Mổ xẻ mã gien của virus Vũ Hán, tiềm tàng tìm ra cách trị

Virus corona Vũ Hán giống virus SARS tới 80% về mã gien. Nghiên cứu mới gợi mở cách tiềm tàng vô hiệu hóa được virus chết người này.

Chủng virus corona mới đang lây lan mạnh ở Trung Quốc có vẻ giống virus SARS ở hai mặt: Giống 80% mã gien và đều bắt nguồn từ dơi. Kết quả này được rút ra từ hai nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Nature ngày 3/2, cung cấp cái nhìn sâu hơn vào bộ gien của virus corona Vũ Hán.

Minh họa về virus corona Vũ Hán (2019-nCoV). Ảnh: CDC/AP

Theo số liệu mới nhất vào sáng 4/2, đã có 426 bệnh nhân tử vong trong khi số người nhiễm lên đến hơn 20.000 kể từ khi chủng virus corona mới bùng phát ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, vào tháng 12/2019. Ngoài Trung Quốc, đã có 155 ca nhiễm bệnh được xác nhận ở hàng chục quốc gia và vùng lãnh thổ.

“Về bản chất, đây là phiên bản của SARS vốn là loại lây lan dễ dàng hơn nhưng ít gây thiệt hại hơn”, Ian Jones, nhà virus học tại Đại học Reading của Anh, bình luận trong một thông cáo báo chí về các nghiên cứu trên.

Những điểm tương đồng này chính là một lợi thế. “Nó cho thấy các biện pháp điều trị và vắc-xin được phát triển ngăn ngừa SARS sẽ hiệu quả đối với virus Vũ Hán”, ông Jones nói thêm.

‘Phiên bản của SARS’

Nhiều virus corona là bệnh lây truyền, nhiễm từ động vật người. Trong trường hợp SARS và virus corona mới (có tên chính thức là 2019-nCoV), dơi là vật chủ đầu tiên. Sau đó, chúng lan sang các động vật khác thông qua nước bọt hoặc phân, và các vật trung gian truyền virus sang người.

“2019-nCoV là virus ở dơi, và SARS-CoV gây đại dịch năm 2002 và 2003, là họ hàng gần nhất từng thấy ở người trước đó”, Jones mô tả thêm.

Từ giữa tháng 11/2002 đến tháng 7/2003, SARS đã cướp mạng sống của 774 người và lây nhiễm cho 8.098 người ở 29 quốc gia.

Để xác định nguồn gốc virus mới, các nhà khoa học đã kiểm tra bộ gien hoàn chỉnh của các mẫu virus corona thu thập từ các bệnh nhân ở giai đoạn đầu của đợt bùng phát.

Trong nghiên cứu đầu tiên, một nhóm do các nhà khoa học tại Viện Virus học Vũ Hán đã xem xét các mẫu virus từ 7 bệnh nhân ban đầu được báo cáo là các ca viêm phổi nặng. Sáu trong số các bệnh nhân làm việc tại chợ hải sản bán buôn Huanan ở Vũ Hán, nơi được cho là điểm bùng phát dịch vào tháng 12. Khoảng 70% các mẫu gần giống nhau và trình tự di truyền của chúng tương tự 79,5% với SARS.

Nhóm tác giả cũng phát hiện 2019-nCoV gần giống với các loại virus corona khác lưu trú trong quần thể dơi Trung Quốc – 96% mã di truyền trùng khớp.

Nghiên cứu thứ hai, dẫn đầu bởi các nhà khoa học từ Đại học Fudan ở Thượng Hải và Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc, đã kiểm tra một nam giới 41 tuổi cũng làm việc tại chợ. Người này nhập viện ở Vũ Hán vào ngày 26/12 với các triệu chứng của bệnh hô hấp và sốt.

Một phân tích về loại virus gây bệnh cho anh ta cho thấy nó giống 89% với một nhóm virus corona giống SARS, được gọi là betacorona virus cũng từng được tìm thấy ở dơi Trung Quốc.

Virus corona Vũ Hán đang lây lan nhanh ở Trung Quốc và nhiều nơi khác.

Virus corona lây sang người thế nào?

Vincent Munster, một nhà virus học tại Phòng thí nghiệm Rocky Mountain, trước đây đã nói với Business Insider rằng chỉ có betacorona virus mới có thể nhảy sang người và làm tổ trong đường hô hấp của chúng ta. Đó là bởi không phải mọi corona virus đều có cùng hình dáng.

Vỏ của virus được phủ các protein hình nhọn, giúp nó gắn vào tế bào của vật chủ. Nếu hình dạng của các gai nhọn không hợp với các thụ thể trên các tế bào của vật chủ tiềm năng thì virus không thể tràn ra.

Nhưng khi virus corona biến đổi, hình dạng của các protein đó bị thay đổi, và đôi khi điều đó cho phép chúng neo đậu trong vật chủ mới.

Zheng-Li Shi, tác giả chính của nghiên cứu, đã kiểm tra 7 mẫu virus và thấy rằng cả SARS và virus corona mới đều có thể gắn vào cùng một thụ thể, được gọi là ACE2, nằm sâu trong phổi của con người. Điều này lý giải các triệu chứng giống như viêm phổi của bệnh nhân.

Sự tương đồng của virus mới và SARS

Do SARS và virus Vũ Hán gắn vào tế bào con người theo cùng cách thức nên nhóm tác giả của hai nghiên cứu mới nhận định, dịch virus corona hiện nay có thể được chữa trị và ngăn chặn hiệu quả. Chưa có biện pháp hay vắc-xin cụ thể được phát triển cho SARS hay virus corona này nhưng các chuyên gia đang nỗ lực chế thuốc hoặc vắc-xin cho SARS, và các dược phẩm này cũng có thể dùng để trị virus corona Vũ Hán.

Zheng-Li Shi cùng các cộng sự cho biết, khả năng sử dụng các kháng thể SARS để trị 2019-nCoV cần được xác nhận – và đến giờ vẫn chỉ là giả thuyết.

Nhóm tác giả cũng cho gợi ý hai hướng trị bệnh tiềm năng khác.

Cơ thể những người nhiễm 2019-nCoV đều sản xuất các kháng thể – protein được hệ miễn dịch của chúng ta sử dụng để chống lại vi khuẩn và virus – mà “có tiềm tàng vô hiệu hóa virus”. Một loại kháng thể nữa được tạo ra ở ngựa được biết cũng có thể tiêu diệt 2019-nCoV; kháng thể này từng được sử dụng để chống virus SARS.

Thanh Hảo

Theo vietnamnet