Mùa thu hoạch ấu ở Phú Thọ

Mỗi khi chớm đông, trên các ao, đầm tại xã Hiền Lương (Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ), từng đoàn người ngồi thuyền, thu hoạch ấu từ mờ sáng đến mịt tối.

Màu xanh bạt ngàn của cây ấu phủ kín mặt ao, ruộng.

Củ ấu hay còn gọi là ấu trụi, ấu nước, kỵ thực thường được trồng từ tháng 2 và bắt đầu cho thu hoạch vào cuối tháng 6 (Âm lịch). Loài cây này thường được trồng trên các vùng đầm lầy hoặc ao hồ có mực nước sâu từ 0,5-2m.

Củ ấu có hình dạng xù xì, đen đúa giống như cặp sừng trâu.

Theo người dân, để hái ấu họ thường phải dùng thuyền nan chèo đi thu lượm. Đặc biệt, người hái ấu cần phải đi theo một hàng thẳng để đảm bảo củ không bị bỏ sót và dễ lên giống mới. Sau khi đưa lên bờ, ấu được rửa sạch và phân loại rồi đem bán ở các chợ quanh vùng.

Chợ quê mùa ấu cũng nhộn nhịp hơn hẳn. Người ta xúm xít bên những thúng ấu còn tươi nguyên, người vui vì năm nay ấu được mùa, người tấm tắc khen ấu ăn bở, ngọt hơn mọi năm.

Cây ấu nổi bồng bềnh trên mặt nước, chẳng cần mất nhiều công chăm bón, tự hút chất dinh dưỡng từ bùn đất để sinh sôi, phát triển.

Người dân mua ấu luộc về cho con trẻ như một thứ quà quê đơn sơ mà ngọt lành. Nhiều người còn mua ấu để gửi quà cho nơi xa như một đặc sản chỉ nơi quê nhà mới có.

Khi thu hoạch ấu, bàn tay người nông dân thường xuyên ngâm dưới nước bùn. Củ ấu sắc nhọn còn có thể khiến họ đứt tay.

Gần 10 năm gắn bó với nghề này, ông Nguyễn Hữu Mười (Hiền Lương, Hạ Hòa) đang có 10.000m ² mặt nước để trồng ấu cho biết: “Vào chính vụ, trung bình mỗi ngày gia đình tôi hái được 40-50 kg, giá dao động từ 15.000 – 20.000 đồng/kg. Nếu hái không kịp, củ ấu già sẽ rụng và chìm xuống bùn. Khi đó, lại phải lội nước để mò ấu, nhiều khi bị gai ấu đâm cho tứa máu”.

Trong củ ấu có nhiều tinh bột, luộc chín ăn có vị bùi. Người dân thường ăn trực tiếp hoặc nấu lẩu, chè, hầm xương, làm thuốc…