Mổ xẻ quyết định Triều Tiên phế truất chú của ông Kim Jong-un

Gần như chỉ trong chớp mắt, ông Jang Song-thaek từ một người chú, một cố vấn dày dạn cho nhà lãnh đạo trẻ Triều Tiên, đã trở thành một kẻ tội đồ, “phản cách mạng”, bị tước mọi chức vụ và bị bắt ngay tại một phiên họp. Đằng sau động thái này là gì?

Nhà lãnh đạo Kim Jong-un (phải) và ông Jang Song-Thaek trong lễ kỷ niệm ngày sinh của nhà lãnh đạo Kim Jong-il vào tháng 2 năm ngoái, 2 tháng sau khi ông Kim Jong-un lên nắm quyền.

Chi tiết về các cáo buộc đối với ông Jang Song-thaek cũng khiến nhiều người bất ngờ. Ngoài những cáo buộc trên, ông còn bị cáo buộc có lối sống không lành mạnh, cờ bạc, hút hít và cả quan hệ bất chính với phụ nữ. Thông tin buộc tội người từng là phó chủ tịch Ủy ban quốc phòng quyền lực của Triều Tiên đã được hãng thông tấn nhà nước Triều Tiên KCNA đăng tải trên nhiều trang.

“Rất đặc biệt”, một quan chức của Bộ thống nhất Hàn Quốc nhận xét về cách đưa tin đối với ông Jang Song-thaek. “Chúng tôi chưa bao giờ thấy kiểu thông báo chính thức nào như thế này trước đây. Những giải thích rất chi tiết này dường như là nhằm hợp lý hóa quyết định của họ.”

Những tội nặng nhất của ông Jang gồm: ông đã thách thức nhà lãnh đạo triều Tiên, thâu tóm kinh tế, ngành tư pháp và an ninh trong tay, và tìm cách thành lập một phe phái đối đầu bên trong đảng Lao động cầm quyền ở Triều Tiên.

Đây là cuộc thanh lọc chính trị lớn nhất kể từ khi lãnh đạo Kim Jong-il, cha của nhà lãnh đạo hiện nay Kim Jong-un, qua đời 2 năm trước. Việc thông tin rõ ràng, chi tiết liên quan đến chính trị, đặc biệt là một nhân vật cấp cao trong chính quyền được xem là động thái minh bạch hiếm có của Triều Tiên, khiến nhiều nhà quan sát băn khoăn, đằng sau nó ẩn chứa điều gì.

Ông Kim Jong-un đã “trưởng thành”?

Một số nhà phân tích tin rằng đây là dấu hiệu cho thấy bên trong ban lãnh đạo cấp cao Triều Tiên “biển không lặng”. Khi tin tức đầu tiên về cuộc thanh lọc ông Jang xuất hiện, giáo sư Victor Cha, Đại học Georgetown cảnh báo, “bên trong hệ thống Triều Tiên chiêng trống gióng lên lớn hơn rất nhiều những gì báo chí phần đa dự đoán, mặc dù ông Kim có vẻ như kiểm soát được tình hình”.

“Nếu bạn phải loại bỏ những người ở vị trí cấp cao, thông thường đây là dấu hiệu cho thấy mọi chuyện đang rất nóng bởi nếu tốt đẹp, thì bạn đã không cần phải phế truất”, ông nhận xét.

Trang tin điện tử DailyNK của Hàn Quốc, với nguồn tin ở bên trong Triều Tiên, tin rằng động thái phế truất ông Jang nêu bật rạn nứt trong cách thức thúc đẩy phát triển ở Triều Tiên, có lẽ là “bắt nguồn” từ tiến trình cải cách kinh tế thành công của nước láng giềng Trung Quốc.

Trang tin này dẫn một nguồn giấu tên cho biết ông Jang Song-Thaek “đã bị trừng phạt vì cải cách và mở cửa” theo kiểu Trung Quốc, chứ không phải là “mở cửa một phần” như mong muốn của lãnh đạo Kim Jong-un. “Điều đó đã gây bất đồng giữa hai bên và chấm dứt sự nghiệp của ông Jang”, nguồn tin cho biết.

Tuy nhiên, một số khác lại cho rằng sẽ có ít thay đổi về chính sách trong giới lãnh đạo cấp cao của Triều Tiên. Tiến sỹ Paik Haksoon, thuộc viện Sejong ở Seoul, cho rằng nếu chia rẽ bên trong giới cấp cao Bình Nhưỡng nghiêm trọng, họ sẽ không công bố theo cách này hoặc sẽ không giải quyết nhanh đến vậy. Thay vào đó, ông cho rằng, phế truất ông Jang là dấu hiệu cho thấy nhà lãnh đạo Kim Jong-un đã trưởng thành, vượt qua được “người thầy” của mình.

“Ông Jang Song-Thaek đã hoàn thành vai trò là cầu nối giữa quá khứ và tương lai”, ông cho hay. “Bạn có thể so sánh ông với John, người làm lễ rửa tội trong kinh thánh- người trong Kinh Cựu ước đã đóng vai trò làm cầu nối cho kỷ nguyên mới Jesus Christ”.

Nhưng vai trò đó lại có kết quả bất ngờ với Jang Song-Thaek.

“Ông Jang càng thu hút được nhiều người, thì quyền lực của ông ta càng lớn và đó là thách thức với ông Kim Jong-un”, Tiến sỹ Paik nhận định. “Jang Song-Thaek đã là một nhân vật lớn trong chính trường Triều Tiên, nên việc loại bỏ ông cần phải có giải thích dài và chi tiết”.

Triều Tiên gây nhiều ngạc nhiên

Còn theo Tiến sỹ John Delury, đại học Yonsei, điều ngạc nhiên nhất là thừa nhận của Triều Tiên, rằng “có thành viên trong Đảng và trong gia đình ông Kim…tham nhũng và bất trung. Thừa nhận này lại là đối với người mà mới một tháng trước còn ở bên cạnh nhà lãnh đạo của họ. Đó mới là điều đáng kinh ngạc. Và đó cũng là cánh báo đối với những người khác”.

Nếu hiểu theo cách này, thì việc phế truất ông Jang là một dấu hiệu chứng tỏ quyền lực của ông Kim Jong-un. Đây là động thái mới nhất trong một loạt động thái được tính toán kỹ nhằm chứng tỏ nhà lãnh đạo trẻ đã hoàn toàn có khả năng nắm quyền, một cách độc lập. Ông không còn cần “dựa dẫm” vào người chú của mình, vào cựu tướng quân đội mà ông đã loại bỏ vào năm ngoái. Và quyền lực đó đang được thể hiện, không chỉ cho công chúng trong nước mà cho cả cộng đồng quốc tế.

Điều đáng ngạc nhiên nữa, theo John Delury, là tốc độ đưa tin về sự việc. “Họ đã rất nhanh chóng đưa ra công chúng thông tin về những gì xảy ra với Jang Song-Thaek”, ông cho hay. “Một cách khác, chúng ta có thể liên hệ việc này với những phát triển mới trong mối quan hệ của Triều Tiên với thế giới : Họ có tài khoản Twitter, họ đã đưa video lên YouTube, họ đã tham gia tích cực hơn vào trao đổi toàn cầu và khi họ trở thành trung tâm bàn luận của toàn cầu, họ tích cực nói lên câu chuyện của phía họ”.

Nhưng dù thông tin về vụ phế truất ông Jang rất chi tiết, cũng không dễ dàng biết được điều gì thực sự đang diễn ra.

“Tuyên bố chính thức của Triều Tiên là một thước đo quan trọng cho chúng tôi”, một quan chức tại Bộ thống nhất Hàn Quốc cho hay. Ông cho biết thêm, “có những từ khóa nhất định chúng tôi đặc biệt chú trọng. Chúng tôi cũng phải có những kênh khác, chính thức và không chính thức, để cố gắng thu thập thông tin.”

Theo Dantri