Mất cân bằng oxy hoá gây hiếm muộn ở nam giới

Nhiều báo cáo gần đây trên thế giới cho thấy ít nhất 50% trường hợp hiếm muộn có liên quan đến bất thường tinh trùng.

Mặc dù nguyên nhân của vấn đề đến nay chưa được hiểu rõ, 30-80% trường hợp được cho là do các gốc oxy hoá (reactive oxygen species – ROS) tăng quá cao trong tinh dịch làm tổn thương các tế bào tinh trùng.

Sự gia tăng ROS có thể do nhiều nguyên nhân: nhiệt độ, môi trường sống, từ trường, phóng xạ, ô nhiễm, thuốc trừ sâu, rượu, thuốc lá, căng thẳng tinh thần, béo phì, chế độ ăn không hợp lý, nhiễm trùng, miễn dịch và các bệnh mạn tính… Tăng ROS có thể dẫn đến mất cân bằng oxy hoá (oxidative stress – OS).

OS gây vô sinh nam theo hai cơ chế: gây tổn thương màng tinh trùng, do đó làm giảm khả năng di động và khả năng thụ tinh của tinh trùng; gây tổn thương ADN của tinh trùng dẫn đến giảm khả năng thụ tinh và ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi sau khi thụ tinh. Qua đó, tăng ROS có thể làm giảm khả năng sinh sản của nam giới, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của phôi và thai nhi sau này.

Tại Việt Nam, với sự biến đổi của lối sống, môi trường, tình trạng ô nhiễm không khí và vệ sinh an toàn thực phẩm hiện nay, ROS có thể là tác nhân hàng đầu trong cơ chế gây hiếm muộn nam giới.

Nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam về ROS cũng tìm ra mối tương quan rõ rệt giữa tăng ROS và giảm chất lượng tinh trùng. Ảnh: SGTT.

Việc đo ROS đã trở thành một biện pháp hữu ích trong việc đánh giá ban đầu và theo dõi hiếm muộn nam giới. Một phương pháp đo gián tiếp hàm lượng ROS được sử dụng phổ biến hiện nay là đo huỳnh quang, sử dụng đầu dò luminol hay lucigen. Phương pháp đo huỳnh quang này định lượng được toàn bộ hàm lượng ROS trong điều kiện sinh lý học và dễ sử dụng. Việc tìm ra phương pháp tối ưu để đo hàm lượng ROS đã mở ra hướng nghiên cứu đi tìm mối liên quan của ROS với các bất thường ở tinh trùng.

Năm 2012, các nhà khoa học tại Trung tâm Nghiên cứu di truyền và sức khoẻ sinh sản (Khoa Y- ĐH Quốc gia TP HCM) đã triển khai nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam nhằm thiết lập quy trình định lượng ROS trong tinh dịch và tinh trùng sau lọc rửa bằng phương pháp đo huỳnh quang. Nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam về ROS cũng tìm ra mối tương quan rõ rệt giữa tăng ROS và chất lượng tinh trùng.

Sau khi xây dựng được quy trình kỹ thuật định lượng ROS ở Việt Nam, các nhà khoa học tại Trung tâm Nghiên cứu di truyền và sức khoẻ sinh sản tiếp tục thực hiện một nghiên cứu khác, đánh giá ROS trong tinh dịch trên 600 trường hợp đi khám hiếm muộn để có cơ sở bước đầu định lượng ROS trong điều kiện lâm sàng ở Việt Nam. Trong năm 2013, Trung tâm bắt đầu chuyển giao công nghệ định lượng ROS trong tinh dịch cho một số bệnh viện chuyên khoa tại TP HCM và Cần Thơ.

Theo VNE