Mỹ khai thác công nghệ của Ukraine để phát triển UAV tiên tiến hơn

Việt Dũng09:46 13/03/2025

Khi công nghệ thiết bị bay không người lái ( UAV ) của Mỹ chưa đáp ứng được yêu cầu chiến trường, các công ty khởi nghiệp quốc phòng đã hợp tác với các nhà sản xuất Ukraine để chế tạo những mẫu UAV ưu việt hơn, được thử nghiệm thực chiến cho quân đội Mỹ.

Binh sỹ Ukraine đang sử dụng UAV trên chiến trường ở miền Đông. Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine/X

Theo tờ The Wall Street Journal (WSJ), các công ty khởi nghiệp của Mỹ đã đầu tư hàng tỷ USD từ quỹ đầu tư mạo hiểm nhằm phát triển UAV cỡ nhỏ theo nhu cầu của Lầu Năm Góc , nhưng phần lớn chỉ tạo ra các sản phẩm đắt đỏ và kém hiệu quả. Trong khi đó, các nhà sản xuất Ukraine, dù hạn chế về nguồn lực, đã làm chủ công nghệ sản xuất UAV hàng loạt và đang tìm kiếm khách hàng mới cùng nguồn vốn đầu tư.

Hiện hai bên đang hợp tác, và sự kết hợp đầy bất ngờ này đã thu hút sự chú ý của Bộ Quốc phòng Mỹ.

Năm ngoái, công ty khởi nghiệp CX2 tại miền Nam California đã ký thỏa thuận tích hợp phần mềm và cảm biến của họ lên UAV Ukraine. Thỏa thuận này đã được một nhánh của quân đội Mỹ phê duyệt và có thể sớm trang bị cho lực lượng nước này.

“Không công ty Mỹ nào theo kịp Ukraine”, đồng sáng lập CX2 Nathan Mintz nhận xét. “Các bạn biết rằng công nghệ của họ hoạt động hiệu quả. Ukraine có một phòng thí nghiệm thực chiến tối thượng để thử nghiệm và hoàn thiện UAV”.

Lầu Năm Góc đặt niềm tin vào UAV Ukraine

Sự quan tâm của Bộ Quốc phòng Mỹ đối với UAV Ukraine phản ánh cả những thách thức của ngành công nghiệp UAV Mỹ lẫn thành tựu vượt bậc của Ukraine từ sau cuộc xung đột với Nga. Dù Lầu Năm Góc đánh giá UAV cỡ nhỏ là yếu tố quan trọng trong chiến tranh tương lai và ưu tiên cấp vốn, lĩnh vực này vẫn chưa tạo ra bước đột phá đáng kể tại Mỹ.

Theo ước tính của Bộ Quốc phòng Mỹ, nước này có thể sản xuất tối đa 100.000 UAV mỗi năm. Tuy nhiên, năm 2023, Ukraine đã chế tạo hơn 2 triệu UAV. Một số UAV của Ukraine mà Lầu Năm Góc quan tâm có thể bay hàng trăm km với thuốc nổ và đã được sử dụng trong các cuộc tấn công trên lãnh thổ Nga.

Khi Ukraine và Mỹ tiếp tục đàm phán về một tiến trình hòa bình tiềm năng, các nhà sản xuất UAV Ukraine bắt đầu nghĩ về tương lai sau xung đột. Tuy nhiên, theo các quan chức quốc phòng và nhà sáng lập công ty khởi nghiệp, bất kỳ thay đổi ngoại giao nào cũng khó có thể làm lung lay mối quan hệ hợp tác giữa các công ty UAV Mỹ và Ukraine, cũng như sự quan tâm của Lầu Năm Góc đến công nghệ của Ukraine.

Ukraine muốn trở thành thủ phủ UAV toàn cầu

Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Video đang HOT

Với các công ty khởi nghiệp Ukraine, mở rộng ra thị trường quốc tế là điều cần thiết. Trong nước, họ bị giới hạn về lợi nhuận và chính phủ không đủ khả năng mua hết số UAV được sản xuất.

“Ukraine đã nói rõ rằng họ muốn trở thành thủ phủ UAV toàn cầu sau chiến tranh”, ông Derek Whitley, đồng sáng lập công ty khởi nghiệp Vivum, chuyên cung cấp phần mềm Trí tuệ nhân tạo (AI) cho hệ thống tự động của Bộ Quốc phòng Mỹ, nhận định.

UAV Ukraine thường có giá chỉ bằng một phần mười so với UAV Mỹ, nhưng chúng đã chứng minh được khả năng hoạt động hiệu quả trên chiến trường, ngay cả khi bị gây nhiễu điện tử mạnh. Trong khi đó, UAV Mỹ lại gặp khó khăn trong việc sản xuất, triển khai và nâng cấp, thậm chí nhiều mẫu đã thất bại khi thử nghiệm tại Ukraine.

Lần đầu tiên, Đơn vị đổi mới Quốc phòng (DIU), một nhánh của Lầu Năm Góc chuyên tìm kiếm công nghệ mới, đã trao hợp đồng cho hai liên doanh Mỹ – Ukraine. Các công ty này sẽ thử nghiệm UAV tấn công tầm xa tại Ukraine vào mùa xuân năm nay trước khi cạnh tranh hợp đồng sản xuất cho Lầu Năm Góc.

“Chúng tôi muốn có công nghệ tốt nhất và chúng tôi thấy điều đó ở Ukraine”, ông Trent Emeneker, chuyên gia quản lý danh mục hệ thống tự động của DIU, nhấn mạnh.

Lần đầu tiên, DIU cũng đưa một công ty UAV Ukraine vào danh sách nhà cung cấp tiềm năng cho quân đội Mỹ. Công ty Skyfall, sản xuất hàng nghìn UAV mỗi ngày, có thể cung cấp UAV ném bom cho Mỹ trong năm nay nếu vượt qua các bài kiểm tra an ninh.

Thách thức và cơ hội

Tuy nhiên, vẫn có những trở ngại trong việc đưa UAV Ukraine ra thị trường quốc tế, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu UAV của chính phủ Ukraine. Các nhà sản xuất UAV Ukraine đang vận động Kiev dỡ bỏ lệnh cấm này và cùng đối tác Mỹ tìm cách lách luật.

Skyfall đang xin phép đặc biệt từ chính phủ Ukraine để xuất khẩu UAV ném bom sang Mỹ. Ông Elena Dushenok, Giám đốc phát triển của Skyfall, cho biết: “Những bộ phận mà chúng tôi không thể bán cho Ukraine vì họ không đủ tiền, chúng tôi có thể bán cho Mỹ, châu Âu hoặc các nước vùng Baltic”.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky từng nói rằng chính phủ đang xem xét khả năng xuất khẩu vũ khí sang các nước đã hỗ trợ Ukraine. Tuy nhiên, sự hoài nghi ngày càng tăng của Kiev đối với Washington có thể gây trở ngại cho kế hoạch đưa UAV Ukraine vào Mỹ.

Một vấn đề khác là nhiều UAV Ukraine được cho là sử dụng linh kiện từ Trung Quốc, điều này có thể khiến chúng không đủ điều kiện để bán cho Bộ Quốc phòng Mỹ.

Dẫu vậy, các nhà sản xuất UAV vẫn lạc quan. Sine Engineering, công ty cung cấp hệ thống radio và phần mềm định vị cho UAV Ukraine, đang mở rộng sang châu Âu để tăng cường sản xuất và bán hàng, bao gồm cả cho các nhà thầu quốc phòng Mỹ.

“Một trong những ưu tiên chính của chúng tôi trong năm nay là mở rộng ra ngoài Ukraine”, Giám đốc điều hành Andriy Chulyk chia sẻ. Ông cho biết số tiền kiếm được sẽ giúp chúng tôi phát triển thêm công nghệ UAV để tiếp tục chiến đấu với Nga. Đây là một cuộc chiến lớn, và chúng tôi cần chuẩn bị tốt nhất.

Ukraine cảnh báo NATO chưa sẵn sàng cho chiến tranh hiện đại

Quân đội Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến tranh hiện đại với thiết bị bay không người lái.

Một binh sĩ Ukraine đang sử dụng UAV trên chiến trường ở miền Đông. Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine/X

Theo Reuters, đây là cảnh báo từ Đại tá Vadym Sukharevskyi, chỉ huy lực lượng thiết bị bay không người lái (UAV) của Ukraine. Lời cảnh báo được đưa ra khi xung đột với Nga đã bước sang năm thứ tư, trong bối cảnh cả hai bên đều tìm cách giành lợi thế công nghệ.

Thách thức từ chiến tranh UAV

Đại tá Sukharevskyi cho biết, Kiev đang nỗ lực đi trước đối thủ bằng cách ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), triển khai nhiều UAV mặt đất hơn và thử nghiệm vũ khí laser để bắn hạ các UAV của Nga.

Ông Sukharevskyi nhấn mạnh sự thay đổi lớn trong chiến tranh kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt vào năm 2022. "Từ những gì tôi thấy và nghe được, không có quân đội nước NATO nào đủ sẵn sàng để chống lại làn sóng thiết bị bay không người lái này", ông nói.

Ông cũng chỉ ra rằng NATO cần nhận thức rõ lợi thế kinh tế của UAV, vốn rẻ hơn nhiều so với các loại vũ khí truyền thống dùng để tiêu diệt chúng. "Một quả tên lửa đánh chặn một chiếc UAV Shahed của Nga có giá bao nhiêu? Và chi phí triển khai một con tàu, một máy bay và một hệ thống phòng không để bắn hạ nó là bao nhiêu?", ông đặt câu hỏi.

UAV tầm xa có thể chỉ tốn vài nghìn USD đối với các mẫu mồi nhử cơ bản, trong khi các thiết bị tấn công Shahed có giá hàng chục nghìn USD. Trong khi đó, tên lửa phòng không đánh chặn thường có giá lên đến hàng triệu USD và nhiều quốc gia chỉ có số lượng dự trữ hạn chế, khiến chi phí sử dụng trở nên kém hiệu quả.

NATO tăng cường ngân sách quốc phòng

Cảnh báo của ông Sukharevskyi được đưa ra khi một số thành viên NATO tại châu Âu đang đẩy mạnh chi tiêu quốc phòng, nhằm chuẩn bị cho kịch bản chiến tranh nếu xung đột Ukraine kéo dài hoặc leo thang. Khi sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine và châu Âu có dấu hiệu suy yếu, những nỗ lực này ngày càng được tăng cường.

Theo trang Defence, từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt năm 2022, việc sử dụng UAV đã gia tăng đáng kể. Ukraine tuyên bố đã sản xuất 2,2 triệu UAV FPV cỡ nhỏ và 100.000 UAV tầm xa trong năm 2024. Nga ước tính sản xuất 1,4 triệu UAV FPV cùng năm.

"Hiện tại, hơn 60% mục tiêu bị phá hủy là do thiết bị bay không người lái. Vấn đề chỉ là chiến thuật sử dụng sẽ phát triển ra sao và từ đó công nghệ sẽ tiến xa đến mức nào", ông Sukharevskyi chia sẻ.

Các cuộc tấn công bằng UAV của Nga, thường vượt quá 100 chiếc mỗi lần, đã trở thành chuyện thường xuyên ở Ukraine. Chúng bao gồm cả UAV Shahed do Iran thiết kế và các mẫu mồi nhử rẻ hơn, nhằm làm tiêu hao kho tên lửa phòng không của Ukraine.

Ukraine phát triển công nghệ chống UAV

Ukraine đã sử dụng xe bán tải gắn súng máy và máy bay quân sự để bắn hạ UAV một cách hiệu quả hơn, đồng thời đang nghiên cứu các giải pháp khác như thiết bị bay không người lái đánh chặn FPV và vũ khí laser.

Theo Đại tá Sukharevskyi, Ukraine đã thử nghiệm thành công vũ khí laser để bắn hạ UAV cánh cố định và đang hướng đến việc triển khai hệ thống laser trong thực chiến, dù chưa tiết lộ thời gian cụ thể.

Ngoài ra, Ukraine đang sử dụng một loại UAV gọi là "mothership", có thể mang theo hai UAV FPV trong phạm vi 70 km trước khi thả chúng và đóng vai trò trạm tiếp sóng liên lạc.

Ông Sukharevskyi ước tính hàng nghìn phương tiện không người lái mặt đất đang hoạt động trên tiền tuyến, giúp giảm bớt số lượng binh sĩ phải tiếp cận các khu vực nguy hiểm để làm nhiệm vụ hậu cần hoặc chiến đấu.

Trên chiến trường, cả hai bên đều áp dụng chiến tranh điện tử để gây nhiễu tín hiệu, làm vô hiệu hóa UAV thông thường. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của các UAV tự động sử dụng AI để định vị mục tiêu. Tuy nhiên, vị chỉ huy này khẳng định quyết định tấn công vẫn phải do con người đưa ra, chứ không phải AI.

Hiện tại, ít nhất một nửa các đơn vị thiết bị bay không người lái tiền tuyến của Ukraine đã áp dụng công nghệ AI ở mức độ nào đó và ông tin rằng phần lớn thiết bị bay không người lái trong tương lai sẽ sử dụng hệ thống này.

Ông Sukharevskyi cũng thừa nhận Ukraine chưa thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu vũ khí cho các đơn vị tấn công bằng UAV, nhưng không cung cấp thêm chi tiết. Một số đơn vị đã bắt đầu tự sản xuất, với một lữ đoàn có khả năng sản xuất 6.000-10.000 quả đạn mỗi tháng.

"Nếu không có UAV, tình hình sẽ còn tồi tệ hơn rất nhiều. Chính chúng giúp chúng tôi có thể đưa ra phản ứng phi đối xứng khi đối thủ lớn hơn, mạnh hơn và đang trong thế tấn công", ông nhấn mạnh.

Tác động từ chiến thuật tấn công mới của Nga vào phòng tuyến của Ukraine Thay vì xuất phát từ tuyến sau, các đơn vị tấn công tiền tuyến của Liên bang Nga giờ đây sẽ bố trí thiết bị bay không người lái góc nhìn thứ nhất trước khi tiến công và kích hoạt chúng ngay khi bắt đầu trận đánh. The Admiral - một loại thiết bị bay không người lái (UAV) của Liên bang Nga...