Mục tiêu không dễ dàng

Trong cuộc đối thoại giữa các nhà tài trợ quốc tế và Chính phủ, chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới cho rằng, đổi mới là công việc thường xuyên trong quá trình phát triển và tăng trưởng kinh tế. Vì thế, nếu Việt Nam vượt qua những vấn đề hiện tại, thì một vấn đề mới lại phát sinh. Câu hỏi không phải là khi nào Việt Nam sẽ ra khỏi tình hình khó khăn hiện nay, mà là bằng cách nào. Điều này hoàn toàn phụ thuộc khi Việt Nam xây dựng một thể chế kinh tế được quản trị bởi các nhà kỹ trị, các chuyên gia có năng lực và kỹ năng cần thiết.

Vị chuyên gia Kinh tế trưởng đánh giá cao những tiến bộ vượt bậc của Việt Nam: GDP đầu người tăng trung bình hơn 6% mỗi năm, tỷ lệ đói nghèo đã giảm trung bình 2,5% trong vòng hai thập kỷ qua. Dẫu vậy, tăng trưởng kinh tế đã chậm lại, Việt Nam đang đối mặt với bất ổn kinh tế vĩ mô và lạm phát cao. Ngưỡng nghèo ở mức “nhu cầu tối thiểu” thấp hơn so với chuẩn quốc tế, có nghĩa là hàng triệu người dân có thu nhập gần chạm ngưỡng đói nghèo và rất dễ tái nghèo do mất việc, bệnh tật hay các cú sốc do thiên tai, dịch bệnh hoặc suy thoái kinh tế.

Có ý kiến đổ lỗi cho khủng hoảng kinh tế toàn cầu khiến Việt Nam bị mắc kẹt trong bất ổn kinh tế suốt mấy năm qua. Song, theo vị chuyên gia của Ngân hàng Thế giới, nguyên nhân bên ngoài đều tác động tới các nước, trong đó có nước ta, nhưng hầu hết các nước như Thái Lan, Indonesia, Philippines… đã hồi phục, riêng Việt Nam thì chưa. Điều đó chứng tỏ những vấn đề kinh tế bất ổn chủ yếu là nguyên nhân trong nước. Bởi vậy, Chính phủ đang thúc đẩy các giải pháp mạnh mẽ để tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, hệ thống ngân hàng và đầu tư công. Phải chăng Việt Nam hiện đang trong tình trạng “tiến thoái lưỡng nan”? Nếu tiếp tục các biện pháp thắt chặt tiền tệ sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp thất nghiệp. Còn nếu nới lỏng chính sách thì lạm phát hai con số sẽ quay trở lại. Nhà chuyên gia kinh tế đưa ra hình ảnh ví von nền kinh tế giống như một cỗ xe mà Chính phủ là người cầm lái, còn doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân là hành khách.

Để chạy tốt và an toàn, cỗ xe cần được điều khiển nhuần nhuyễn hệ thống phanh, cần số, tay ga. Một lái xe giỏi sẽ tiên liệu được chướng ngại vật, giảm tốc cỗ xe từ từ hoặc tăng ga nhẹ nhàng khi đường rộng, thông thoáng. Như vậy, tình thế sẽ không rơi vào tiến thoái lưỡng nan nếu các nhà hoạch định chính sách khéo léo, uyển chuyển trong việc sử dụng những công cụ đúng thời điểm và đúng liều lượng. Đồng tình với cách nhìn nhận này, Viện phó Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nhấn mạnh rằng, thời kỳ một chính sách “mềm”, nới lỏng quá mức chính sách tiền tệ để cứu thị trường đã qua rồi. Giờ đây đồng tiền sẽ được sử dụng rất chặt. Chẳng hạn chính sách tiền tệ đang đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng từ nay đến năm 2015 chỉ quay quanh 15%/năm, chứ không thể còn 30%/năm như trước đây. Thâm hụt ngân sách giảm từ mức trên 5% GDP trước kia xuống còn 4,8% hiện nay và 4-4,5% GDP vào năm 2015. Ông Viện phó khẳng định rằng, tư tưởng ổn định kinh tế vĩ mô gắn với chính sách tiền tệ chặt chẽ đã được xác định rõ ràng. Đó là bài học đắt giá được rút ra do “hứng khởi” quá đà, tạo ra tăng trưởng “ nóng”.

Gần đây các tổ chức quốc tế có cái nhìn không mấy lạc quan về sự phục hồi kinh tế thế giới, các dự báo đều hạ so với cách đây vài tháng. Kinh tế nước ta cũng ở trong dòng chảy của kinh tế thế giới. Bắt tay vào tái cơ cấu kinh tế đòi hỏi nguồn lực lớn trong bối cảnh khó khăn như hiện nay. Bởi thế, mục tiêu tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô và có mức tăng trưởng cao hơn là không hề dễ dàng.

Theo ANTD