tiêu năng lượng không bị tấn công. Trong số này có thể kể đến các nhà máy lọc dầu, hệ thống đường ống, các kho chứa dầu, khí đốt, hạ tầng truyền tải điện và những nhà máy điện, bao gồm thủy điện lẫn điện hạt nhân.

Thỏa thuận về biển Đen là tín hiệu tích cực cho hòa bình Nga – Ukraine . ẢNH: REUTERS

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho hay vẫn còn quá sớm để biết được mức độ hiệu quả của các thỏa thuận trên, nhưng đó là “những bước đi đúng hướng”. Ông Zelensky nói rằng cuộc đàm phán ở Ả Rập Xê Út cũng thảo luận về việc yêu cầu bên thứ ba giám sát lệnh ngừng bắn. Theo nhà lãnh đạo Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ có thể đảm nhận vai trò này ở biển Đen, còn thỏa thuận về năng lượng nên giao cho một quốc gia Trung Đông.

Đề nghị về nông nghiệp

Trong một bước đi thực chất đầu tiên của Mỹ nhằm thuyết phục Nga ngồi vào bàn đàm phán về Ukraine, Nhà Trắng nói rằng sẽ giúp nông sản và phân bón Nga quay lại thị trường thế giới . Lâu nay, Washington không trực tiếp cấm vận ngành nông nghiệp Nga, nhưng lại ngăn chặn Moscow truy cập các hệ thống thanh toán sử dụng cho giao dịch quốc tế.

Moscow nhấn mạnh thỏa thuận sẽ được thi hành sau khi các bên dỡ bỏ lệnh cấm vận đối với Ngân hàng Nông nghiệp Nga và các thể chế tài chính tham gia hoạt động mua bán nông sản và phân bón thế giới.

Sau khi Mỹ tuyên bố đã đạt được thỏa thuận với Nga và Ukraine, Bộ Quốc phòng Nga hôm qua cho biết đã bắn hạ 9 máy bay không người lái (UAV) của Ukraine, trong đó 2 UAV ở biển Đen, theo TASS. Cùng ngày, giới chức Kyiv thông báo Nga vào rạng sáng 26.3 đã triển khai UAV tấn công Mykolaiv, thành phố cảng là cửa ngõ cho Ukraine tiếp cận biển Đen, và TP.Kryvyi Rih ở miền trung nước này. Nga và Ukraine chưa bình luận về thông tin trên của đối phương.

Đặc phái viên Mỹ nói về vũ khí hạt nhân ở Ukraine

Theo trang RBC Ukraine, Đặc phái viên Mỹ Richard Grenell ngày 25.3 nói rằng Ukraine chưa từng sở hữu vũ khí hạt nhân, mà số vũ khí trước đó trên lãnh thổ nước này thuộc về Nga. Khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, khoảng 1/3 số vũ khí hạt nhân lúc đó của Liên Xô nằm ở Ukraine. Đến tháng 12.1994, Ukraine ký vào Bản ghi nhớ Budapest với nội dung bàn giao lại vũ khí hạt nhân cho Nga để đổi lấy sự đảm bảo an ninh từ Anh, Mỹ, Nga. Phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich (Đức) ngày 19.2.2022, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng Kyiv có thể cân nhắc từ bỏ cam kết không sở hữu vũ khí hạt nhân theo thỏa thuận trên vì lo ngại an ninh. Ngày 24.2.2022, Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và kéo dài cho đến nay. Một số chính trị gia Mỹ đã bác bỏ phát biểu trên của Đặc phái viên Grenell và cho rằng kho vũ khí hạt nhân trước đó do Ukraine thừa hưởng từ Liên Xô.