Miền Trung nơm nớp trước “bom nước” thủy điện

Chưa bao giờ, các tỉnh miền Trung lại phải sống trong cảnh hoang mang, lo lắng như hiện nay khi mùa mưa kéo về trước “bom nước” từ thủy điện phía thượng nguồn dội xuống.

Trong những ngày qua, do ảnh hưởng của áp thấp “kép” gây mưa lớn trên diện rộng nên nhiều hồ thủy điện, thủy lợi ở miền Trung và Tây Nguyên đồng loạt xả lũ khiến nhiều địa phương bị nhấn chìm trong biển nước.

Người dân của 3 xã thuộc huyện Hướng Hóa, Quảng Trị bị chia cắt với bên ngoài vì mưa lũ nhiều ngày nay..

Ông Hoàng Quốc Vượng – Thứ trưởng bộ Công Thương:

Một số đơn vị chưa thực sự coi trọng công tác phòng chống thiên tai, công tác diễn tập phòng chống thiên tai chưa được thực hiện thường xuyên. Các nhà máy thủy điện mặc dù đã có cảnh báo, phương án phối hợp với địa phương xử lý các tình huống, sự cố xảy ra trong quá trình vận hành đập, nhưng việc vận hành xả lũ của đập thủy điện vẫn còn ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân vùng hạ du.

Chúng ta đều có phương án bảo đảm an toàn đập, phương án phòng chống lũ lụt cho vùng hạ du. Nhưng trong nhiều trường hợp, chúng ta có phương án xong rồi lại để đấy, chứ không phổ biến cho người dân. Người dân chưa được diễn tập nên lúng túng khi xảy ra các tình huống như việc xả đập gây ngập lụt ở vùng hạ du. Và trong thực tế, người dân đã bị ảnh hưởng, bị thiệt hại trong quá trình vận hành đập.

Ông Nguyễn Quang Hòa – nguyên Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Nghệ An, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ thủy lợi:

Trong số 32 thủy điện lớn, nhỏ được Nghệ An đưa vào quy hoạch xây dựng thì hầu hết nằm trên vùng thượng lưu sông Cả (hay còn gọi là sông Lam) chảy qua địa phận huyện Tương Dương, Con Cuông, Anh Sơn, Đô Lương, Nam Đàn… Đây cũng là con sông gánh trên mình nhiều dự án thủy điện được xây dựng bố trí theo hình bậc thang nhiều nhất ở Nghệ An trong những năm qua, gây ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống sinh hoạt của người dân.

Ngoài ra, thủy điện cũng lấy đi hàng nghìn ha rừng đặc dụng, rừng phòng hộ…là tác nhân gián tiếp gây ra lũ ống, lũ quét ở các tỉnh miền Trung và Tây nguyên trong soát thời gian qua.

Điệp khúc đồng loạt xả lũ

Theo báo cáo nhanh của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống Thiên tai, đến 17h ngày 5/9, mưa lũ do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới đã làm 3 người chết (Hà Tĩnh: 1, Quảng Bình: 1, Thừa Thiên Huế: 1), 4 người mất tích (Quảng Bình: 1, Quảng Nam), 3 người mất tích do tàu QNa 91928 bị chìm ở khu vực quần đảo Trường Sa. Hiện 10 tàu cá của ngư dân và tàu KN420 đang tiếp tục tìm kiếm.

Về nhà ở, có 15.281 nhà bị ngập (Nghệ An 50, Hà Tĩnh 5.473, Thừa Thiên Huế: 30, Quảng Bình 2.945, Quảng Trị 1.456), ngập sâu khiến 3.760 hộ tại Quảng Bình và Quảng Trị phải sơ tán.

Về giáo dục, nhiều điểm trường ở miền Trung bị ngập, ảnh hưởng. Ngày 5/9, có 928 điểm trường không tổ chức khai giảng được (Nghệ An 183, Hà Tĩnh 323, Quảng Bình 239, Quảng Trị 173, Thừa Thiên Huế 10).
Về nông nghiệp, ước tính 12.574 ha lúa bị ngập (Nghệ An 2.818ha, Hà Tĩnh 4.870ha, Quảng Bình 403ha, Quảng Trị 4.483ha).

Các tỉnh từ Nghệ An đến Quảng Ngãi, nước từ các sông liên tục dâng cao kéo theo nhiều hoa màu, nhà cửa chìm sâu trong nước. Hàng ngàn người dân phải sơ tán khẩn cấp khi thủy điện, thủy lợi xả lũ với lưu tốc lớn. Lượng mưa từ ngày 1/9 đến 5/9 đo được ở các tỉnh miền Trung có nơi đo được từ 500mm đến gần 1.000mm gây ngập úng trên diện rộng.

Mưa triền miên, ồ ạt khiến nước ở các sông, suối nhanh chóng dâng cao trên mức bình thường, an toàn cho phép. Địa hình sông, suối ở các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên chảy theo hướng Tây-Đông với độ dốc cao, hướng thẳng đứng khiến nhiều hồ chứa thủy điện, thủy lợi phải tức tốc xả lũ, xả tràn. Việc điều tiết dòng chảy ở các sông, suối cũng không tuân theo quy luật tự nhiên do liên tục bị chặn dòng, nắn dòng từ các công trình thủy điện bậc thang.

Chính vì vậy, điệp khúc “đồng loạt xả lũ” đang là thảm cảnh mà hiện nay miền Trung đang phải gánh chịu. Cộng với đó, nhiều công trình thủy điện được bố trí xây dựng, vận hành theo kiểu bậc thang nên thủy điện thượng nguồn xả lũ thì thủy điện vùng trung lưu bắt buộc phải mở cửa hết công suất để tuồn các “bom nước” xuống hạ nguồn.

Ông Trần Đình Hùng – Trưởng phòng giáo dục và đào tạo huyện Hương Khê cho biết, tính đến chiều ngày 4/9 huyện Hương Khê có 13 trường bị ngập 40/61 trường bị mưa lũ chia cắt.

Một doanh nghiệp vận tải từ Nghệ An sang Lào qua đường 8 lên cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh) cho biết, mỗi mùa mưa lũ về, nhiều đoạn đường bị sạt lở khiến phương tiện không thể qua lại được. Hàng hóa nhập từ cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) về để xuất sang Lào thường bị dồn ứ lại trên quốc lộ 8 nhiều ngày do mưa lớn cứ lặp đi lặp lại mỗi năm gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Theo DĐDN