Mười năm sau khủng hoảng

Mai Hoàng Minh17:42 15/09/2018

Việc ngân hàng Lehman Brothers tuyên bố vỡ nợ ngày 15.9.2008 được coi là sự khởi đầu chính thức của cuộc khủng hoảng tài chính và nợ công toàn cầu.

Một tấm biển hiệu của Lehman Brothers được đưa vào nhà đấu giá ở London tháng 9.2010. Ảnh: AP.

Hơn 10 năm trước đã xảy ra cuộc khủng hoảng tiền tệ và hiện tại, tức là 10 năm sau khi cuộc khủng hoảng tài chính và nợ công bùng phát, lại thấy có biểu hiện lâm sàng về khủng hoảng tiền tệ ở một số nền kinh tế mới nổi khiến dậy lên lo ngại trên thế giới về khả năng “lại đến hạn xảy ra khủng hoảng” theo kiểu có “chu kỳ khủng hoảng”.

Cả sau 10 năm, trên thế giới vẫn chưa nguôi cuộc tranh luận sôi động dễ bất đồng quan điểm hơn là đưa đến thống nhất nhận thức về nguyên nhân, tác động, hậu quả và hệ luỵ của cuộc khủng hoảng này. Trên thế giới vẫn luôn thường xuyên có cảnh báo về khả năng khủng hoảng tái bùng phát vào bất cứ thời điểm nào.

Trên lý thuyết thì đúng là khả năng ấy không thể bị loại trừ. Trên thực tế thì nguy cơ tái bùng phát khủng hoảng tài chính và nợ công sau 10 năm khủng hoảng đã bị đẩy lùi và ngăn ngừa khá hiệu quả. Bài học đắt giá từ cuộc khủng hoảng này đều được tất cả các quốc gia trên thế giới lưu ý đến. Hệ thống ngân hàng đã được cơ cấu lại, các ngân hàng đã được sàng lọc nên đã có được “khả năng đề kháng khủng hoảng” cao hơn nhiều so với trước. Những cơ chế báo động sớm về “ bong bóng tài chính” đã được thiết lập. Những nền kinh tế bị khủng hoảng tài chính và nợ công đã được giải cứu.

Các quốc gia đều thận trọng hơn trong chính sách tài chính, tiền tệ và ngân sách. Ở bình diện quốc gia cũng như quốc tế, việc kiểm soát và giám sát hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính đã được siết chặt hơn trước nhiều và cũng hiệu quả hơn trước nhiều. Nếu những biện pháp này được kiên trì tiếp tục thì việc ngăn ngừa khủng hoảng phát huy được tác dụng tích cực.

Nhưng cái giá về chính trị xã hội cho cuộc khủng hoảng này thật đắt. Hệ luỵ của nó hiện vẫn đang bộc lộ là sự trỗi dậy của những lực lượng cực hữu, dân tuý và dân tộc chủ nghĩa, là gia tăng chống phá toàn cầu hoá và kinh tế thế giới nói chung tuy đã phục hồi nhưng vẫn còn cách khá xa mức độ tăng trưởng trước đấy.

Video đang HOT

HẠ LANG

Theo Laodong

Mười năm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu

Một nhân vật của Ernest Hemingway đã trả lời như sau khi được hỏi rằng anh ta đã phá sản như thế nào: "Hai kiểu. Dần dần và rồi bất thình lình".

Đó cũng là cách mà cuộc khủng hoảng xảy ra trên thế giới. Ban đầu là một sự tích tụ dần dần, với những vết rạn trong hệ thống bắt đầu xuất hiện vào năm 2007. Thế rồi đột nhiên cú sốc xảy ra, khi ngân hàng Lehman Brothers sụp đổ vào tháng 9/2008, và hệ thống ngân hàng toàn thế giới cheo leo bên bờ vực. Kỉ niệm 10 năm ngày xảy ra sự kiện ấy giờ đang đến gần.

Hồi ức của sử gia

Adam Tooze là một sử gia nổi tiếng vì các công trình về thời kì giữa hai cuộc Thế chiến (giai đoạn 1918 - 1939). Ông Tooze đã nhắm đến việc thực hiện một công trình có căn cứ chính xác hơn là tác phẩm giải trí, do đó ông đã viết một cuốn sách gần 700 trang về lịch sử tài chính và kinh tế của thập niên vừa qua. Tuy nhiên các sự kiện được nhắc đến trong cuốn sách này diễn ra quá gần đây và quá kịch tính, cho nên cuốn sách này ngoài việc là một phân tích lịch sử còn mang tính thời sự rất cao.

Có 4 chủ đề lớn xuất hiện trong tường thuật của ông Tooze về giai đoạn hậu 2008. Chủ đề đầu tiên là các phản ứng ngay sau khủng hoảng, trong đó các ngân hàng được giải cứu, các quy định về tiền tệ và tài chính được nới lỏng. Chủ đề thứ hai là cuộc khủng hoảng của khu vực đồng euro, ảnh hưởng lớn nhất đến Hy Lạp và Ireland, đồng thời cũng tác động đến Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Ý. Chủ đề thứ ba là sự dịch chuyển của các nước phát triển sang một chính sách tài chính khắc khổ hơn. Chủ đề thứ tư là sự trỗi dậy của nền chính trị dân túy ở châu Âu và Mỹ.

Ông Tooze đồng tình với các nhà kinh tế học trong những việc như: các phản ứng ngay sau khủng hoảng là cần thiết nhưng các giám đốc điều hành của ngành ngân hàng chưa phải trả giá đầy đủ cho sự điên cuồng của họ; các nước châu Âu đã quá chậm chạp và bảo thủ trong cách làm việc với các nước bên ngoài lục địa, và chuyển sang chính sách khắc khổ là một sai lầm. Tổng hợp lại, phản ứng dữ dội với các chủ ngân hàng, sự thất vọng với chính phủ các nước Liên minh châu Âu EU và tác động của chính sách khắc khổ đã dẫn đến sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy, ông Donald Trump đắc cử và Brexit.

Sự sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers khởi đầu của cuộc khủng hoảng.

Ông Tooze đã chỉ ra một phần lớn của vấn đề là do sự thất bại của lãnh đạo chính trị. Các chính trị gia châu Âu ban đầu cho rằng cuộc khủng hoảng là của Mỹ, phát sinh từ Phố Wall, mặc dù các ngân hàng châu Âu cũng đầy những khoản nợ xấu. Trong khi đó ở Mỹ, chính quyền Tổng thống Bush đã thông qua các biện pháp xử lý khủng hoảng với Quốc hội nhờ vào sự hỗ trợ của Đảng Dân chủ, nhưng khi ông Barack Obama nhậm chức thì sự đồng tình của 2 đảng này đã chấm dứt.

Có lẽ thất bại nguy hiểm nhất là ở sự miễn cưỡng giải quyết các vấn đề nằm ở tận gốc của hệ thống và các vấn đề này vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Ngành tài chính, nguyên nhân gây ra khủng hoảng, cho đến giờ vẫn chưa có thay đổi gì đáng kể. Các ngân hàng hiện nay có nhiều vốn hơn và tiền thưởng hiện nay gắn với hiệu quả trong dài hạn. Tuy nhiên các khoản thưởng này vẫn rất cao, trung bình của Phố Wall năm ngoái là 184.220 USD, chỉ thua kỉ lục của năm 2006. Các vụ bê bối về hành vi xấu của ngân hàng trong các lĩnh vực như ấn định giá, rửa tiền và bán nhầm tiếp tục được đưa ra ánh sáng.

Tình hình nền tài chính hiện nay vẫn giống như chưa từng có cuộc khủng hoảng nào xảy ra. Giá cổ phiếu ở Mỹ đã liên tục đạt các đỉnh cao mới và định giá các công ty thì chỉ thua các bong bóng giá của giai đoạn 1929 và 2000. Tỷ giá lãi suất vay tiền của chính phủ và các tập đoàn là rất thấp nếu so với các chuẩn trong lịch sử. Nếu tính trên toàn cầu thì số nợ tương quan với GDP đã cao ngang với trước khi xảy ra khủng hoảng. Như tác giả đã chỉ ra, hiện rất không rõ là các chính phủ có sẵn sàng thực hiện các hành động quyết liệt nếu khủng hoảng xảy ra một lần nữa hay không.

Bài học rút ra

Các cuộc tranh luận về kinh tế vi mô vẫn diễn ra cùng một cách từ trước đến nay. Những người tin rằng chính phủ còn khả năng để vay và chi tiêu nhiều hơn vẫn đang tranh cãi với những người tin rằng các khoản nợ hiện đã trở nên quá lớn. Những người muốn các chính sách của ngân hàng trung ương trở về như bình thường (lãi suất cao, không mua các trái phiếu chính phủ nữa) thì lại tranh cãi với những người tin rằng thắt chặt tiền tệ quá sớm sẽ gây hại cho nền kinh tế vẫn còn mỏng manh.

Thay đổi lớn nhất là thái độ của công chúng. Trước đây ý tưởng để mặc thị trường tự điều chỉnh và nó sẽ phân phối tài nguyên một cách hiệu quả và công bằng đã rất phổ biến trong giai đoạn 1990 - 2000. Chính phủ trung tả ủng hộ ý tưởng này hiện nay đã không còn nắm quyền nữa mà cử tri đã nghiêng về các đảng cực tả hoặc chủ nghĩa dân tộc cánh hữu.

Ngay cả Đảng Cộng hòa Mỹ cũng từ bỏ bản năng thị trường tự do của mình và chấp nhận các biện pháp bảo hộ và hành vi đe dọa các công ty của ông Trump. Nhiều nghị sỹ Đảng bảo thủ Anh đã tỏ thái độ thù địch công khai với các chủ doanh nghiệp tỏ ra e ngại về Brexit. Ý tưởng về lâu dài thương mại sẽ đem lại lợi ích cho tất cả mọi người đã không còn, và việc này đã thể hiện qua các con số: thương mại toàn cầu đã ngừng phát triển nhanh hơn GDP, vốn xảy ra trước khi có khủng hoảng.

Sự thay đổi thái độ của công chúng đã gây nên lo sợ về điều sẽ xảy ra khi một cơn bão nữa lại ập đến thị trường tài chính thế giới. Mức độ hợp tác như hồi năm 2008 - 2009, ví dụ như việc ngân hàng trung ương Mỹ cung cấp USD cho các ngân hàng trung ương đang thiếu tiền mặt ở châu Âu, có lẽ sẽ không dễ dàng có được một lần nữa.

Ông Tooze kết thúc quyển sách bằng việc so sánh các sự kiện ngày nay với các sự kiện thời năm 1914, khi thế giới mờ mịt bước vào một cuộc xung đột. Thế nhưng nếu chính xác hơn thì phải so sánh hôm nay với thời kì giữa hai cuộc thế chiến. Các hiệp định đình chiến đã kết thúc cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất nhưng các căng thẳng đã gây ra cuộc chiến vẫn còn âm ỉ và lại bùng lên một lần nữa.

Đối với các nhà hoạch định chính sách, một ẩn dụ chết chóc khác có lẽ sẽ phù hợp hơn. Các ngân hàng trung ương đã chữa cơn đau tim của nền kinh tế thế giới bằng một cuộc giải phẫu cấp cứu. Nhưng bệnh nhân đã quay lại các thói quen xấu như hút thuốc, say xỉn và ăn đầy thức ăn béo. Bệnh nhân hiện trông có vẻ khỏe mạnh. Nhưng cơn đau tim kế tiếp sẽ còn tồi tệ hơn và những thủ thuật có tác dụng vào mười năm trước có lẽ sẽ không có tác dụng lần thứ hai.

Nguồn Economist

Theo nhipcaudautu

Đức không hỗ trợ kinh tế cho Thổ Nhĩ Kỳ để vượt qua khủng hoảng Reuters đưa tin ngày 20/8, người phát ngôn Chính phủ Đức Steffen Seibert cho biết Berlin sẽ không xem xét hỗ trợ kinh tế cho Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giúp Ankara vượt qua cuộc khủng hoảng tiền tệ của nước này. Kiểm đồng lira tại một máy rút tiền tự động ở Istanbul, ngày 14/8. (Nguồn: THX/TTXVN) Phát biểu họp báo thường kỳ...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Thực hư tin Campuchia điều binh sĩ tới biên giới với Thái Lan sau vụ đối đầu08:43

Đòn giáng của ông Trump vào Ukraine trước ngưỡng cửa đàm phán với Nga09:07

Xung đột Nga - Ukraine trước bước ngoặt08:59

Lãnh đạo Mỹ - Ukraine khẩu chiến kịch liệt08:41

'Ông Trump rất thất vọng về ông Zelensky, muốn Ukraine thỏa thuận khoáng sản 500 tỉ USD'09:08

Ông Trump sẽ đích thân kiểm kê kho vàng trị giá 425 tỉ USD của Mỹ09:43

Ông Trump bất ngờ nặng lời về ông Zelensky, nhiều bên bị sốc08:41

Đặc phái viên Mỹ hé lộ điều Nga - Ukraine phải làm để đạt thỏa thuận hòa bình07:56

Vụ trộm bồn cầu làm bằng 98 kg vàng: nghi phạm ra tay trong 5 phút09:08

Xe mất thắng lao xuống rãnh ven đường, ít nhất 18 người thiệt mạng tại Thái Lan01:07

Không chỉ Mỹ, Pháp cũng đàm phán về khoáng sản quan trọng với Ukraine09:14

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Israel đề xuất gia hạn giai đoạn 1 của thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza

17:23:50 01/03/2025

Cùng ngày, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã nhấn mạnh sự cần thiết phải tiếp tục duy trì thỏa thuận ngừng bắn, trao đổi con tin giữa Israel và Hamas, trong bối cảnh thỏa thuận này hết hạn vào sáng 1/3.

Cơn sốt vàng ở Mỹ 'hút' vàng thỏi từ nhiều quốc gia khác

14:11:26 01/03/2025

Rủi ro từ thay đổi thuế quan đối với vàng đã thúc đẩy các ngân hàng, nhà đầu tư và thương nhân Mỹ chuyển kim loại quý này vào Trung tâm giao dịch hàng hóa và các kho vàng khác ở New York, trong khi thông thường nó sẽ được lưu trữ ở Lond...

Mỹ áp thuế nặng lên cáp nhôm sản xuất tại Hàn Quốc sử dụng vật liệu Trung Quốc

14:08:29 01/03/2025

Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc cho biết, nguyên liệu sản xuất dây cáp nhôm được nhập khẩu từ Trung Quốc, sau đó gia công một phần tại Hàn Quốc trước khi xuất khẩu sang Mỹ.

Thủ lĩnh PKK bất ngờ kêu gọi buông vũ khí, ngừng xung đột với Thổ Nhĩ Kỳ

14:02:51 01/03/2025

Đài Al-Jazeera đưa tin thủ lĩnh Abdullah Ocalan của tổ chức đảng Công nhân người Kurd (PKK) đã kêu gọi buông vũ khí, giải thể và chấm dứt xung đột với nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ.

Tổng thống Ukraine có phát biểu công khai đầu tiên sau khi gặp Tổng thống Trump

14:00:54 01/03/2025

Khi được người dẫn chương trình Bret Baier hỏi liệu ông có cân nhắc từ chức sau cuộc gặp "gây tranh cãi" với Tổng thống Trump, Tổng thống Ukraine Zelensky đã dứt khoát trở lời là "không".

Đồng minh hóa đối tác

13:54:28 01/03/2025

Mức độ coi trọng của EU với Ấn Độ có thể thấy ở chỗ tất cả các thành viên của Ủy ban châu Âu đều tới Ấn Độ vào dịp này.

Trung Quốc: Ít nhất 11 người thiệt mạng trong vụ tai nạn tàu thủy

13:52:39 01/03/2025

Công tác cứu hộ đang gặp nhiều khó khăn do đặc điểm địa hình phức tạp của đoạn sông này. Đoạn sông nơi xảy ra tai nạn có độ sâu trung bình hơn 60m, chiều rộng lên đến 500m và dòng chảy xiết với nhiều xoáy ngầm.

Ba phương án của EU với 198 tỷ USD tài sản của Liên bang Nga bị đóng băng

13:48:46 01/03/2025

Liên minh châu Âu (EU) đang nắm giữ 198 tỷ USD của Liên bang Nga, nhưng việc chuyển toàn bộ số tiền này cho Ukraine không hề đơn giản.

Anh mời các nhà lãnh đạo châu Âu và EU dự hội nghị thượng đỉnh về Ukraine

13:47:13 01/03/2025

Tại hội nghị, ông Starmer dự kiến sẽ thúc đẩy hành động chung của châu Âu đối với Ukraine, thể hiện sự ủng hộ đối với một nền hòa bình bền vững và một thỏa thuận lâu dài nhằm đảm bảo an ninh cho Kiev.

Bão Garance đổ bộ vùng lãnh thổ Reunion của Pháp, gây thiệt hại nghiêm trọng

13:42:35 01/03/2025

Khoảng 100 binh sĩ và lính cứu hỏa sẽ được điều động từ Mayotte - vùng lãnh thổ của Pháp cách Reunion gần 1.500 km, ngay khi điều kiện thời tiết cho phép.

Microsoft 'khai tử' ứng dụng Skype

13:41:14 01/03/2025

Gã khổng lồ công nghệ Mỹ Microsoft dự kiến sẽ khai tử ứng dụng gọi điện Skype vào tháng 5 tới, đồng thời khuyến khích người dùng chuyển sang sử dụng dịch vụ Teams như một sự thay thế.

Israel tuyên bố không rút khỏi vùng đệm Li Băng và hành lang ở Gaza

13:40:35 01/03/2025

Điện Kremlin hôm 27.2 bác bỏ khả năng trả lại các vùng lãnh thổ đã sáp nhập từ Ukraine là một phần của thỏa thuận hòa bình trong tương lai, vạch ra lằn ranh đỏ của hòa đàm vào thời điểm Mỹ-Nga đối thoại ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ).