Mộc Châu và hoang sơ Hang Táu

Hang Táu thật đẹp và hữu tình. Nhưng đường vào Hang Táu quả là nỗi ám ảnh. Và, trong buổi giao lưu với bạn bè ở thị xã Mộc Châu, Sơn La, tôi có đem nỗi ám ảnh ra tâm sự với một anh bạn làm ở Phòng Nội vụ. Bạn tôi bảo, mấy cây số đường đi với một khu du lịch thì có khó gì đâu nhưng Mộc Châu không làm bởi muốn giữ nguyên vẹn sự hoang sơ cho Hang Táu. Phần nữa là để tạo việc làm cho bà con nơi đây. À ra vậy. Nghe thế tôi lại nghĩ đến Sa Pa. So với Mộc Châu, Sa Pa hiện đại và đẹp hơn rất nhiều nhưng Sa Pa đang ở mức xô bồ và mất dần những sắc màu hoang sơ như vốn có.

Con đường gập ghềnh đi lên Hang Táu

Ai đã từng đến cao nguyên Mộc Châu cách đây khoảng hơn chục năm trở về trước, nay có dịp trở lại hẳn sẽ không khỏi ngỡ ngàng về sự đổi thay đến chóng mặt của vùng đất miền Tây Bắc này. Ngày ấy, dọc hai bên đường quốc lộ 6, đi qua nông trường Mộc Châu, trung tâm phố núi còn rất hoang sơ với những núi đồi trập trùng lau lách; nhà cửa thưa thớt. Trời mới sập tối, ánh điện leo lét hòa cùng ánh lửa bập bùng hắt ra từ những ô cửa nhà sàn và hòa trong tiếng côn trùng râm ran khiến cho thị trấn của thảo nguyên trở lên vắng vẻ, rợn ngợp; chìm nhanh vào trong màn đêm mênh mông, âm u.

Bây giờ phố núi Mộc Châu không còn là cái thị trấn bé nhỏ của những nông trường sản xuất ngày nào mà đã trở thành thị xã du lịch mang tầm quốc gia. Dĩ nhiên, sự đổi thay như thế nên nhà cửa cũng phải mọc lên san sát với những cao tầng nguy nga và hiện đại để đáp ứng nhu cầu của du lịch. Bầu trời ban đêm thị xã Mộc Châu không còn rợn ngợp nữa mà lung linh, rực rỡ ánh điện muôn màu. Ngày đêm phố núi ồn ào, huyên náo, sôi động chẳng kém bất kỳ thành phố lớn nào trong cả nước.

Nhiều lúc đắm mình trong khu phố đi bộ người ta còn ngỡ như đang lạc vào những nơi ăn chơi sành điệu của Nhật Bản hay Hồng Kông… Quả thực, giờ đây đi tìm một Mộc Châu bình yên, hoang sơ như thủa nào ở trong phố thì quá khó. Có lẽ cái chất của Mộc Châu ngày xưa của phố núi còn lại chỉ là bầu không khí trong lành, mát mẻ, thoáng đãng về đêm hay ở vùng ngoại ô thị xã trên những đồi chè, rừng cây, vách núi…

Ở cái nơi mà mỗi mùa người ta vẫn còn nhận ra một cảnh, một sắc riêng biệt không lẫn vào đâu được. Có lẽ vì thế mà người ta vẫn còn nô nức đưa nhau đến để thưởng ngoạn hương sắc non nước của vùng đất trời Châu Mộc.

Bên cổng làng nguyên thủy – Hang Táu

Trở lại Mộc Châu lần này chúng tôi lên bản Tà Số của xã Chiềng Hắc để đến với một ngôi làng đặc biệt của người H’Mông: Hang Táu. Thực chất, đây không phải là một làng H’Mông theo đúng nghĩa. Lý do, Hang Táu ban đầu vốn là một khu canh tác, sản xuất nông nghiệp, chủ yếu là chăn nuôi, rộng khoảng một hét ta do hai mươi mốt hộ dân người H’Mông khai thác, sau này họ kiêm thêm nghề dịch vụ du lịch.

Theo tiếng người H’Mông bản địa Hang Táu có nghĩa là lòng chảo, một bãi đất bãi bằng giữa bốn bề núi non. Thoạt đầu, các hộ H’Mông đến đây chủ yếu để chăn nuôi gia súc là chính. Họ tận dụng những bãi cỏ xanh non giữa thung lũng lòng chảo để chăn nuôi trâu, bò, lợn, dê… Do đường xá đi lại xuyên núi khó khăn nên họ phải ở lại đây và thỉnh thoảng mới trở về làng chính ở bản Tà Số, cách Hang Táu khoảng gần chục cây số. Cũng bởi khí hậu trên núi cao rất lạnh, nhất là vào mùa Đông nên những người H’Mông sản xuất trong Hang Táu phải dựng lều, dựng lán và tích trữ rất nhiều củi để ở lại sinh sống và chống rét cho mình và đàn gia súc.

Hòa mình vào cảnh đẹp hữu tình của núi non trong Hang Táu

Thế rồi trong khoảng bảy, tám năm trở lại đây, vào một ngày “đẹp trời”, một người bán kem, tên là Đỗ Văn Bình(*), từng lang thang khắp các hang cùng ngõ hẻm trên thảo nguyên mênh mông Châu Mộc đã phát hiện ra vẻ đẹp hoang sơ, bình yên như miền cổ tích của Hang Táu. Vốn gắn bó, tha thiết với núi rừng và mong muốn đời sống của người dân ở Hang Táu đỡ khó khăn hơn, người bán kem này có một mong muốn biến Hang Táu trở thành một điểm du lịch nổi tiếng như thác Dải Yếm, rừng thông Bản Áng hay đồi chè Trái Tim…

Nuôi ước mơ ấy, người bán kem tên Bình kia đã lặn lội vào trong Hang Táu chụp ảnh và chọn ra những bức ảnh đẹp nhất, hằng ngày đăng lên mạng xã hội, trên trang cá nhân của mình. Thấy ảnh đẹp với cảnh thiên nhiên mơ mộng, hoang sơ các page, group về du lịch Mộc Châu tiếp tục chia sẻ. Từ đấy, du khách biết đến và bắt đầu tìm đường tới Hang Táu.

Cứ thế, vẻ đẹp nguyên thủy của Hang Táu tiếp tục được lan truyền trong khắp cộng đồng và được khách nước ngoài rất thích. Vậy là từ một thung lũng bị bỏ quên giữa núi rừng, Hang Táu hiện lên trong mắt người phương xa như một nàng công chúa xinh đẹp tuyệt trần. Nàng công chúa ấy vẫn còn đang ngái ngủ với nguyên vẹn vẻ đẹp ban đầu, dường như chưa có gì bị pha tạp.

Trên đồng cỏ trong Hang Táu

Chúng tôi cũng theo những review của cộng đồng mạng mà biết đến Hang Táu. Thực tình, ban đầu lịch trình của chúng tôi là đến Nà Ka để chị em chek – in thung lũng hoa mận nhưng khi đến Mộc Châu thì được thông tin trận gió Lào đầu tiên trong năm vừa mới tràn về Mộc Châu hôm trước đã làm cho những vườn hoa trắng trên khắp thảo nguyên xơ xác với những cánh hoa tàn. Vậy là bị nỡ hẹn với mùa mận trắng tinh khôi.

Hôm sau, chị em đổi lịch trình từ thung lũng mận Nà Ka sang vườn hoa Happy Land còn mấy anh em chúng tôi “đổi gió” lên Hang Táu. Từ trung tâm thị xã thảo nguyên đến bản Tà Số không xa, chỉ khoảng chừng hai mươi cây số nhưng cung đường từ quốc lộ 6 vào đến Hang Táu, nhất là khoảng gần năm cây số cuối cùng là một thách thức không nhỏ. Cung đường ấy quả là không dành cho người yếu tim.

Từ bãi đỗ xe, người vào Hang Táu chỉ có một con đường độc đạo, đi xuyên qua những quả đồi, quả núi chênh vênh bằng hai cách đi bộ hoặc đi xe máy. Con đường độc đạo ấy khi lên dốc thì cao vun vút, dựng đứng khi xuống dốc nhìn sâu hun hút, thăm thẳm. Cả cung đường cứ như vậy mà vòng vèo, gập ghềnh, khúc khuỷu ôm cua trên những non cao, đồi biếc; chênh vênh với một bên là vách núi, một bên là khoảng trời trước mắt với những dải núi đồi trập trùng nhìn mỏi mắt mà chưa thấy điểm dừng chân.

Con đường độc đạo ấy rộng chỉ chừng chưa đến một mét; lổn nhổn những đá vỉa, đá cuội to bằng nắm tay và ở giữa gồ lên con lươn rộng khoảng ba mươi phân như những sống trâu được đắp bằng bê tông với mục đích vừa để đi vừa để giữ đá ở lại với con đường mỗi khi trời đổ mưa. Bình thường xe máy ra, vào Hang Táu đi trên cái sống trâu ấy. Nhưng nó chỉ đủ cho một xe đi. Nếu khi vào hay ra gặp xe ngược chiều thì một xe phải đi vào làn đá gồ ghề ở hai bên sống trâu.

Những người đi lại ở nơi đây chủ yếu là người bản địa, những chàng trai H’Mông làm nghề xe ôm trở khách ra vào trải nghiệm du lịch ở Hang Táu. Đường đi ở đây do độc đạo nên không có biển chỉ dẫn. Những người tham gia lái xe trên đường chủ yếu là người bản địa, khách du lịch hầu như không dám tự lái, nên có một luật bất thành văn là xe chở khách, thồ hàng lên dốc thì xe đang xuống dốc phải chọn một chỗ dừng lại hoặc đi vào dải đá để nhường đường cho xe lên. Trên lưng con ngựa sắt hẳn đã có người từng phải nín thở, nhắm mắt phó mặc số phận cho các tay lái mặc áo thổ cẩm sặc sỡ.

Từ đỉnh dốc nhìn xuống con đường hai phía, chúng tôi nghe thấy những con chiến mã bằng sắt gầm rú ầm ĩ, xé gió chạy băng băng trên con đường ngổn ngang sỏi đá. Nhìn và nghĩ cảnh ấy chúng tôi vừa sợ vừa thán phục. Những chàng trai H’Mông quả là những “anh hùng xa lộ” trên núi, những tay lái đầy bản lĩnh, quả cảm và không thể nào “lụa” hơn được nữa. Chúng tôi trên lưng con ngựa sắt, càng lên cao càng hứng khởi. Núi đồi trập trùng và những vườn cây xanh biếc lá non cùng bản làng H’Mông với những nhà mái gỗ trong nắng sớm hiện ra trong tầm mắt bên các sườn núi tựa như xếp hình, đẹp đến nao lòng.

Đồng bào H’Mông thân thiện chụp hình ở trong Hang Táu

Cuối con đường, trên đỉnh dốc là Hang Táu. Bây giờ Hang Táu không chỉ đơn thuần là chăn nuôi gia súc mà còn làm thêm cả nghề dịch vụ du lịch. Cho nên ngay đầu lối vào, người ta làm một cổng chào rất đơn sơ bằng những thân cây, giống như cổng làng để thông báo cho du khách biết điểm đến của hành trình trải nghiệm: Hang Táu (làng nguyên thủy).

Phía sau cổng chào ấy là những lán hàng cho thuê trang phục để chụp ảnh và phục vụ ẩm thực với các món truyền thống đơn giản của người H’Mông. Đi qua những lán hàng mấy bước chân là một thung lũng cỏ nhỏ xinh hiện ra trước mắt cùng nhấp nhô vách đá tai mèo giữa bốn bề non xanh đẹp tựa cảnh thần tiên.

Vào trong Hang Táu, đứng giữa đồng cỏ thoang thoảng cái mùi ngai ngái, nồng nồng và lắng nghe thanh âm của đàn gia súc, gia cầm hay tiếng chim hót lảnh lót ta mới thấy mọi thứ ở nơi đây đều rất nguyên sơ và có cảm giác bình yên chứ không xô bồ, ồn ào một cách vô lối. Hang Táu là ngôi làng đặc biệt. Một ngôi làng nằm dưới chân núi, bên dưới những cánh rừng nguyên sinh rậm rạp, xanh mướt. Hang Táu, làng mà không phải là làng. Nó đặc biệt không phải do sự hùng vĩ, cheo leo, khó đi, khó đến mà ở chỗ mọi thứ trong thung lũng này dường như đều giữ được nguyên vẹn tính ban sơ của sự vật.

Những thảm rừng bao phủ, che mát tạo nên bầu không khí thoáng đãng, trong lành. Bốn bề vách núi tai mèo sắc lẹm, xanh biếc như bức trường thành hùng vĩ che chắn gió mưa. Ở trong Hang Táu không có sóng điện thoại, không có điện lưới, không có internet. Anh bạn đi cùng tôi nói vui mà đúng thật: đến đây điện thoại thông minh cũng chỉ dùng làm đồ chơi cho trẻ con mà thôi.

Bình thường, hàng ngày (nếu không có khách du lịch), Hang Táu chỉ có thanh âm của tiếng gia súc và hình ảnh của những lán nhỏ, thưng vách gỗ, lợp ngói fibro xi – măng đã ngả màu rêu xanh um, lặng lẽ trong nắng trong mưa, cùng những đồ dùng đơn giản như vài ba cái nồi, chục bát đĩa, chiếu chăn… đủ để phục vụ sinh hoạt tối thiểu cho những người bản địa đến đây để sản xuất.

Trước kia nước sinh hoạt trong Hang Táu được lấy về từ trên núi qua các mó nước quen thuộc của người dân vùng cao nhưng gần đây bên ngành công an đã hỗ trợ đồng bào khoan giếng nên cư dân sinh sống ở đây đã có nước giếng thay cho nước mó.

Một khu lán ở của đồng bào H’Mông dưới chân núi trong Hang Táu

Chúng tôi đến Hang Táu từ khá sớm, khi khách du lịch chưa kéo vào nhiều nên được trải nghiệm trong cái cảm giác thanh bình của một miền sơn cước nên thơ. Ngắm nhìn bãi cỏ Hang Táu với những đàn gia súc hiền lành đủng đỉnh mà thấy vô cùng thú thị. Từng đàn gà, con thì quang quác, con chạy loăng quang dưới sàn nhà hay trong vườn rau; những chú lợn đen, bụng buông thõng xuống, vai tròn lẳn vừa kêu ụt ịt vừa tung tăng đi tìm cái ăn trên đồng cỏ; dăm ba chú chó, con thì ngồi dỏng tai nghe ngóng, con thì ngủ lăn lóc ngay giữa bãi cỏ xanh…

Nổi bật trên thảo nguyên Hang Táu là đàn trâu, bò của các hộ gia đình và những chú ngựa dong dỏng đang thong thả gặm cỏ, lúc lại ngẩng đẩu lên ngoe nguẩy như thể cho đỡ mỏi cổ. Ngắm nhìn đồng cỏ trong thung lũng và cảnh vật hữu tình như thế giữa miền xanh bao la của thảo nguyên Châu Mộc người ta cứ như đang được chiêm ngưỡng một bức tranh bình yên và vô cùng thơ mộng. Và nếu không có những lán nhỏ đơn sơ bằng gỗ dưới chân núi kia có lẽ người ta còn tưởng mình như đang lạc vào thiên đường nào đó của xứ sở nào đó Ulan Bator trên đất nước Mông Cổ.

Có lẽ cũng bởi Hang Táu có được cái khung cảnh thanh bình và hoang sơ như vậy nên các tín đồ du lịch khắp nơi đã bất chấp khó khăn của đường đi mà thi nhau tìm đến để được lắng nghe “tiếng nhạc” của rừng xanh hay hít hà cái bầu không khí trong lành, thoáng đãng nên thơ; để được mặc sức thay những bộ trang phục của đồng bào bản địa và vẫy vùng chek – in cùng đất trời, cây cỏ như thể để đán.h dấu một khoảnh khắc xuân thì giữa núi rừng bao la, tĩnh lặng.

Thích thú check – in trên đồng cỏ ở Hang Táu

Hang Táu không chỉ hoang sơ, thơ mộng mà còn rất thân thiện. Khác với nhiều điểm du lịch trên các vùng sơn cước khác, đồng bào H’Mông ở Hang Táu rất gần gũi và tự nhiên trong tiếp xúc và giao tiếp với du khách. Ở một số nơi du lịch trên miền núi cao, như thể Sa Pa, khi khách du lịch ngỏ ý muốn chụp cùng một tấm hình làm kỷ niệm thì đồng bào hay có thói quen xin tiề.n. Khi khách du lịch muốn mua một món đồ lưu niệm nào đó thì đồng bào bán hàng xô nhau vào nài nỉ mua hàng, nhìn rất phả.n cả.m và tội nghiệp.

Ở thung lũng nguyên thủy Hang Táu không thế. Du khách đến đây muốn chụp hình cùng bất kỳ người bản địa nào từ tr.ẻ e.m đến người lớn đều nhận được nụ cười đồng ý rất tự nhiên và vô điều kiện. Khi vào thăm một lán hàng chúng tôi gọi ba cốc nước mía thì ngay lập tức hai lán hàng bên cạnh cùng quay và mang ra ngay mỗi lán một cốc cho đủ ba người. Hóa ra mỗi khi có khách mua hàng hay ăn uống thì đồng bào cùng nhau chia sẻ và phục vụ một cách tối ưu nhất cho khách hàng. Đây quả là một điều ít thấy và để lại trong lòng khách du lịch những ấn tượng đẹp đẽ của một Hang Táu hoang sơ nhưng thân thiên và rất đoàn kết của đồng bào H’Mông nơi đây.

Cách làm du lịch ở Hang Táu dường như cũng trong sáng và nguyên sơ như chính cảnh vật của núi rừng thảo nguyên. Cảnh và người như thế bảo sao người ta không yêu, không mến, không tìm cách để trở lại với ngôi làng trên tít mãi miền núi cao Tà Số của cao nguyên Châu Mộc.

Trong lán hàng đơn sơ của đồng bào H’Mông bên lối vào Hang Táu

Tạm biệt Hang Táu chúng tôi trở về thị xã Mộc Châu trong cái nắng nóng đầu mùa của từng cơn gió Lào tràn đến mà lòng không khỏi bị rịn với Hang Táu. Dọc trên đường ra, để ý, chúng tôi thấy cây cỏ mùa xuân của Mộc Châu đang không ngừng thay nhau khoe sắc. Tàn mùa hoa đào, hoa mận thì hoa gạo, hoa lê lại bắt đầu vào vụ.

Trên đường đi, chúng tôi thấy một cây gạo cô đơn đứng bên vách núi trên đường từ Tà Số ra quốc lộ 6 đã bắt đầu đơm bông đỏ rực như thể đang châm lên ngọn lửa để xóa tan cái u ám của mùa đông Tây Bắc còn sót lại giữa núi đồi và thảo nguyên Châu Mộc. Cùng với bông gạo nở sớm, những vườn lê cũng bắt đầu trổ hoa trắng muốt. Ngắm nhìn những vườn hoa lê của núi rừng Mộc Châu người ta, nhất là chị em, tất cả đều bị hút hồn đến mê mẩn. Ai nấy không khỏi thi nhau vin lấy mấy cành hoa để làm duyên e ấp cho bức chân dung tháng ba của mình.

Rồi khi xe ra đến quốc lộ 6, chúng tôi mới để ý những cây ban bên đường, bất chợt nhận ra “quốc hoa” của Tây Bắc cũng đang bắt đầu vào vụ, khoe sắc. Chợt nhớ ra mấy năm trước mình từng có lần lỡ hẹn với hoa ban. Ngẫm thấy, nhiều khi chủ ý mà chưa đủ duyên thì cũng khó thành. Thì đấy, lần này bảo đi xem hoa mận nhưng lại bị gió Lào làm cho lỗi hẹn. Chưa định đi Hang Táu và nghĩ rằng chưa đến mùa hoa ban thì duyên trời đã định nên chúng tôi vẫn được cùng nhau diện kiến. Nói vậy thôi, cây lá ở Châu Mộc có khi nào hết hoa.

Hết mùa hoa này rồi lại đến mùa hoa khác, đấy là chưa kể những ruộng hoa cải trắng, hoa cải vàng trải dài miên man trên khắp các triền đồi, sườn núi bao mùa nay làm rạo rực và níu bước không biết bao nhiêu đôi bàn chân của những người qua. Cứ như thế bảo làm sao người ta không khỏi vấn vương với hương sắc Mộc Châu cho đành?

Hang Táu thật đẹp và hữu tình. Nhưng đường vào Hang Táu quả là nỗi ám ảnh. Và, trong buổi giao lưu với bạn bè ở thị xã Mộc Châu, tôi có đem nỗi ám ảnh ra tâm sự với một anh bạn làm ở phòng Nội Vụ. Bạn tôi bảo, mấy cây số đường đi với một khu du lịch thì có khó gì đâu nhưng Mộc Châu không làm bởi muốn giữ nguyên vẹn sự hoang sơ cho Hang Táu. Và, một phần nữa là để tạo việc làm cho bà con nơi đây. À ra vậy. Nghe thế tôi lại nghĩ đến Sa Pa. So với Mộc Châu, Sa Pa hiện đại và đẹp hơn rất nhiều nhưng Sa Pa đang ở mức xô bồ và mất dần những sắc màu hoang sơ như vốn có.

Nghĩ thế mà mừng cho Hang Táu nhưng rồi chợt nghĩ trong cơn lốc thị trường hiện nay liệu cái vẻ hoang sơ, nguyên thủy của Hang Táu có giữ được mãi hay không. Mong sao Hang Táu sẽ giữ nguyên cho mình được những nét đẹp như vốn có. Cảnh và người Hang Táu cứ mãi thân thiện, hồn nhiên như thủa ban đầu để làm cho khách muôn phương đến rồi còn lại muốn quay lai, đến mãi. Mong thế và hy vọng thế.

Chú thích (*): Theo Thời Nay, ngày 28/12/2021, Hồng Gấm, Yêu thiên nhiên cùng Hang Táu