Mở kênh dẫn vốn riêng cho tăng trưởng xanh

Việt Nam đã xác định tăng trưởng xanh là một chiến lược để phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng lớn từ thiên tai và biến đổi khí hậu. Tuy nhiên để thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh, đòi hỏi một nguồn vốn lớn tập trung cho các dự án xanh.

Tiến sĩ Krakowski, cố vấn Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô/tăng trưởng xanh chia sẻ kinh nghiệm.

Tài chính xanh – cũ người mới ta

Tăng trưởng xanh luôn được xác định là trọng tâm trong chính sách phát triển kinh tế toàn cầu, trong khi khái niệm tài chính xanh đã được biết đến từ khá lâu trên thế giới, song lại khá mới mẻ ở Việt Nam. Theo định nghĩa của Ngân hàng thế giới, tài chính xanh là việc thành lập, phân phối và sử dụng các quỹ nhằm mục đích tài trợ cho các hoạt động bảo vệ môi trường, ngăn biến đổi khí hậu, năng ngừa việc thải các chất độc ra môi trường, hướng tới tương lai phát triển bền vững, phát triển kinh tế – xã hội mà không phải trả giá bởi môi trường ô nhiễm.

Ngày 25-9-2012, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011 – 2020 và tầm nhìn đến năm 2050 của Việt Nam, với ba nhiệm vụ chính gồm: Giảm cường độ phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; Xanh hóa sản xuất, khuyến khích phát triển công nghiệp xanh, nông nghiệp xanh; và Xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững. Để thực hiện các nhiệm vụ này, Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014 – 2020, trong đó có việc hình thành khung chính sách tài chính tăng trưởng xanh, nhằm huy động vốn cho tăng trưởng xanh.

Bà Vũ Xuân Nguyệt Hồng -Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, khái niệm tài chính xanh tại Việt Nam còn mới mẻ, trong khi nguồn lực từ ngân sách nhà nước còn hạn hẹp thì cần tính đến việc huy động nguồn tài chính từ bên ngoài, trong đó khối tư nhân và nguồn vốn nước ngoài là rất quan trọng.

Tại Hội nghi “Xây dựng khuôn khổ định hướng về tài chính xanh và các sản phẩm tài chính xanh cho thị trường chứng khoán Việt Nam”, Pho Chu tich UBCKNN Nguyên Thanh Long kêu goi sự chủ động tham gia của cộng đồng doanh nghiêp, công chung đâu tư nhăm tạo một nền tảng bền vững cho tăng trưởng xanh. Trươc măt, UBCKNN khuyến khích các doanh nghiệp tham gia trên tinh thần tự nguyện, và UBCKNN se sớm xây dựng một khuôn khô đinh hương vê tai chinh xanh va cac san phâm tai chinh xanh cho các doanh nghiệp hoạt động trên TTCK Việt Nam.

Đủ điều kiện ra đời chứng khoán xanh

Cùng với hệ thống ngân hàng thì TTCK là một kênh huy động vốn quan trọng cho các dự án xanh. Trên thực tế, Sở GDCK Hà Nội (HNX) đã tổ chức nhiều phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ để đầu tư cho các dự án xanh như dự án sản xuất pin mặt trời, điện gió hay các dự án thủy lợi. Bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Phó Chủ tịch HNX nói: “Như vậy các yếu tố để hình thành thị trường chứng khoán xanh đã manh nha nhưng chưa được tách bạch”.

Bà Lan cho biết, thực tế trái phiếu xanh là một kênh thu hút vốn mới và hiệu quả cho các giải pháp nhằm thích nghi và giảm thiểu tác động biến đổi khí hậu tại nhiều quốc gia. Thực tế TTCK trên thế giới đã hình thành các bộ chỉ số dành cho các công ty phát triển bền vững và nhận được sự quan tâm của nhiều quỹ đầu tư. Chẳng hạn, cứ mỗi sáu USD đầu tư thì các quỹ đầu tư lớn tại Mỹ lại dành một USD để đầu tư vào bộ chỉ số bền vững.

Tại Việt Nam, bà Lan cho biết, nhu cầu về vốn cho các dự án xanh rất lớn như Đà Lạt, TP Hồ Chí Minh và nhiều địa phương có lợi thế về phát triển du lịch.

Để bắt kịp xu hướng này, Sở GDCK TP Hồ Chí Minh (HOSE) cũng đang tiến hành xây dựng các chỉ số bền vững Môi trường – xã hội – quản trị (ESG) nhằm nâng cao nhận thức đầu tư và phát triển bền vững, nâng cao các tiêu chuẩn niêm yết, tạo chuẩn mực cho sự minh bạch của công ty và thị trường, tạo thêm các sản phẩm mới cho thị trường. Bà Nguyễn Thị Việt Hà, thành viên HĐQT HOSE hy vọng, vào nửa đầu năm 2017, HOSE sẽ ra mắt chỉ số mới ESG.

Thách thức và giải pháp

Tuy nhiên, để đưa ra được các sản phẩm tài chính xanh, cổ phiếu, trái phiếu xanh ra thị trường hiện đang gặp phải một số thách thức, chủ yếu xuất phát từ chủ quan. Đại diện hai Sở GDCK đều cho biết, khuôn khổ pháp lý và hướng dẫn báo cáo nhằm hỗ trợ tăng trưởng bền vững chưa đầu đủ, việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế còn hạn chế, thiếu tổ chức độc lập có đủ năng lực để đánh giá về các chỉ số phát triển bền vững cho các công ty. Đặc biệt, bà Nguyễn Thị Việt Hà lo rằng, việc đưa các tiêu chí về môi trường vào báo cáo sẽ làm tăng chi phí của các doanh nghiệp, trong khi nhận thức về phát triển bền vững còn hạn chế.

Cùng chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Hoàng Lan lưu ý thêm, chúng ta hiện còn thiếu các chuẩn mực chung về tiêu chuẩn xanh và đầu tư vào trái phiếu xanh, trong khi chi phí ban đầu cho các dự án xanh thường có nhu cầu vốn lớn ban đầu cao hơn các dự án khác, nên phải chịu các rủi ro về chi phí vốn cao hơn.

Chính vì vậy, vị Phó Chỉ tịch HNX cho rằng, các cơ quan chức năng cần sớm xây dựng các tiêu chuẩn cụ thể để xác định thế nào là dự án xanh, công ty xanh, cổ phiếu xanh để làm căn cứ minh bạch thông tin. Từ đó, Nhà nước có cơ sở để đưa ra những ưu đãi về thuế, phí cho các doanh nghiệp và thu hút các nhà đầu tư trong nước và quốc tế. Nhà nước cũng cần có cơ chế khuyến khích sự tham gia đầu tư vào thị trường trái phiếu xanh của các tổ chức như các quỹ phúc lợi, quỹ hưu trí…

Bà Nguyễn Thị Hoàng Lan cũng đề xuất, Bộ Tài chính cần nghiên cứu phát hành trái phiếu Chính phủ xanh, các tổ chức phát hành trái phiếu cần ưu tiên tài trợ vốn cho các dự án xanh. Các địa phương cũng nên đẩy mạnh phát hành trái phiếu xanh và khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp trên địa bàn phát hành trái phiếu doanh nghiệp xanh. Đối với Ngân hàng Nhà nước cần chấp nhận việc sử dụng trái phiếu xanh trong hoạt động thị trường mở với tỷ lệ chiết khấu cao hơn các trái phiếu cùng loại và cho phép các tổ chức tín dụng sử dụng trái phiếu xanh làm dự trữ bắt buộc.

XUÂN BÁCH

Theo_Báo Nhân Dân