Mỹ đẩy mạnh ký kết thỏa thuận thương mại với châu Á, Trung Quốc đối mặt áp lực

Khi Mỹ liên tiếp ký kết các hiệp định thương mại với nhiều quốc gia châu Á, giới phân tích nhận định Trung Quốc sẽ có những phản ứng phù hợp, có thể là tăng cường hợp tác với các đối tác bên ngoài phương Tây hoặc linh hoạt hơn trong các cuộc đàm phán với các đối tác truyền thống.

Quang cảnh cảng hàng hóa tại Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Theo trang tin CNA, Liên minh châu Âu (EU) dự kiến tổ chức Hội nghị thượng đỉnh cấp cao với Trung Quốc tại Bắc Kinh vào ngày 24/7. Một số doanh nghiệp Trung Quốc tại châu Âu kỳ vọng hội nghị sẽ mang lại kết quả cụ thể, song các chuyên gia cảnh báo những thách thức lâu dài như dư thừa năng lực sản xuất và bất bình đẳng trong tiếp cận thị trường có thể hạn chế tiến triển.

Giáo sư Lim Tai Wei, chuyên gia về Đông Á tại Đại học Soka ( Nhật Bản ), nhận định: “EU và Trung Quốc có thể đạt được một số thỏa thuận nhỏ, đóng góp thêm lợi ích cho quan hệ song phương”.

Dù vậy, các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc đang chịu áp lực ngày càng lớn từ các động thái kinh tế của Mỹ tại khu vực châu Á. Ông Chong Ja Ian, Phó giáo sư khoa học chính trị Đại học Quốc gia Singapore (NUS), nhận định: “Áp lực đến từ việc các nền kinh tế trong khu vực có xuất khẩu cạnh tranh hơn”.

Các chuyên gia cũng cho rằng Bắc Kinh sẽ xem xét kỹ các điều khoản trong các hiệp định thương mại mà Mỹ đã ký kết, nhằm bảo vệ lợi ích xuất khẩu của mình.

Chiến lược thương mại của Mỹ tại châu Á

Dưới thời Tổng thống Donald Trump , Mỹ đã ký nhiều hiệp định thương mại song phương tại châu Á, trong khuôn khổ chiến lược “thuế đối ứng” nhằm khuyến khích các nước tuân thủ mức thuế thấp hơn và điều chỉnh các chính sách thương mại.

Tính đến ngày 23/7, các quốc gia như Nhật Bản, Philippines và Indonesia đã đạt thỏa thuận giảm thuế, đồng thời thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư với Mỹ.

Ngày 22/7, Tổng thống Trump công bố các thỏa thuận mới với Nhật Bản và Philippines, chỉ hơn một tuần trước hạn chót ngày 1/8. Nhật Bản đồng ý mức thuế 15%, giảm từ 25%, cùng cam kết đầu tư hơn 550 tỷ USD vào Mỹ. Philippines cũng đạt mức thuế 19%, thấp hơn mức đề xuất trước đó.

Giới phân tích đánh giá các hiệp định này cho thấy Mỹ vẫn giữ vị thế là đối tác kinh tế quan trọng đối với các quốc gia trong khu vực.

Ông Chong của NUS nhận xét: “Sự háo hức ký kết với Chính quyền Tổng thống Trump cho thấy các nền kinh tế vẫn xem Mỹ là đối tác không thể thiếu, ít nhất là hiện tại”.

Các thỏa thuận này cũng tạo thêm áp lực cạnh tranh cho Trung Quốc khi các đối thủ khu vực được tiếp cận thuận lợi hơn thị trường tiêu dùng lớn.

Tình hình thương mại Trung Quốc tại châu Á

Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Indonesia, với thương mại song phương năm 2024 đạt 147,8 tỷ USD, tăng 6,1% so với năm trước.

Đối với Nhật Bản, Trung Quốc cũng là đối tác thương mại lớn nhất và là điểm đến đầu tư quan trọng. Quan hệ thương mại với Philippines duy trì ở mức ổn định.

Ô tô chờ xuất khẩu tại cảng ở Yokohama , Nhật Bản. Ảnh: THX/TTXVN

Chuyên gia nhận định Bắc Kinh sẽ theo dõi chặt chẽ các điều khoản trong các hiệp định Mỹ nhằm tránh việc hàng hóa Trung Quốc bị chuyển qua nước thứ ba để né thuế, điều này có thể làm tăng chi phí xuất khẩu và khiến đơn hàng chuyển hướng sang các trung tâm sản xuất đối thủ.

Đồng thời, kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức như nhu cầu nội địa yếu, đầu tư tư nhân giảm sút, cùng với các yếu tố dân số như già hóa và thu hẹp lực lượng lao động.

Phản ứng và chiến lược của Trung Quốc

Ông Hoo Tiang Boon, Phó giáo sư tại Đại học Công nghệ Nanyang (NTU), nhận định: “Trung Quốc có thể phản ứng mạnh nếu việc thực thi các thỏa thuận làm tổn hại lợi ích xuất khẩu của họ”.

Trung Quốc từng nhiều lần bày tỏ quan ngại về các thỏa thuận Mỹ ký với đối tác nếu có thể ảnh hưởng đến lợi ích của mình, đồng thời có thể áp dụng các biện pháp nhằm bảo vệ nền kinh tế.

Hiện Bắc Kinh và Washington đang gần kết thúc thời gian “đình chiến” thương mại 90 ngày được thiết lập từ tháng 5 nhằm tạm ngừng leo thang thuế quan. Hai bên dự kiến gặp tại Stockholm trước hạn chót 12/8 để thảo luận khả năng gia hạn “đình chiến” và tiến tới một thỏa thuận rộng hơn.

Ông Benjamin Ho, trợ lý giáo sư chương trình Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (RSIS), cho rằng Trung Quốc nhiều khả năng không chọn đối đầu trực tiếp với Mỹ mà sẽ ưu tiên đa dạng hóa thị trường xuất khẩu .

Chiến lược đa phương của Trung Quốc

Quang cảnh cảng hàng hóa tại tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN

Khi Mỹ mở rộng các thỏa thuận kinh tế tại châu Á, dự báo Trung Quốc tiếp tục củng cố quan hệ với các đối tác như EU, BRICS và ASEAN nhằm duy trì cân bằng lợi ích.

Ông Chong của NUS nhận định: “Các thỏa thuận Mỹ ký có thể thúc đẩy Trung Quốc tăng cường hợp tác với các đối tác khác, trong đó có EU.”

Bắc Kinh cũng tìm kiếm đối tác mới trong lĩnh vực công nghệ nhằm mở rộng cơ hội kinh doanh, dù phải đối mặt với những tác động lan tỏa từ sự thay đổi chiến lược.

Hội nghị thượng đỉnh EU – Trung Quốc

Trong bối cảnh trên, Hội nghị thượng đỉnh EU – Trung Quốc diễn ra ngày 24/7 tại Bắc Kinh được coi là dịp để đánh giá khả năng Bắc Kinh điều chỉnh chính sách thương mại và giải quyết các vấn đề tồn đọng.

Các nhà phân tích dự báo khó có đột phá do bất đồng lâu dài, cùng với việc EU còn cân nhắc các yếu tố địa chính trị và luật pháp quốc tế.

Ông Gary Ng, nhà kinh tế cấp cao tại Natixis, nhận định Trung Quốc có thể linh hoạt hơn trong xử lý một số vấn đề để khẳng định vai trò thúc đẩy thương mại tự do, bao gồm khả năng dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt, cam kết mở cửa thị trường hay giảm thuế chống bán phá giá.

Phát ngôn viên Ủy ban châu Âu Olaf Gill khẳng định hội nghị này là cơ hội để giải quyết những lo ngại về cạnh tranh công bằng và sân chơi bình đẳng.

Đại diện doanh nghiệp Trung Quốc tại EU kỳ vọng hai bên sẽ nắm bắt cơ hội để tháo gỡ rào cản thương mại như thuế đối với xe điện Trung Quốc.

Một số chuyên gia cho rằng hai bên có thể đạt thỏa thuận trong các lĩnh vực nhỏ hơn như rượu brandy, nhằm giảm áp lực trong quan hệ song phương.

Trước thềm hội nghị, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp Thủ tướng Estonia Kaja Kallas, nhấn mạnh Trung Quốc không coi EU là đối thủ và kêu gọi giải quyết khác biệt qua đối thoại.

Một động thái tích cực là Trung Quốc đã loại một số hãng rượu brandy lớn của châu Âu khỏi danh sách chịu thuế chống bán phá giá, bước đi hiếm hoi trong bối cảnh căng thẳng thương mại kéo dài.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo những hành động này mang tính tượng trưng và chưa đủ để giải quyết các bất đồng lớn, đặc biệt trong lĩnh vực ô tô và xe điện.