Mùa đông bên dòng Volga

Đứng tại bờ của một bán đảo trên sông Volga ở thành phố Samara của LB Nga, tôi dõi theo hai người đàn ông, vừa vẻ thong dong, vừa vội vã, đạp xe băng qua dòng sông băng. Hai chú chó đen dẫn đường.

Họ cứ thế bỏ lại tàu thuyền nằm yên nghỉ đông.

Họ dễ là những người dân sống trên bán đảo, khu vực mà muốn vào thành phố Samara, thường chọn tàu lướt băng, loại có đế hơi đi được cả trên nước. Có đường bộ nối bán đảo với nội thành, song con đường này chẳng thuận tiện cho lắm, nhất là vào mùa đông.

Từ thành phố nhìn ra, cuộc sống bên kia sông Volga, từng được xem là một kiểu robinson riêng biệt, đã ngày càng đồ sộ và nghiêm túc hơn, dù thực tế là đến giờ, những người dân trên đó vẫn chọn đi tàu sang nội thành, để mang về khoai tây, thực phẩm. Nhưng để ý thì thấy, bên kia đó, những khu nghỉ dưỡng đã ôm sát bờ sông, với hàng chục mái nhà bằng gỗ hiện đại xếp thành lớp. Những nơi này vẫn đang phục vụ nhiều gia đình Nga đến cả thế hệ thứ tư, dù là họ sẵn tiền mua tour đến những vùng đắt đỏ khác trong và ngoài nước.

Với tôi, lướt nhẹ bằng xe đạp như hai người đàn ông kể trên, với một nguồn năng lượng khổng lồ, là một điều thú vị. Còn người Nga, nhất là những người sống cùng dòng Volga, họ có cả một danh sách những điều độc đáo phải làm vào mùa đông.

Là kho báu của nước Nga, Volga là con sông dài nhất châu Âu và là sông lớn nhất hành tinh không chảy ra biển. Dòng sông cũng là biểu tượng quốc gia và tinh thần dân tộc Nga, tâm hồn Nga. Không có tour du lịch trên sông khi nước đóng băng, song thăm Volga vào những tháng mùa đông, là một trải nghiệm kiểu dễ bị ám ảnh. Ám ảnh bởi cái lạnh và cái mờ sương ẩm ướt, với cái vẻ chầm chậm của thành phố mà khói nhà máy cứ quanh quẩn, với những con người cứ lầm lũi trong ánh đèn vàng…

Người Nga bao đời vẫn bảo ban nhau sống với khí chất như dòng Volga, mạnh mẽ đúng chỗ, nhưng dịu êm đúng lúc. Chỉ cần đến bờ sông vào một buổi chiều chủ nhật mùa đông, mà phải đúng thời điểm mùa đông nhất, chẳng khó để thấy hàng trăm người từ bên này thành phố lao qua băng, băng sang bờ bên kia sông. Họ thích như thế.

Còn có một kiểu khác, vẫn được nói vui là “mất trí Volga”, nhưng chắc sẽ không bao giờ bị từ bỏ, đó là câu cá trên băng. Trong cái lạnh xuống dưới -15, -20 độ, những người mặc như bao tải, kiên trì ngồi cả ngày với chỉ một vài cái cần và một chai vodka. Trên những tảng băng mỏng và sụp bất ngờ mỗi mùa đông, có những người đã rời khỏi nhà và không trở lại. Nhưng câu cá trong điều kiện khắc nghiệt vậy có thứ gì đó thú vị lắm, cho cả họ, và cả những người ngắm họ.

Có câu, đằng sau bất kỳ một thành phố có bề dày lịch sử nào, ắt hẳn phải có một dòng sông nào đó chảy qua. Lịch sử Samara kết nối chặt chẽ với sông Volga. Nếu không có Volga, khó có thể hình dung Samara sẽ là kiểu thành phố nào, hay thậm chí có phải là thành phố hay không. Không có nước Volga, đất Samara chẳng biết được cải tạo bằng cách nào. Thời kỳ Xô viết hoàng kim, khi Kuybyshev (tên cũ của Samara) là thủ phủ ngành công nghiệp vũ trụ của Liên Xô, dòng Volga được coi có tầm quan trọng hơn nhiều. Đội tàu chở dầu khổng lồ trên dòng Volga chẳng thua kém gì đội tàu từ biển Baltic đến Gibraltar. Tàu thuyền tấp nập, cứ nhổ neo là như bắt đầu một kỳ nghỉ.

Tôi cứ nghĩ, tại sao lại chọn Volga ở Samara, chứ không phải Volga ở Kazan, Nizhny, Yaroslavl, Ulyanovsk, hay những thành phố khác vốn phải nhờ Volga để trở nên lớn mạnh. Đến đó, tôi mới hiểu, Samara thật sự may mắn với hình thái Volga với nhiều “kho báu” nằm rải rác. Không nơi nào trên thế giới có một con sông lớn như Volga uốn cong đến vậy khi đi qua thành phố. Và không nơi nào dọc theo dòng chảy, sông Volga gặp nhiều núi như ở Samara. Những ngọn núi này không cao, và bất kỳ du khách nào cũng có thể leo lên để ngắm phong cảnh vào hạng “tuyệt tác”. Đó tất nhiên không phải Himalayas, nhưng trên Himalayas thì tuyệt nhiên là không có Volga.

Người Samara đã tự gọi mình là “Thụy Sĩ kiểu Volga”. Họ đã từng không hài lòng vì chỉ thấy nói mà chưa thấy làm đủ nhiều, để tận dụng tiềm năng du lịch khổng lồ của Volga đưa khu vực đi lên. Họ muốn gói ghém cả sông và núi lại thành một thương hiệu lớn. Kế hoạch đó đang được triển khai. Những khu du lịch, nghỉ dưỡng núi liền sông, với đầy đủ hoạt động bốn mùa trong năm đã đua nhau mọc lên. Chẳng có ai phàn nàn rằng, sông núi Samara không đủ tốt để mơ về thiên đường du lịch.