Mỹ dùng thương mại để phá vỡ mối liên kết Nga – Trung?

Tổng thống Trump đang triển khai chiến lược ngoại giao lớn nhằm chia rẽ liên kết Nga – Trung, với mục tiêu buộc Moskva phải ngồi vào bàn đàm phán và kết thúc xung đột ở Uraine.

Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong (phải) và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tại vòng đàm phán thương mại ở Stockholm , Thụy Điển, ngày 28/7/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Jornal (WSJ) ngày 4/8, những cuộc đàm phán thương mại gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ đơn thuần là thảo luận về thuế quan. Dưới lớp vỏ của các cuộc thảo luận kinh tế, một chiến lược ngoại giao lớn hơn đang được Tổng thống Mỹ Donald Trump triển khai nhằm phá vỡ “trục liên kết” Moskva – Bắc Kinh . Đây được coi là chìa khóa để gây áp lực tối đa lên Nga, buộc nước này phải ngồi vào bàn đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine.

Tổng thống Trump đã bày tỏ sự thất vọng vì chưa thể đàm phán thành công nhằm chấm dứt cuộc xung đột Nga – Ukraine. Ông Trump cho rằng để gây thêm áp lực lên Moskva, Mỹ phải tước đi sự hỗ trợ kinh tế và các hỗ trợ khác mà Trung Quốc đang dành cho Nga. Đây là một động thái chiến lược, gợi nhớ đến chính sách của cựu Tổng thống Richard Nixon trong việc khai thác căng thẳng Nga – Trung để chấm dứt sự cô lập của Trung Quốc trong Chiến tranh Lạnh. WSJ lưu ý, Tổng thống Trump dường như tin rằng, việc phá vỡ sự liên minh này có thể đẩy Nga vào thế khó và buộc họ phải tìm kiếm giải pháp hòa bình.

Theo thông tin từ các nguồn tin thân cận, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã gửi một thông điệp rõ ràng đến Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong trong cuộc họp hôm 28/7 ở Thụy Điển. Cụ thể, Mỹ muốn có một thỏa thuận thương mại lớn, nhưng ông Bessent cũng đề xuất một sự hòa hoãn lớn hơn nếu Trung Quốc ngừng hỗ trợ Nga.

Những “lá bài” gây sức ép của Mỹ

Một trong những công cụ mạnh mẽ nhất mà Mỹ đang cân nhắc là dự luật “ trừng phạt thứ cấp” đang chờ Thượng viện thông qua. Dự luật này sẽ áp đặt mức thuế lên tới 500% đối với các quốc gia mua dầu và khí đốt của Nga, qua đó gián tiếp hỗ trợ Moskva duy trì cuộc chiến ở Ukraine. Trung Quốc và Ấn Độ là hai mục tiêu chính của dự luật này. Nếu được Tổng thống Trump thông qua, dự luật sẽ được Thượng viện phê chuẩn với sự đồng thuận gần như tuyệt đối từ cả hai đảng.

Áp lực đã bắt đầu phát huy tác dụng. Ấn Độ đã nhận được cảnh báo từ Tổng thống Trump về việc mua dầu Nga và mối đe dọa áp thuế 25% đối với hàng hóa Ấn Độ. Kết quả là, theo báo cáo của Reuters, các nhà máy lọc dầu quốc doanh của Ấn Độ đã bắt đầu ngừng mua dầu của Nga trong tuần này. Đây là một tín hiệu cho thấy các biện pháp trừng phạt thứ cấp có thể gây ra tác động đáng kể đến nền kinh tế của các quốc gia mục tiêu.

Đối với Trung Quốc, các biện pháp trừng phạt như vậy sẽ gây bất lợi lớn, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Do đó, một thỏa thuận đình chiến thương mại dài hạn với Mỹ, bao gồm việc bãi bỏ một số mức thuế quan của Trump, sẽ là một động thái được Bắc Kinh có thể xem xét.

Để làm mềm hóa lập trường của Bắc Kinh, Tổng thống Trump cũng đã thực hiện một số động thái ngoại giao mang tính nhượng bộ. Ông đã dỡ bỏ lệnh cấm bán chip máy tính tiên tiến cho Trung Quốc, cụ thể là chip H20 của Nvidia. Đây là một yêu cầu thương mại hàng đầu của Bắc Kinh và là một tín hiệu cho thấy Washington đang thực sự muốn tìm kiếm một thỏa thuận.

Ngoài ra, báo chí cũng đưa tin Nhà Trắng đã gây sức ép buộc nhà lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức hủy chuyến thăm Mỹ Latinh theo kế hoạch, vốn bao gồm điểm dừng chân tại Mỹ. Dù không được xác nhận chính thức, việc ông Lại Thanh Đức hủy chuyến đi cho thấy một sự nhượng bộ đáng kể của chính quyền Trump, một động thái mà Bắc Kinh chắc chắn sẽ chú ý.

WSJ cho rằng, mặc dù những động thái này đang gây ra một số bất bình trong giới an ninh quốc gia ở Mỹ, nhưng Nhà Trắng dường như vẫn tin rằng cơ hội đạt được một thỏa thuận lớn là xứng đáng. Tuy nhiên, liệu Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có sẵn sàng từ bỏ mối quan hệ đối tác “không giới hạn” với Nga hay không vẫn là một câu hỏi lớn.