Mất máy bay nhưng còn hợp tác
Sau khi Thổ Nhĩ Kỳ b.ắn rơi máy bay Su-24, Nga cảnh báo sẽ có hành động đáp trả. Nhưng liệu Nga có mạnh dạn từ bỏ những lợi ích từ sự hợp tác năng lượng với Thổ Nhĩ Kỳ?
Sự hợp tác về năng lượng giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ nhiều khả năng sẽ được duy trì – Ảnh: Reuters
“Cú đ.âm từ sau lưng”
Vụ b.ắn rơi máy bay chiến đấu của Nga ngày 24.11 có thể được coi là hệ quả tất yếu của một thời gian dài căng thẳng và xung đột giữa 2 nước. Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên tích cực nhất của khối NATO phản đối chính quyền Bashar al-Assad tại Syria, trong khi đó Nga lại ủng hộ Tổng thống Syria. Và trong thời gian Nga thực hiện chiến dịch không kích IS tại Syria, Thổ Nhĩ Kỳ luôn lớn tiếng tuyên bố sẽ b.ắn hạ bất cứ máy bay Nga nào vượt qua biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong vụ việc ngày 24.11, Ankara đã trình bày với Liên Hiệp Quốc rằng đã hơn 10 lần cảnh báo 2 máy bay n.ém b.om Nga trong 5 phút trước khi b.ắn hạ một chiếc. Một phi công trên chiếc Su-24 sau khi nhảy dù ra ngoài được cho là đã bị các tay s.úng nổi dậy Turkmen tại miền bắc Syria b.ắn c.hết; người còn lại đã được giải cứu và trở về căn cứ không quân Nga tại Syria.
Tổng thống Nga Vladimir Putin lập tức lên tiếng, coi hành động của Thổ Nhĩ Kỳ là “cú đ.âm sau lưng” và hàm ý rằng Ankara ủng hộ cho IS. “Từ lâu chúng tôi đã theo dõi thấy một lượng lớn dầu mỏ và các sản phẩm liên quan chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ từ lãnh thổ mà IS xâm chiếm được. Điều này là bằng chứng cho thấy nguồn gốc của một nguồn t.iền lớn mà k.hủng b.ố đang nhận được”, đài RT dẫn lời Tổng thống Putin nói ngày 24.11.
Chuyên san Foreign Policy ngày 24.11 dẫn lời cố vấn cấp cao Emre Tuncalp của hãng đ.ánh giá rủi ro Sidar Global Advisors cho rằng lời lẽ của tổng thống Nga thực sự là một đòn đau đối với Thổ Nhĩ Kỳ, và do đó, dự án đường ống khí đốt mà 2 nước đang thực hiện có nguy cơ bị ảnh hưởng, ít nhất là trong ngắn hạn.
Đối tác khó bỏ
Tổng thống Putin đã nói rằng hành động của Ankara sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng, dù một năm trước đó, chính ông Putin đến Thổ Nhĩ Kỳ để bàn về triển vọng 2 nước trở thành đối tác chiến lược.
Video đang HOT
Tuy nhiên, sau những tuyên bố mạnh mẽ của tổng thống Nga, nhiều khả năng hai nước sẽ vẫn giữ mối quan hệ làm ăn với nhau, dù giấc mơ về việc trở thành đối tác chiến lược có thể đã bị tiêu tan cùng chiếc máy bay bị rơi ngày 24.11.
Khoảng 60% nguồn cung khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ đến từ Nga – Ảnh: Reuters
60% lượng khí đốt Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu là từ Nga và Moscow không thể dễ dàng từ bỏ thị trường béo bở này, đặc biệt giữa lúc giá dầu thấp đã ảnh hưởng đến nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của nước này.
Hơn nữa, Thổ Nhĩ Kỳ có thể cũng là mục tiêu chiến lược mà Nga nhắm đến. Tháng 12.2014, Nga quyết định từ bỏ dự án South Stream trị giá 40 tỉ USD, cung cấp khí đốt cho châu Âu qua ngả Bulgaria. Thay vào đó, Nga tiến hành đàm phán để xây dựng đường ống trị giá 12 tỉ USD cung cấp khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ rồi dẫn sang châu Âu. Vậy nên không dễ gì Moscow chấp nhận quay lưng với Ankara.
Foreign Policy dẫn lời chuyên gia Sijbren de Jong, phụ trách các vấn đề về mối quan hệ châu Âu-Nga tại Trung tâm Hague về nghiên cứu chiến lược (Hà Lan), nhận định ngoài Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ là địa điểm chiến lược duy nhất mà Nga đang hướng đến. Chuyên gia này không cho rằng Nga sẽ bỏ đi mối quan hệ hợp tác về năng lượng này.
Về phía Thổ Nhĩ Kỳ, nước này thật sự không có lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục làm ăn với Nga, dù mới tháng trước, Ankara đe dọa “nghỉ chơi” với Nga vì nước này tiến hành không kích phe nổi dậy tại Syria và xâm phạm không phận của họ. Nhu cầu khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ đang tăng và Nga là một trong vài nước có thể đáp ứng, ít nhất là trong ngắn hạn. Hơn nữa, Nga cũng đang tài trợ và giúp xây dựng nhà máy điện hạt nhân 20 tỉ USD tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Bộ trưởng Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ Berat Albayrak ngày 24.11 nói rằng, sự hợp tác về năng lượng giữa 2 nước sẽ không bị đe dọa sau vụ b.ắn rơi máy bay.
Bảo Vinh
Theo Thanhnien
Thổ Nhĩ Kỳ mạo hiểm trong mối quan hệ với Nga
Ankara và Moscow từng xảy ra nhiều bất đồng nhưng điều này không có nghĩa Thổ Nhĩ Kỳ mong muốn căng thẳng trong quan hệ hai nước trở nên trầm trọng hơn khi b.ắn rơi máy bay Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) hôm 23/9 tiếp người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan tại Điện Kremlin. Ảnh: PPIO
Thổ Nhĩ Kỳ ngày 24/11 b.ắn rơi chiến đấu cơ Su-24 của Nga, nối dài chuỗi xung đột giữa hai quốc gia kể từ khi Nga triển khai không kích ở Syria. Chiến dịch quân sự của Moscow được cho là nhằm cả vào những ngôi làng của người Turk ở khu vực tây bắc Syria. Điều này khiến Ankara giận dữ.
Vụ b.ắn rơi máy bay là lần va chạm đầu tiên giữa một thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Nga kể từ khi Tổng thống Vladimir Putin can thiệp quân sự vào Syria hồi cuối tháng 9. Kịch bản đối đầu nguy hiểm mà NATO và liên minh chống k.hủng b.ố do Mỹ dẫn đầu muốn tránh xa nay trở thành hiện thực.
Thổ Nhĩ Kỳ trước đây nhiều lần thể hiện quan ngại về việc Nga không kích các mục tiêu người Turk. Đây là một nhóm người thiểu số theo đạo Hồi dòng Sunni mà nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ coi như họ hàng. Sự tồn tại của cộng đồng này có ý nghĩa quan trọng đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Giống Ankara, người Turk cũng có quan điểm chống chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad.
Phiến quân người Turk cho rằng việc Nga mở rộng hoạt động quân sự sang vùng Latakia, tây Syria, sát với biên giới Thổ Nhĩ Kỳ là nhằm hỗ trợ quân đội chính phủ Syria, lực lượng Hezbollah của Lebanon và các lực lượng Hồi giáo dòng Shiite của Iran.
Thổ Nhĩ Kỳ cuối tuần trước triệu tập đại sứ Nga để phản đối những trận không kích "dữ dội" vào các ngôi làng người Turk. Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu cho biết Ankara đã yêu cầu Moscow chấm dứt ngay lập tức các hoạt động quân sự sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ.
"Chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng hoạt động quân sự của Nga không phải chống k.hủng b.ố mà là chống lại dân thường người Turk. Hành động này có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường", Guardian dẫn thông báo từ bộ ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho hay. Bộ này cũng thêm rằng Nga còn đ.ánh bom các ngôi làng người Turk ở khu vực Bayr-Bucak, tây bắc Syria, gần biên giới tỉnh Hatay của Thổ Nhĩ Kỳ.
Đối với Ankara, khu vực người Turk ở tây bắc Syria mang ý nghĩa chiến lược. Nó như một vùng đệm ngăn chặn sự bành trướng của các lực lượng quân sự người Kurd ở Syria. Những lực lượng này được cho là có liên hệ với tổ chức Đảng Công nhân người Kurd (PKK) - lực lượng chống chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ hàng chục năm qua.
Báo giới Thổ Nhĩ Kỳ thống kê chỉ trong tuần vừa qua đã có hàng nghìn người dân ở 50 ngôi làng người Turk buộc phải rời bỏ khu vực Gimam, vùng Latakia. Các báo cáo cũng cho thấy nhiều người tị nạn Turk phải tháo chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ qua tỉnh Hatay.
Omer Abdullah, thủ lĩnh Lữ đoàn Sultan Abdulhamit người Turk, đã kêu gọi chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ can thiệp nhằm chấm dứt các trận không kích kéo dài cả tháng qua, hãng thông tấn Cihan đưa tin.
"Chúng tôi đang cố chịu đựng những cuộc tấn công khủng khiếp ấy và rất cần sự trợ giúp từ Thổ Nhĩ Kỳ", Abdullah nói. "Những người anh em Turk của tôi đang bị s.át h.ại mỗi ngày và chúng tôi cần sự hỗ trợ của chính phủ. Tại sao lại bỏ mặc chúng tôi thế này?".
Cơ quan Tình báo Quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ (MIT) cũng bị cáo buộc tuồn lậu vũ khí cho các lực lượng người Turk hồi đầu năm. Tờ Cumhuriyet ngày 29/5 đưa ra một báo cáo trong đó chứa nhiều bức ảnh các xe tải được cho là của MIT đang chở vũ khí lậu.
Ngoài ra, giới phân tích đ.ánh giá sự can thiệp quân sự của Nga tại Syria còn khiến Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cảm thấy bất mãn. Ông này từng thề hạ bệ Tổng thống Assad khi những nỗ lực hoà giải nội chiến hồi năm 2011 do Thổ Nhĩ Kỳ khởi xướng bị Syria khước từ.
Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đều cho rằng sự hiện diện của Nga sẽ l.àm t.ình hình thêm rối ren, kéo dài cuộc nội chiến tại Syria và làm trầm trọng hơn vấn đề tị nạn ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Đến nay có hơn hai triệu người Syria di cư qua con đường này.
Bình luận viên Simon Tisdall nhận định ông Erdogan có lẽ còn cảm thấy không hài lòng vì hồi tháng 9 không được tham vấn về dự định của Nga ở Syria trong phiên làm việc với Tổng thống Putin ở Moscow.
Thổ Nhĩ Kỳ và Nga có quá khứ căng thẳng vì nhiều tranh chấp, ví như việc Nga hỗ trợ Nagorno - Karabakh ly khai khỏi Azerbaijan, cuộc chiến giữa người Ottoman ở Thổ Nhĩ Kỳ và người Tsarist ở Nga những năm 1877 - 1878... Mối quan hệ được cải thiện tương đối trong những năm gần đây nhờ các thoả thuận về năng lượng và giao thương giữa hai nước.
Nhưng cũng vì thế mà sự phụ thuộc của Thổ Nhĩ Kỳ vào Nga ngày càng gia tăng. Nga hiện là đối tác lớn thứ hai của Thổ Nhĩ Kỳ và 60% khí tự nhiên nước này tiêu thụ đều đến từ Nga.
Chính vì vậy, ông Erdogan chắc chắn không mong muốn sự cố biên giới lần này vượt khỏi tầm kiểm soát. Nhưng những diễn biến tiếp theo sẽ chịu tác động của nhiều bên liên quan và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ khó có thể tự định đoạt, Tisdall bình luận.
Gia Quang
Theo VNE
Ngoại trưởng Nga nghi vụ b.ắn Su-24 được tính trước Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho rằng vụ Thổ Nhĩ Kỳ b.ắn rơi chiến đấu cơ Nga dường như là một "sự khiêu khích được tính toán trước", nhưng Nga sẽ không gây chiến tranh với Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho rằng vụ Thổ Nhĩ Kỳ b.ắn rơi chiến đấu cơ Nga là một "sự khiêu khích được tính...