Mùa đông ấm áp đã cứu châu Âu thoát khỏi khủng hoảng năng lượng?
Thời tiết ôn hòa kết hợp với nhiều nhà cung cấp hơn và nỗ lực giảm nhu cầu đã phần nào giúp châu Âu tránh khỏi viễn cảnh một mùa đông khắc nghiệt do thiếu khí đốt.
Trạm bơm khí đốt của công ty Bulgartransgaz ở Ihtiman, Bulgaria. Ảnh: AFP/TTXVN
Với việc các kho dự trữ khí đốt gần đầy và giá khí đốt đã giảm xuống mức trước xung đột Nga – Ukraine, châu Âu có thể đã vượt qua giai đoạn tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng năng lượng.
Thời tiết ở châu Âu đang ấm áp bất thường khi nhiều nước trên khắp “Lục địa già” ghi nhận nhiều kỷ lục nhiệt độ. Trong báo cáo công bố ngày 5/1 vừa qua, Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) cho biết một số nước châu Âu đã ghi nhận các mức nhiệt cao kỷ lục vào đêm Giao thừa và ngày đầu Năm mới. Tại thành phố Besancon phía Đông nước Pháp, nhiệt độ ngày 1/1 đạt 18,6 độ C, mức cao nhất từ trước đến nay, cao hơn 1,8 độ C so với kỷ lục trước đó ghi nhận vào tháng 1/1918.
Theo hãng tin Bloomberg (Mỹ), sự kết hợp của các điều kiện sẽ giúp giảm lạm phát, ổn định triển vọng kinh tế của châu Âu. Mặc dù một đợt lạnh đột ngột hoặc gián đoạn vận chuyển vẫn có thể khiến thị trường năng lượng rơi vào tình trạng hỗn loạn, nhưng sự lạc quan đang gia tăng rằng châu Âu giờ đây có thể vượt qua mùa Đông này và thậm chí là cả mùa Đông tới.
Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck phát biểu trong chuyến thăm Na Uy: “Nguy cơ về một cuộc khủng hoảng kinh tế hoàn toàn, một cuộc khủng hoảng cốt lõi của ngành công nghiệp châu Âu đã được ngăn chặn”. Na Uy đã thay thế Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt hàng đầu cho Đức.
Châu Âu đã thiệt hại gần 1.000 tỷ USD do giá năng lượng tăng vọt bắt nguồn từ xung đột Nga-Ukraine vào tháng 2/2022. Các chính phủ đã bỏ ra hơn 700 tỷ USD để hỗ trợ các công ty và người tiêu dùng trong khi tiếp tục nỗ lực loại bỏ sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga, đặc biệt là khí đốt tự nhiên. EU lấp đầy khoảng trống của Nga bằng cách tăng nguồn cung từ Na Uy và vận chuyển khí thiên nhiên hóa lỏng ( LNG) từ Qatar, Mỹ và các nhà sản xuất khác.
Video đang HOT
Tại Đức, các cơ sở dự trữ đã đầy khoảng 91%, so với 54% vào một năm trước. Chính phủ của Thủ tướng Olaf Scholz đã quốc hữu hóa các chi nhánh tại Đức của Gazprom PJSC và đã chi hàng tỷ euro trong nỗ lực lấp đầy các kho dự trữ. Các biện pháp tiết kiệm năng lượng từ ngành công nghiệp và hộ gia đình cũng như nhiệt độ tháng 1 ấm nhất trong nhiều thập kỷ cũng tạo ra sự hỗ trợ.
Phát biểu với giới truyền thông ngày 6/1, Chủ tịch Cơ quan Mạng lưới liên bang Đức (Bundesnetzagentur) Klaus Mller đã hồ hởi nói rằng: “Chúng tôi đang rất lạc quan, trong khi mùa thu năm trước không được như vậy. Càng dự trữ nhiều khí đốt từ đầu năm thì căng thẳng và chi phí chúng ta phải đối mặt với việc lấp đầy lại vào mùa đông tới càng giảm”.
Giá khí đốt chuẩn đã giảm 20% so với mức kỷ lục được thiết lập vào tháng 8 và mặc dù lo ngại rằng giá rẻ hơn có thể kích thích nhu cầu, nhưng thực tế cho thấy việc sử dụng vẫn đang giảm. Ngân hàng Morgan Stanley trong một báo cáo cho biết mức tiêu thụ của châu Âu dự kiến sẽ thấp hơn khoảng 16% so với mức trung bình 5 năm trong suốt năm 2023.
Các bể chứa tại trạm khí đốt tự nhiên hóa lỏng ở Barcelona, Tây Ban Nha. Ảnh: AFP/TTXVN
Các điều kiện thuận lợi và việc mở rộng năng lực tái tạo cũng đang giúp ích. Theo S&P Global, năng lượng gió và năng lượng Mặt Trời sẽ giúp cắt giảm 39% sản lượng điện khai thác bằng khí đốt tại 10 thị trường năng lượng lớn nhất châu Âu trong năm nay. Bên cạnh đó, theo Morgan Stanley, giao hàng LNG đã lập kỷ lục mới vào tháng 12 và xu hướng này có thể sẽ tiếp tục.
Bất chấp những diễn biến tích cực, rủi ro vẫn tồn tại. Nhập khẩu khí đốt qua đường ống của Nga trong năm 2023 sẽ chỉ bằng 1/5 mức thông thường – khoảng 27 tỷ mét khối – và có nguy cơ Điện Kremlin cắt hoàn toàn nguồn cung.
Nhà nghiên cứu Anne-Sophie Corbeau tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu thuộc Đại học Columbia (Mỹ) đ.ánh giá đó là một mức giảm khổng lồ đối với thị trường vốn tiêu thụ 400 tỷ mét khối khí đốt trong năm 2021. Do đó, LNG sẽ rất quan trọng để đảm bảo đủ nguồn cung cho mùa Đông tới và châu Âu sẽ cần phải cảnh giác. Sự phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc cũng có thể gây ra cạnh tranh.
Khủng hoảng khí hậu đã góp phần giảm nhu cầu sưởi ấm mùa Đông này và các kiểu thời tiết ngày càng biến động vẫn có thể gây ra những đợt lạnh, chẳng hạn như đợt lạnh giảm sâu càn quét qua Mỹ vào Giáng sinh 2022. Bà Corbeau cho biết, để đảm bảo dự trữ suôn sẻ vào mùa Hè, cần rất nhiều yếu tố, trong đó có nguồn cung cấp điện ổn định từ các máy phát điện gió, hạt nhân và thủy điện, dòng LNG ổn định và tiếp tục tiết kiệm năng lượng.
Công ty Anh Wood Mackenzie nhận định: “Châu Âu có thể đang ở một vị thế tốt hơn so với lo ngại trước đây, nhưng nó vẫn chưa thoát khỏi tình trạng khó khăn”.
Cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất của châu Âu đã kết thúc?
Thời tiết ôn hòa giúp các kho dự trữ khí đốt của EU chưa bị cạn kiệt, nhưng cuộc khủng hoảng khí đốt của châu Âu có thể vẫn chưa chấm dứt vì phần lớn việc giảm tiêu thụ là do ngành công nghiệp bị phá hủy.
Mỏ khí đốt ở Tây Siberia do nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga, Rosneft vận hành. Ảnh: EURASIA.EXPERT
Vào tháng 12/2022, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo rằng châu Âu có thể đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt trong năm nay bất chấp những nỗ lực thành công trong việc lấp đầy kho dự trữ cho mùa đông 2022 - 2023. Giờ đây, ngày càng có nhiều người tham gia cảnh báo về nguy cơ đó.
Cho đến thời điểm này của mùa đông, phần lớn châu Âu vẫn đảm bảo nguồn cung năng lượng là do thời tiết ấm hơn bình thường. Tháng 10 và nửa tháng 11/2022 đặc biệt ấm áp, giúp mục tiêu giảm tiêu thụ khí đốt trên toàn EU- một chỉ thị bắt buộc - dễ dàng đạt được.
Tuy nhiên, khi thời tiết trở nên lạnh hơn vào cuối tháng 11, mức tiêu thụ năng lượng đã tăng vọt, do đó vào đầu tháng 12 vừa qua, người đứng đầu cơ quan quản lý thị trường năng lượng của Đức đã phải cảnh báo người dân Đức nên thận trọng vì họ không đạt được mục tiêu tiết kiệm 20% tổng tiêu thụ khí đốt của nước này.
Lời cảnh báo đó cho thấy tình hình bấp bênh như thế nào, mặc dù các kho lưu trữ đã đầy và luôn có nhiều LNG đến các cảng châu Âu.
Hãng tin Reuters dẫn lời các thương nhân cho biết mức khí đốt trong kho lưu trữ ở châu Âu vào cuối tháng 12/2022 ở mức cao trong năm trong mười năm qua và sẽ duy trì ở mức ổn định cho đến khi kết thúc mùa nóng năm 2023.
Nhiều người đã ngay lập tức mừng thầm khi dường như cuộc khủng hoảng năng lượng đã kết thúc. Nhưng sự ăn mừng đó có thể là quá sớm. Thực tế là mùa đông vẫn còn kéo dài, trong khi thời tiết vẫn có khả năng lạnh hơn nhiều vào tháng 1 và tháng 2. Bên cạnh đó, mùa đông kết thúc không có nghĩa là châu Âu có nhiều nguồn cung khí đốt tự nhiên.
Năm ngoái, các nước châu Âu đã đảm bảo nguồn dự trữ khí đốt kịp thời và dồi dào, một phần không nhỏ nhờ vào việc Nga đã chuyển phần lớn lượng khí đốt cho họ trong nửa đầu năm. Ngoại trừ việc Bulgaria và Ba Lan bị cắt nguồn cung vì họ từ chối thanh toán bằng đồng rúp, nguồn cung cấp khí đốt lúc bấy giờ của châu Âu phần lớn vẫn ổn định.
Điều này đã giúp ích rất nhiều cho EU cùng với lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu kỷ lục từ Mỹ. Tuy nhiên, năm nay châu Âu sẽ không có lượng khí đốt của Nga.
Trong khi đó, EU nhiều lần tuyên bố không muốn tăng nhập khẩu khí đốt của Nga vì cuộc xung đột ở Ukraine. Ngược lại, họ muốn giảm đến mức tối thiểu, đồng nghĩa với việc EU sẽ cần phải tăng cường nhập khẩu LNG không chỉ từ Mỹ mà còn từ tất cả các nhà cung cấp khác với khối lượng lớn. Nhưng số lượng lớn này không thể có sẵn trong ngắn hạn, vì vậy, nhiều người đang cảnh báo về một năm khó khăn tiếp theo.
Như vậy, nguồn khí đốt có sẵn sẽ là lý do lớn nhất khiến châu Âu có thể gặp khó khăn trong năm nay. Nhưng ngay cả khi mùa đông này tiếp tục ôn hòa và trôi qua yên bình, cuộc khủng hoảng khí đốt của châu Âu sẽ không kết thúc. Bởi vì LNG đắt hơn khí đường ống và đây là một thực tế không thể thay đổi. Thực tế này có nghĩa là ngay cả khi có đủ LNG để nạp đầy kho dự trữ của châu Âu (điều vẫn chưa chắc chắn, như IEA đã cảnh báo), thì hóa đơn nhập khẩu sẽ rất lớn trong năm thứ hai liên tiếp.
Hóa đơn nhập khẩu khí đốt cao rõ ràng là một vấn đề đối với các nền kinh tế châu Âu, đặc biệt là những nền kinh tế có ngành công nghiệp nặng phát triển và sử dụng nhiều khí đốt. Dấu hiệu cảnh báo đầu tiên đã xuất hiện khi phần lớn mức giảm tiêu thụ khí đốt ở Đức được các chính trị gia ca ngợi, nhưng thực ra là do nhu cầu của những nhà sản xuất công nghiệp bị suy giảm vì giá cao ngất ngưởng.
Nói cách khác, nhu cầu khí đốt ở phần lớn châu Âu đã giảm vào năm ngoái vì các ngành công nghiệp bị phá hủy. Đây là điều không tốt cho nền kinh tế khi các nhà máy phải đóng cửa và sa thải công nhân. Điều này cũng đồng nghĩa với việc năm nay châu Âu sẽ phải cân nhắc giữa duy trì hoạt động kinh tế và đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt cho giai đoạn tiếp theo. Đó sẽ là một bước đi đầy thách thức và mạo hiểm.
Bão tuyết mùa đông khắc nghiệt ở Mỹ khiến thị trường khí hóa lỏng thêm khan hiếm Cơn bão mùa đông khắc nghiệt đang càn quét ở Mỹ có thể làm gián đoạn nguồn cung từ Mỹ - một trong những nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) hàng đầu, khiến thị trường vốn đã biến động mạnh về giá trong năm nay càng thêm khan hiếm. Người dân dọn tuyết để mở đường đi tại Hamburg,...
