Một bang “đi đêm”, tham gia Vành đai Con đường của TQ khiến Thủ tướng Úc nóng mắt

Mới đây, Mỹ đã dọa sẽ dừng chia sẻ tin tình báo nếu Úc không nhanh chóng truy rõ vụ một bang của nước này “đi đêm”, tham gia Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc.

Biên bản ghi nhớ tham gia Vành đai Con đường do một bang “bất tuân” của Úc ký kết từ năm 2018, giờ đây đã được khui ra.

Thủ hiến bang Victoria – ông Daniel Andrew – ký bản ghi nhớ tham gia Vành đai Con đường của Trung Quốc (ảnh: SCMP)

Thủ tướng Úc Scott Morrison đã công khai chỉ trích Thủ hiến bang Victoria – Daniel Andrew – sau khi ông này ký bản ghi nhớ (MOU) tham gia Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc từ tháng 10.2018.

Đây là bang duy nhất tại Úc ký MOU với Trung Quốc.

Thủ tướng Úc Scott Morrison cáo buộc ông Andrew đã “bán rẻ lợi ích quốc gia” và không tuân thủ quyết định của chính phủ liên bang. Trước đó, Úc đã tuyên bố không ủng hộ và tham gia Vành đai Con đường của Trung Quốc.

Theo ông Scott Morrison, quyết định trên của chính quyền bang Victoria là “vượt quá thẩm quyền”.

Cùng với Thủ tướng Scott Morrison, nhiều phương tiện truyền thông Úc cũng cáo buộc ông Andrew đã “đi đêm” để ký kết MOU với Trung Quốc, bất chấp tuyên bố của chính phủ.

Về phần mình, Thủ hiến Andrew cho rằng, ông ký MOU với Trung Quốc chỉ vì mục đích tạo ra thêm nhiều việc làm hơn cho người dân bang Victoria và phát triển kinh tế địa phương.

Năm 2018, ông Morrison đã khiển trách Thủ hiến Andrew vì không hỏi ý kiến của mình trước khi ký biên bản ghi nhớ với Trung Quốc về việc tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Cuối năm 2019, ông Andrew tiếp tục ký thỏa thuận khung với Trung Quốc về việc tham gia “Vành đai kinh tế Con đường tơ lụa và Con đường tơ lụa trên biển thế kỷ 21″.

Sáng kiến Vành đai Con đường của Trung Quốc bị Mỹ cáo buộc là “bẫy nợ” (ảnh: NY Times)

Thỏa thuận này vạch ra lộ trình hợp tác giữa bang Victoria với Trung Quốc trong các lĩnh vực quan trọng như cơ sở hạ tầng, công nghệ, nông nghiệp, năng lượng và thực phẩm.

Tuần trước, chính quyền bang Victoria đã tổ chức hội nghị lần thứ 5 với Ủy ban Cải cách và Phát triển Trung Quốc để thảo luận về kế hoạch triển khai MOU.

Một luật sư ở thành phố Melbourne, bang Victoria cho biết, kể từ sau khi MOU được ký kết, ông đã tư vấn cho nhiều khách hàng là các nhà đầu tư Trung Quốc có nhu cầu kinh doanh tại đây.

Theo các chuyên gia, việc bang Victoria tự ý ký bản ghi nhớ tham gia Vành đai Con đường của Trung Quốc cho thấy sự thiếu tương tác giữa chính phủ của Thủ tướng Morrison với chính quyền địa phương. Vấn đề này được xem là nghiêm trọng trong bối cảnh Úc đang kẹt trong tình trạng đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc.

Căng thẳng Trung – Úc xảy ra sau khi Thủ tướng Scott Morrison nhiều lần kêu gọi một cuộc điều ra độc lập về nguồn gốc của Covid-19. Bắc Kinh đã gọi hành động của Úc là “chiêu trò thao túng chính trị”.

Mặt hàng lúa mạch xuất khẩu của Úc đã bị Trung Quốc tăng thuế chống bán phá lên 80,5%. Bốn công ty chế biến thịt bò Úc cũng bị cấm xuất khẩu vào Trung Quốc.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho rằng, nếu bang Victoria tham gia dự án viễn thông trong khuôn khổ Vành đai Con đường thì có thể đe dọa đến mạng lưới chia sẻ thông tin tình báo Ngũ Nhãn mà Úc là thành viên.

“Nếu cảm thấy không an toàn, Mỹ có thể ngừng chia sẻ tin tình báo với Úc”, ông Mike Pompeo cho biết.

Mỹ không hài lòng khi Úc để bang Victoria “đi đêm” với Trung Quốc (ảnh: NY Times)

Michael Clarke – chuyên gia tại Trường An ninh Quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Úc – cho rằng, vụ việc của bang Victoria là bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã trở thành một vấn đề chính trị ở Úc.

“Mặc dù bang Victoria đã không xử lý tốt, nhưng thực tế, chính phủ liên bang cũng không có chính sách quy định cụ thể về cách tiếp cận Vành đai Con đường của Trung Quốc”, ông Michael Clarke nhận xét.

Theo ông Clarke, các quốc gia như Úc, Nhật Bản có thể bị tổn hại khi buộc phải chọn đứng về phía Trung Quốc hay Mỹ trong bối cảnh quan hệ giữa 2 cường quốc kinh tế hàng đầu đang ngày càng đi xuống.

Hôm 5.6, Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc đã cảnh báo người dân nước này không nên đến Úc vì lý do an toàn.

“Có sự phân biệt đối xử và hành động bạo lực nhằm vào các công dân Trung Quốc và châu Á tại Úc trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát”, Bộ Văn hóa và Du lịch Trung Quốc thông báo.

Úc đã ngay lập tức lên tiếng phủ nhận cáo buộc này và nhấn mạnh quốc gia này là điểm đến an toàn với hàng trệu khách du lịch tới mỗi năm.