Mười thú vị ít ai biết về những chiếc Vespa

Nhắc tới Vespa, người ta thường nghĩ tới những chiếc xe giàu văn hóa của đất nước Italia xa xôi, mà hình ảnh và âm thanh đã quá quen thuộc với người dùng trên khắp thế giới. Ra mắt lần đầu vào năm 1946, chiếc xe hai bánh cỡ nhỏ đã định hình văn hóa xe tay ga (scooter) trên toàn cầu và là một trong những biểu tượng thời trang hiện đại. Tuy nhiên, vẫn có nhiều thứ không phải ai cũng biết về những “chú ong bầu” này.
1. Những chiếc xe sinh ra từ chiến tranh
Piaggio, công ty sở hữu Vespa, đã hiện diện từ thế kỷ XIX, nhưng hoạt động trong lĩnh vực đóng tàu, rồi mở rộng sang đường sắt và chế tạo máy bay trong thế kỷ XX. Chính vì điều này, trong suốt Thế chiến thứ II, hầu hết các nhà máy của Piaggio đã bị phá hủy hoặc hư hại nghiêm trọng. Khi cuộc chiến kết thúc, tuy được lực lượng đồng minh hỗ trợ xây dựng lại nhiều cơ sở hạ tầng, nhưng Piaggio bị cấm không được tiếp tục chế tạo máy bay…

Những chiếc Vespa đầu tiên xuất xưởng.

Giữa lúc kinh tế kiệt quệ, còn đường xá của Italia nói riêng và châu Âu nói chung đều bị tàn phá nặng nề, nhu cầu của người dân lục địa già về một phương tiện di chuyển giá rẻ, linh hoạt, đã nảy sinh và ngày càng cấp thiết. Điều này đã khiến Enrico Piaggio, con trai của nhà sáng lập Rinaldo Piaggio, quyết định từ bỏ hoàn toàn lĩnh vực sản xuất máy bay, chuyển hướng sang sản xuất xe hai bánh như một điều tất yếu.
2. Thiết kế dựa dựa trên một chiếc mô tô hai bánh của quân đội Mỹ
Cushman Model 53, hay còn biết đến với tên gọi Airborne, là mẫu mô tô với bánh cỡ nhỏ, bền bỉ và trọng lượng nhẹ, được thiết kế để thả dù xuống các khu vực có chiến sự trong Thế chiến thứ II. Rất nhiều trong số này đã được thả xuống Italia, đặc biệt là khu vực quanh Milan và Turin để phục vụ hoạt động của các lực lượng kháng chiến tại quốc gia này. Chính vì vậy, chúng trở nên đặc biệt phổ biến tại đất nước hình chiếc ủng và trở thành cảm hứng thiết kế ban đầu cho những chiếc Vespa.

Một chiếc Cushman Model 53 đời 1944.

3. “Cha đẻ” ghét cay ghét đắng xe máy hai bánh
Để có được sản phẩm hoàn thiện đầu tiên, Enrico Piaggio viện tới sự trợ giúp của kĩ sư nổi tiếng Corradino D’Ascanio. Tuy nhiên, nhà thiết kế tài hoa này lại được biến đến như một người theo đuổi chủ nghĩa tự do, phóng khoáng. Ông đặc biệt tài năng khi tự thiết kế tàu lượn riêng vào năm 15 tuổi, và sau đó đã thiết kế ra chiếc trực thăng đầu tiên của Italia. Tuy nhiên, ông D’Ascanio chưa bao giờ thích những chiếc mô tô truyền thống và thường phàn nàn chúng rất nặng nề, bẩn thỉu.
Với quan điểm như vậy, khi bắt tay vào nhiệm vụ mới, ông D’Ascanio đã quyết tâm thay đổi hình ảnh của những chiếc xe hai bánh, thông qua việc đưa hệ thống chuyển số lên ghi đông, bố trí các tấm che bánh và sàn phẳng để phụ nữ mặc váy cũng có thể vận hành xe dễ dàng. Ông cũng giấu kín động cơ xe để đảm bảo quần áo người lái luôn sạch sẽ. Đây cũng là những đặc điểm đã “di truyền” suốt 7 thập kỷ qua trên những chiếc Vespa và được hầu hết các nhà sản xuất scooter khác tận dụng trên sản phẩm của mình.

Ông Corradino D’Ascanio (bên phải) thảo luận về thiết kế với một đồng nghiệp.

4. “Suýt” là một chiếc MV Agusta
Bản thân cái tên Vespa cũng là cả một câu chuyện dài. Sau khi mẫu thử nghiệm MP5 “Paperino” do hai kỹ sư Renzo Spolti và Vittorio Casini không được duyệt, Piaggio đã chuyển dự án phát triển cho Corradino D’Ascanio, với sản phẩm đầu tay là chiếc MP6. Khi lần đầu nhìn thấy mẫu xe này, ông Enrico Piaggio đã thốt lên: “Sembra una vespa!” (Nó nhìn như một con tò vò vậy!). Và kể từ đó, cái tên Vespa đã chính thức xuất hiện trên bản đồ thế giới.

Mẫu thử nghiệm Piaggio MP5 “Paperino” (có nghĩa là vịt Donald trong tiếng Italia) đời 1943.

Tuy nhiên, điều thú vị là chỉ một chút nữa, Vespa cũng không phải là những chiếc xe tay ga như ngày nay người ta thường biết đển, mà rất có thể là một chiếc cafe racer hoặc xe thể thao. Bởi lẽ, MV Agusta vào thời điểm bấy giờ cũng sản xuất những chiếc xe máy đầu tiên của mình, và có ý định đặt tên là Vespa. Tuy nhiên, Piaggio đã nhanh tay đăng ký sở hữu cái tên này trước.

Mẫu thử nghiệm MP6 (năm 1945) của Corradino D’Ascanio, tiền thân của những chiếc Vespa hiện đại.

5. Hollywood đóng góp lớn vào sự thành công của Vespa
Mặc dù bản thân những chiếc xe đã khá ấn tượng, sự thành công của Vespa lại có đóng góp lớn của những bộ phim bom tấn Hollywood trong nhiều thập kỷ sau đó. Hình ảnh những ngôi sao màn bạc lớn của Mỹ như Anita Ekberg hay Audrey Hepburn lướt đi trên những con phố lãng mạn của Italia trên Vespa, bên cạnh những tài tử điển trai như Charlton Heston và Stephen Boyd đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng cả một thế hệ khán giả, thậm chí hình thành những trào lưu mới.

Nữ minh tinh Audrey Hepburn và chiếc Vespa trong bộ phim Roman Holiday (năm 1952).

6. Phổ biến hơn cả huyền thoại Ford Model T
Trong suốt hơn 70 năm hiện diện, Vespa không chỉ chứng tỏ được vị thế là một trong những mẫu xe hai bánh bán chạy nhất thế giới với hơn 18 triệu xe tới tay người dùng trên khắp thế giới. Con số này thậm chí vượt cả doanh số của mẫu ô tô huyền thoại Ford Model T – một trong những chiếc xe bán chạy nhất trong lịch sử thế giới.
Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, Vespa cũng được sản xuất tại cả Anh, Tây Ban Nha và Liên bang Xô Viết. Ngày nay, bên cạnh nhà máy tại Pontedera (gần Pisa, Italia) phục vụ thị trường châu Âu, những chiếc xe đậm chất thời trang này xuất xưởng từ cả Baramati (Ấn Độ) và đặc biệt là Vĩnh Phúc (Việt Nam) – nơi chúng được xuất đi khắp khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Có ít nhất 16,5 triệu chiếc Ford Model T đã tới tay người dùng kể từ khi ra mắt vào năm 1908.

7. Bị sao chép nhiều nhất thế giới
Việc phổ biến và được yêu thích một cách mạnh mẽ khiến những chiếc Vespa nhanh chóng trở thành nguồn cảm hứng cho hàng loạt sản phẩm “nhái” khác, kể cả từ những tên tuổi nổi tiếng như Zundapp của Đức hay Triump của Anh trong giai đoạn thập kỷ 50 của thế kỷ trước.
Tới ngày nay, những sản phẩm mang dáng dấp Vespa vẫn hết sức thịnh hành. Thậm chí, trong năm 2013, cảnh sát Italia đã thu 11 mẫu trưng bày của 7 nhà sản xuất dám “cả gan” mang tới Triển lãm mô tô quốc tế Milan (EICMA) và đặt ngay bên cạnh những chiếc Vespa chính hiệu.
8. Hiện có tới 12 biến thể Vespa hiện diện trên thị trường
Chuỗi ngày Vespa chỉ có duy nhất một mẫu sản phẩm đã trôi qua từ lâu. Thực tế, ngay từ năm 1947, biến thể thứ hai của Vespa đã được tung ra thị trường. Kể từ đó tới nay, gia đình Vespa liên tục mở rộng với hơn 150 biến thể khác nhau trong suốt 7 thập kỷ tồn tại.
Hiện nay, có ít nhất 12 mẫu Vespa đã được bán ra thị trường toàn cầu, thuộc 6 nhóm sản phẩm khác nhau: Primavera (50, 125 và 150); Sprint (50, 125 và 150); GTS (300); GTS Super (125 và 300); PX (125 và 150) và 946 (125). Tất cả số này được trang bị từ động cơ hai thì 50cc cho tới động cơ 4 thì 300cc.

Vespa 946 ra đời nhằm vinh danh những chiếc Vespa nguyên thủy.

9. Chiếc Vespa nổi tiếng nhất thế giới
Đây là danh hiệu thuộc về chiếc Vespa 150S đời 1962 thuộc sở hữu của họa sĩ siêu thực Salvador Dali. Trước đó, chiếc xe này thuộc về Santiago Guillen và Antonio Vecian. Hai sinh viên trường Đại học Maldrid này đã thực hiện hành trình xuyên châu Âu, và có dịp gặp gỡ với Dali.
Sau khi được một nhà báo khuyến khích, vị họa sĩ tài hoa này đã vẽ tên mình và người tình Gala lên chiếc xe. Sau khi được tìm thấy và phục hồi trở lại, chiếc Vespa với chữ ký của Dali hiện được trưng bày tại bảo tàng Vespa tại Pontedera và được xem là chiếc Vespa có giá trị nhất thế giới.

Chiếc Vespa 150S 1962 của Salvador Dali.

10. Vespa 946 là mẫu xe có thiết kế dựa trên chiếc Vespa nguyên thủy năm 1946
Mẫu cao cấp nhất trong danh mục sản phẩm của Vespa hiện nay là 946. Tuy nhiên, đây lại là phiên bản giới hạn, được phát triển nhằm vinh danh mẫu Vespa đầu tiên, ra đời vào năm 1946. Chính vì vậy, từ tay cầm cho tới ghế ngồi đều được thiết kế lấy cảm hứng từ chiếc Vespa đầu tiên. Tuy nhiên, chất lượng chế tạo và các công nghệ tích hợp lại ở một đẳng cấp khác.