Mũ trùm đầu – công cụ đối phó nghi phạm chống đối

Khi nghi phạm phản kháng bằng những cú khạc nhổ hoặc cắn xe, cảnh sát Mỹ sẽ dùng tới loại mũ trùm đầu chuyên dụng.

Một số dạng mũ trùm đầu chỉ là chiếc túi lưới với phần miệng có vòng co giãn. Một số loại mũ khác có thêm lớp vật liệu (ví dụ: vải khẩu trang y tế) để che miệng của người bị chụp đầu. Dạng mũ này có tác dụng ngăn chặn nước bọt của nghi phạm nhưng vẫn cho phép nhìn và thở.

Trong lúc giằng co với nghi phạm, nhiều cảnh sát cũng rất lo ngại về việc nhiễm phải bệnh dịch, đặc biệt là trong bối cảnh Covid-19 hoành hành, theo Maria Haberfeld, giáo sư khoa học cảnh sát và chuyên gia đào tạo cảnh sát thuộc Đại học Tư pháp Hình sự John Jay tại thành phố New York.

Tuy nhiên, những năm gần đây đã xảy ra một số sự việc gây lo ngại về cách lực lượng chức năng sử dụng mũ trùm đầu chống nước bọt. Ví dụ, năm 2015, chính quyền hạt Nashville và Davidson, bang Tennessee phải trả 150.000 USD để hòa giải vụ kiện của người chị gái có em trai tử vong sau khi bị cán bộ trại giam đội mũ chống nước bọt. Gần đây nhất, cái chết của Daniel Prude, 41 tuổi, vào tháng 3 sau khi bị còng tay và chụp mũ chống nước bọt cũng gây tranh cãi. 7 cảnh sát bang New York đã bị đình chỉ công tác vì liên quan sự việc.

Hiện, Mỹ không có tiêu chuẩn quốc gia về cách dùng hoặc đào tạo sử dụng mũ trùm đầu chống nước bọt. Nếu muốn cho nhân viên sử dụng, phòng cảnh sát sẽ phải tự đặt ra chính sách, quy trình sử dụng, và cách đào tạo, theo Chet Epperson, cựu giám đốc cảnh sát thành phố Rockford, bang Illinois.

Một dạng mũ trùm đầu chống nước bọt. Ảnh: Herts Police/BBC.

Không phải mọi phòng cảnh sát đều cho phép sử dụng mũ trùm chống nước bọt. Ví dụ, phòng cảnh sát New York không cấp cho cảnh sát đi tuần dùng mũ trùm đầu chống nước bọt nhưng gần đây đã giao công cụ này cho cán bộ làm nhiệm vụ khẩn cấp (ví dụ: người xử lý tin báo có người bị kẹt trong thang máy) vì Covid-19, theo The New York Times.

Thông thường, phòng cảnh sát có thể cho phép dùng mũ trùm đầu với nghi phạm trong ít nhất hai trường hợp: khi nghi phạm cắn xé, khạc nhổ hoặc đe dọa cắn xé, khạc nhổ. Đây là những trường hợp nhiều khả năng sẽ phù hợp với Graham v. Connor, án lệ tòa tối cao liên bang yêu cầu việc dùng vũ lực của cảnh sát phải có căn cứ khách quan.

Ví dụ, phòng cảnh sát thành phố Seattle, bang Washington, đặt ra chính sách cho phép dùng mũ trùm chống nước bọt nếu “người bị bắt khạc nhổ hoặc cảnh sát có căn cứ tin rằng sẽ bị đối phương khạc nhổ”.

Cách cảnh sát được đào tạo để đảm bảo an toàn cho người bị bắt giữ cũng khác nhau tùy nơi. Khi bị đội mũ trùm chống nước bọt trong lúc đang nôn ọe, nghi phạm có rủi ro ngạt thở. Vì thế, một số phòng cảnh sát quy định rõ “cần bỏ mũ ra khi nghi phạm nôn ọe”, theo giáo sư Haberfeld. Ngoài ra, một số phòng cảnh sát khác lại cấm dùng mũ trùm đầu với người vừa bị xịt hơi cay vì sẽ gây khó thở.

Một số tổ chức phi chính phủ cho rằng cần phải có bộ quy chuẩn quốc gia về mũ trùm đầu chống nước bọt. Vì các phòng cảnh sát thường sao chép chính sách của nhau, điều này có thể gây ra nhiều chính sách thiếu sót như nhau. Justin Mazzola, phó giám đốc nghiên cứu của một tổ chức phi chính phủ Mỹ , cho rằng cần phải nghiên cứu về độ phổ biến của công cụ này và cần thật sư cân nhắc có nên dùng với nghi phạm đang ở trong một số trạng thái tâm thần hoặc cơ thể nhất định hay không.