Một dược – thuốc quý giảm đau, tiêu sưng

Cây một dược [Commiphora Myrrha( Nees), Engl.)], họ Trám (Burseraceae) là cây phổ biến ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt ở bắc Phi, miền nam Ả Rập, Ấn Độ… Bộ phận dùng làm thuốc là chất nhựa của cây một dược.

Bộ phận dùng làm thuốc là chất gôm nhựa chảy ra từ kẽ nứt của thân cây, bên ngoài màu nâu vàng, bên trong sáng bóng, mùi thơm. Một số màu nâu đen, nhiều dầu, trên phủ bụi phấn màu vàng.

Về thành phần hóa học, một dược chứa tinh dầu, các hợp chất Furano sesquiterpen; trong đó có hỗn hợp Furanoeudesma-1,3-diene và Lindestrene tạo mùi thơm đặc biệt; các acid Heerabomyrrholic, commiphoric, và commiphorinic; các thành phần pinen, dipenten, ergenol, m-cresol, aldehyd cinnamic, aldehyd cumin. Về tác dụng sinh học, một dược ức chế nhiều loại nấm gây bệnh ngoài da, hạ mỡ máu. Chất Curzerene, Furanoeudesma-1,3-diene và Lindestrene tác dụng giảm đau rất tốt.

Bộ phận dùng làm thuốc là chất gôm nhựa chảy ra từ kẽ nứt của thân cây.

Theo Y học cổ truyền, một dược có vị đắng, tính bình; quy vào 3 kinh, tâm, can, tỳ. Công năng hoạt huyết, khứ ứ, chỉ thống, tiêu sưng, sinh cơ, thông kinh. Trị kinh bế, thống kinh, đau thượng vị, nhọt độc sưng đau, sưng đau do sang chấn, đau cột sống, đau xương khớp, sưng do trĩ, đục thủy tinh thể. Dùng ngoài, thường bào chế dưới dạng cao dán nhọt để thu miệng mụn nhọt, vết thương, vết loét lâu lành. Ngày dùng 4-12g, bằng cách sắc hoặc thuốc tán. Làm thuốc tán người ta thường tán một dược cùng với đăng tâm thảo thành bột min (40g một dược dùng 1g đăng tâm thảo). Hoặc thủy phi (tán một dược cùng với nước đến khi có bột mịn thì phơi, sấy nhẹ cho khô).

Lưu ý: Không nên sắc một dược cùng với các vị thuốc khác để tránh chất gôm nhựa cản trở sự hòa tan của các hoạt chất trong các vị thuốc. Nên tán bột, hòa vào nước sắc của thang thuốc khi còn nóng rồi uống. Một dược có tính hoạt huyết, thông kinh mạnh, không dùng cho phụ nữ có thai hoặc mụn nhọt đã vỡ, loét.

Một dược trị các chứng bệnh:

Trị thấp khớp cấp do sưng đau các khớp, đi lại khó khăn: Dùng bài “Kháng phong thấp thang”: một dược 10g, nhũ hương 10g, xuyên ô (chế) 10g, quế chi 10g, khương hoạt 10g, phòng phong 10g, bào sơn giáp 10g, kỳ xà chế 10g, tế tân 3g, ma hoàng 3g, ngô công 4 con. Sắc uống. Công dụng: khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc. Lưu ý: Một dược và nhũ hương tán mịn; cho vào nước sắc khi nóng cho tan, uống.

Trị đau dạ dày, phụ nữ bế kinh, đau bụng kinh:

Bài 1: Một dược 5g, diên hồ sách 10g, hương phụ 6g, ngũ linh chi 6g. Tất cả tán bột mịn, trộn đều, mỗi lần uống 8-10g. Ngày 2 – 3 lần với nước ấm.

Bài 2 : Một dược tán: một dược, hồng hoa, đều 5g; diên hồ sách, đương quy, mỗi vị 10g. Tất cả tán bột mịn, uống, mỗi lần 6 – 10g, ngày 2 lần, uống với nước ấm.

Một dược là vị thuốc tốt trị đau dạ dày, phụ nữ bế kinh, đau bụng kinh.

Trị ung nhọt sưng đau: Một dược, nhũ hương, mỗi vị 5g; xạ hương 0,1g; hùng hoàng 3g. Các vị chế hoàn, mỗi lần uống 3 – 6 g.

Trị đau cơ, đau xương khớp: Một dược 10g, nhũ hương 10g, lưu hoàng 10g, bạch chỉ 30g, xuyên khung 30g. Tất cả tán bột mịn, trộn đều, cho vào túi vải và trải thành lớp mỏng 3mm, buộc chặt miệng túi. Đặt túi thuốc lên chỗ đau sau khi đã xát lát gừng tươi, phía trên túi thuốc chườm cám nóng hoặc muối nóng. Sức nóng từ cám hoặc muối thấm vào gói thuốc làm giảm đau rõ rệt. Lưu ý: Khi chườm tránh bỏng cho người bệnh. Gói thuốc có thể dùng được nhiều lần.

Làm sạch mủ, sinh cơ vết thương, mụn nhọt : Một dược, nhũ hương, đều 10g. Tán mịn, thêm rượu làm hồ, đắp ngoài.

Trị đau cột sống, thoái hóa khớp : Hiện nay, người ta đã dùng sản phẩm chiết xuất từ một dược với tên viết tắt là Myrrh để điều trị cho những bệnh nhân đau cột sống, đau xương khớp nói chung. Kết quả, sau 3 ngày dùng đã có tác dụng giảm đau mạnh. Sau 6-10 ngày điều trị, tỷ lệ giảm đau đạt 70%, đồng thời phục hồi 50% chức năng vận động.

Chất Myrh chiết xuất từ một dược trị đau cột sống, thoái hóa khớp rất an toàn với dạ dày

Người ta đã bổ sung vào Myrrh chất MSM (Methylsulphonyl Methan) có tác dụng đặc biệt lên các bệnh đau lưng, đau cổ, vai gáy, xương khớp nói chung. Chất MSM ức chế enzym tiêu hủy sụn khớp, đồng thời tái tạo sụn khớp, làm chậm quá trình thoái hóa khớp…; không gây tác dụng phụ. Bộ đôi Myrrh và MSM có tác dụng đặc biệt cho người đau cột sống, thoái hóa khớp, chống viêm và giảm đau mạnh; an toàn với dạ dày do ức chế HCL trong dạ dày, làm tăng chất nhầy, bảo vệ niêm mạc dạ dày. Vì vậy người đau xương khớp kèm đau dạ dày dùng sản phẩm chế từ một dược rất tốt.