Mẹo bảo vệ đường hô hấp trong ngày Hà Nội bụi mịn dày đặc

Hà Nội bụi mịn dày đặc, loại bụi siêu nhỏ có thể len lỏi vào sâu trong phổi, thậm chí đi vào máu, vì thế bạn cần học cách bảo vệ mình trong những ngày ô nhiễm nặng.

Những ngày gần đây, Hà Nội liên tục nằm trong nhóm các thành phố có chất lượng không khí (AQI) xấu nhất thế giới , bầu trời luôn phủ một lớp mù xám. Theo hệ thống quan trắc chất lượng không khí IQAir, 20h ngày 1/12, chỉ số AQI của Hà Nội ở mức 188, và đến 10h ngày 2/12 thì tăng lên 200. Chất lượng không khí được đánh giá là “rất xấu”, nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe người dân ở mức cao.

Điều đáng lo ngại hơn cả là bụi mịn PM2.5 – những hạt bụi siêu nhỏ có thể len lỏi vào sâu trong phổi, thậm chí đi vào máu – thường xuyên vượt ngưỡng khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong bối cảnh đó, việc chủ động bảo vệ đường hô hấp khỏi bụi mịn trong không khí trở thành ưu tiên hàng đầu đối với người dân thủ đô.

Dưới đây là những mẹo chống ảnh hưởng của bụi mịn trong không khí thiết thực, dễ áp dụng nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm tác hại của bụi mịn đối với hệ hô hấp.

Hạn chế ra ngoài, đặc biệt vào giờ cao điểm ô nhiễm

Theo nhiều báo cáo quan trắc, nồng độ bụi mịn trong không khí Hà Nội thường cao nhất vào đầu buổi sáng (6-9h) và buổi tối (19-22h). Đây cũng là thời điểm mật độ phương tiện, hoạt động xây dựng, giao thông sinh hoạt diễn ra nhiều nhất, tạo thêm bụi và khí thải.

Lúc 10h30 ngày 2/12, dù trời có nắng nhưng các khu vực của Hà Nội vẫn chìm trong bụi mịn và sương mù dày đặc. (Ảnh: Viên Minh)

Nếu có thể, hãy điều chỉnh lịch trình làm việc, sinh hoạt sao cho hạn chế phải ra ngoài các khung giờ này. Người già, trẻ em, phụ nữ có thai và người có bệnh nền hô hấp nên đặc biệt tránh tiếp xúc với môi trường ngoài trời khi AQI ở mức đỏ hoặc tím.

Trong trường hợp bắt buộc phải ra ngoài, hãy thực hiện đầy đủ các biện pháp bảo vệ như đeo khẩu trang đúng chuẩn, mặc áo khoác dài tay và hạn chế việc dừng lại lâu ở các nút giao thông đông đúc.

Đeo khẩu trang đúng chuẩn

Đây là biện pháp đơn giản nhưng nhiều người vẫn làm sai. Không phải khẩu trang nào cũng có tác dụng. Khẩu trang vải hoặc khẩu trang y tế thông thường không đủ khả năng lọc bụi PM2.5.

Các chuyên gia khuyến nghị sử dụng khẩu trang N95, N99, KN95, KF94 hoặc các loại có chứng nhận lọc hạt mịn. Khẩu trang phải ôm sát sống mũi, hai bên má và cằm; nếu để hở, hiệu quả lọc giảm đáng kể.

Với người thường xuyên di chuyển bằng xe máy , hãy chọn loại khẩu trang có van thở một chiều giúp thở thoải mái hơn nhưng vẫn giữ được khả năng lọc bụi.

Với khẩu trang dùng một lần, bạn không nên tái sử dụng. (Ảnh: Viên Minh)

Lưu ý: Không dùng lại khẩu trang dùng một lần quá nhiều lần vì mồ hôi và hơi thở làm giảm hiệu quả lọc bụi. Với khẩu trang dùng lại, hãy vệ sinh theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Đóng cửa nhà, sử dụng máy lọc không khí đúng cách

Trong những ngày AQI xấu, nhiều gia đình có thói quen mở cửa cho thoáng mà không biết rằng bụi mịn có thể dễ dàng len qua khe cửa, bám vào đồ dùng và tích tụ lâu dài trong nhà.

Hãy đóng kín cửa trong thời điểm ô nhiễm cao, đặc biệt vào sáng sớm và tối. Máy lọc không khí nên được sử dụng liên tục trong phòng ngủ, phòng khách hoặc phòng làm việc. Để đạt hiệu suất tối ưu, nên chọn máy có màng lọc HEPA H13 trở lên, có khả năng lọc được hạt bụi kích thước 0.3 micron.

Đừng quên vệ sinh và thay màng lọc định kỳ. Màng lọc quá bẩn không chỉ giảm công suất mà còn có thể gây phản tác dụng.

Nếu không có máy lọc không khí, có thể áp dụng giải pháp tạm thời như tận dụng điều hòa có màng lọc bụi mịn hoặc đặt các cây xanh có tác dụng lọc khí trong nhà như lưỡi hổ, trầu bà, lan ý… Tuy nhiên, cây xanh chỉ hỗ trợ phần nhỏ, không thể thay thế máy lọc.

Giữ độ ẩm phòng ổn định, tránh khô mũi

Không khí ô nhiễm thường đi kèm độ ẩm thấp, khiến niêm mạc mũi – hàng rào bảo vệ tự nhiên đầu tiên của đường hô hấp – dễ bị khô, nứt và mất khả năng lọc bụi. Bạn nên:

- Dùng máy tạo ẩm hoặc để một chậu nước nhỏ trong phòng để giữ độ ẩm ở mức 45-60%.

- Có thể nhỏ nước muối sinh lý 0,9% để rửa mũi hằng ngày nhằm làm sạch bụi và giữ ẩm cho mũi.

- Tránh làm ẩm quá mức vì môi trường ẩm cao khiến nấm mốc phát triển – cũng là tác nhân gây hại cho đường hô hấp.

Tăng sức đề kháng đường hô hấp bằng chế độ ăn uống

Không thể tránh bụi 100%, nhưng bạn có thể giúp cơ thể chống lại tác hại của nó bằng chế độ dinh dưỡng phù hợp:

- Tăng cường vitamin C (cam, quýt, ổi, kiwi), thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, hạt óc chó), chất chống oxy hóa (trà xanh, việt quất, rau xanh đậm).

- Uống đủ nước để giúp dịch nhầy ở mũi họng loãng hơn, dễ đẩy bụi ra ngoài khi ho hoặc hắt hơi.

- Hạn chế đồ chiên rán, rượu bia, thực phẩm nhiều đường vì chúng có thể gây viêm và làm hệ hô hấp nhạy cảm hơn.

Tránh đốt vàng mã, đốt rác để không góp phần gây ô nhiễm

Trong những ngày ô nhiễm cao, việc nhiều người vẫn đốt vàng mã, đốt rác, hay hút thuốc ngoài ban công càng khiến không khí quanh khu dân cư thêm nặng nề. Khói từ các hoạt động đốt này chứa nhiều hạt bụi siêu nhỏ và khí độc như CO, SO₂, gây kích ứng mạnh lên đường hô hấp.

Nên hạn chế tối đa đốt vàng mã; nếu cần thiết, hãy chọn nơi đốt tập trung có hệ thống xử lý khói. Tuyệt đối không đốt rác sinh hoạt. Đây là hành động nhỏ nhưng ý nghĩa lớn, góp phần giảm áp lực lên chất lượng không khí vốn đã tệ của thành phố.

Theo dõi AQI hằng ngày

Nhiều người nghĩ rằng “trời mù là ô nhiễm” nhưng đôi khi lớp mù là sương nước tự nhiên. Ngược lại, có ngày trời trong nhưng nồng độ bụi vẫn vượt ngưỡng đỏ.

Hãy theo dõi chỉ số AQI qua các ứng dụng như AirVisual, PamAir hoặc trang của Tổng cục Môi trường. Khi AQI trên 150, đặc biệt là mức tím và nâu, cần hạn chế tối đa mọi hoạt động ngoài trời.

Tập thói quen tắm và thay quần áo sau khi đi ngoài đường

Bụi mịn không chỉ bám vào da và tóc mà còn có thể “theo” vào nhà, bám lên giường, sofa, quần áo trẻ nhỏ.

Khi vừa về nhà, nên tắm và thay đồ ngay. Giặt áo khoác, khẩu trang vải thường xuyên, đặc biệt những ngày AQI xấu.

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã trở thành tình trạng kéo dài, mỗi người cần chủ động trang bị kiến thức và thực hiện các biện pháp bảo vệ đường hô hấp. Những mẹo trên không quá phức tạp nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm tác động của bụi mịn.

Sức khỏe hô hấp là tài sản vô giá – và trong những ngày bầu trời mù mịt bụi mịn như hiện nay, sự chủ động của mỗi cá nhân chính là “lá chắn” tốt nhất.