‘Ma chài’ và những vụ án dậy sóng vùng cao

Kể về những vụ trọng án mà mình tham gia xét xử, bà Nguyễn Thị Lụa, phó chánh án TAND tỉnh Lai Châu không khỏi trăn trở khi nhắc đến vụ án giết người ở vùng cao liên quan đến “ma chò, ma chài”.

Bà Lụa bảo, ở một số địa phương người dân tộc thiểu số, cứ ốm đau là người ta nghĩ đến việc bị người khác làm “ma chài”. Có nơi, họ thử bằng cách để quả trứng ở ngưỡng cửa vào nhà hoặc để lên trên cái chai, rồi gọi tên từng người trong bản. Nếu gọi tên người bất kỳ mà quả trứng không rơi thì người ta bảo đấy chính là “ma chò, ma chài”. Sau đó họ tìm cách giết người này để mong khỏi bệnh, gây ra những thảm kịch đau lòng…

Bắn chết thầy cúng vì mơ… bị đánh

Đó là một vụ án xảy ra cách đây chưa lâu mà bà Nguyễn Thị Lụa được phân công làm chủ tọa phiên tòa. Khoảng tháng 3/2013, một bị cáo người dân tộc Dao được đưa ra xét xử vẫn khăng khăng mình bắn chết ông thầy cúng bởi đã mơ thấy ông này đuổi đánh mình. Nếu không giết ông ấy thì mình sẽ phải chết?

Sinh năm 1969 ở xã Sì Lở Lầu (huyện Phong Thổ, Lai Châu) Tẩn Sài Phụ vốn không được khỏe mạnh như bao chàng trai khác trong bản. Sau khi lấy vợ và sinh hai đứa con, Phụ liên tục bị ốm và đau nhức ngực, tai. Bản thân mù chữ, Phụ không đến bệnh viện mà tìm thầy cúng tên là Tẩn Chỉn Kh. (SN 1956 ở xã Mồ Sì San, huyện Phong Thổ) cầu cứu. Vị thầy cúng này cho biết, Phụ bị ốm đau quanh năm do đã bị “ma chài” và cần phải cúng bái để đuổi tà.

Ảnh minh họa

Tuy nhiên, một thời gian sau, Phụ vẫn không khỏi bệnh. Phụ nghi rằng chính ông Kh. đã làm phép không đúng khiến bệnh tình của mình nặng thêm. Đêm 30/10/2012, Phụ nằm mơ thấy ông Kh. cầm dao đuổi đánh mình nhiều lần. Sáng 31/10, Phụ cầm theo súng kíp tự chế dài 1,3m, nhồi sẵn thuốc đạn và bi, đi đến gần khu ruộng của ông Kh., gần mương nước đợi sẵn. Chờ gần 1h đồng hồ, Phụ mới thấy ông Kh. cầm cuốc đi làm nương. Khi ông Kh. đến cách nơi Phụ đang ẩn nấp khoảng 10m thì Phụ đứng dậy cầm súng nhẳm thẳng vào ông Kh. bóp cò nhưng súng không nổ. Phụ tiếp tục cho thuốc súng nhồi và nhằm thẳng phía sau lưng ông Kh. bắn. Trúng đạn, ông Kh. chỉ kịp kêu lên một tiếng sau đó ngã gục, chết tại chỗ. Phụ bình tĩnh cầm súng mang về nhà giấu và coi như không có chuyện gì xảy ra.

Vụ án khiến vùng quê nghèo trở nên dậy sóng. Ai cũng biết nạn nhân Tẩn Chỉn Kh. là trụ cột chính trong gia đình khi phải nuôi vợ và 5 người con. Cái chết của ông Kh. khiến người dân các xã vùng cao trở nên hoang mang bởi không ai biết tại sao ông Kh. lại bị chết bất thường ngay giữa cánh đồng trong khi gia đình ông không có mâu thuẫn với ai.

Về phía Phụ, sau khi gây án hắn bắt đầu có những dấu hiệu không bình thường. Thấy lạ, các con của Phụ gặng hỏi thì Phụ nói thật: “Vì ông Kh. làm cho bố bị ốm nên bố đã dùng súng kíp bắn chết ông ấy”. Ngay sau khi vụ việc xảy ra, ban Giám đốc công an tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo các đơn vị chức năng phối hợp với công an huyện Phong Thổ khẩn trương khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, điều tra làm rõ vụ việc. Căn cứ kết quả điều tra và những thông tin thu thập được, chiều tối ngày 3/11, PC45 công an tỉnh Lai Châu đã bắt khẩn cấp Tẩn Sài Phụ về tội giết người.

Đánh giá về tình tiết vụ án, bà Nguyễn Thị Lụa cho biết: “Tại phiên tòa, bị cáo Phụ không nhận tội và vẫn giữ thái độ do chính ông Kh. làm bệnh tình của hắn thêm nặng. Bản thân bị cáo nhận thức thấp khi có bệnh lại không đi bệnh viện chữa trị mà tin vào lời thầy cúng do bị “ma chài”. Bản án 10 năm tù giam về tội giết người của Tẩn Sài Phụ là bài học đắt giá cho bản thân bị cáo và những người dân sống ở vùng sâu, vùng xa của tỉnh Lai Châu”.

BĐBP huyện Phong Thổ, Lai Châu tuyên truyền cho người dân không tin vào mê tín dị đoan.

Bắn chết hàng xóm vì nghi làm “ma chài”

Một vụ án khác mà Phó chánh án Nguyễn Thị Lụa nhắc đến đó là vụ người mẹ mới sinh con hai tháng bị sát hại dã man do bị nghi làm “ma chài”. Hung thủ là Lý Diếu Sin (SN 1975, người dân tộc Dao, trú tại xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ) ngay nhà kế bên nạn nhân.

Vợ chồng Sin có 4 người con, tuy nhiên từ khi sinh con gái út là Lý Sở Mẩy thì cháu bé liên tục ốm và khóc ngằn ngặt. Nghe lời mách bảo của một số người, Sin đã dùng một quả trứng gà bói theo lý của người Mán đỏ nghi ngờ người hàng xóm Tẩn Lở M. đã làm “ma chài”, nên lâu nay con gái đau ốm, và Sin lên kế hoạch giết chị M.

Trưa hôm sau, Sin ra chợ Mường So – Phong Thổ mua một khẩu súng kíp, hắn nhồi trước một viên đạn bi to bằng đầu đũa và một viên đạn nhỏ hơn, tìm đến khe suối Pa San cách bản Hoàng Liên Sơn II khoảng 1km và phục chị M. (khi lên nương, chị M. bắt buộc phải đi qua khe suối này-PV). Đợi hơn 2h đồng hồ, Sin thấy Tẩn Lở M. trên lưng địu con nhỏ đi ra mương nước. Khi M. đến gần, Sin ngắm thẳng vào người M. và bóp cò. Sau phát đạn vang trời, thấy M. ngã úp xuống khe nước còn đứa bé bật khóc nên hắn vội chạy về nhà và cất súng, sau đó lên giường vờ đi ngủ.

Được một lúc sau, Sin dậy đi ra ngoài thì thấy mọi người trong bản nói Tẩn Lở M. đã chết ở khe suối Pa San, cháu bé may mắn thoát chết. Buổi tối khi Sin đi tìm mua thuốc chữa bệnh cho con gái thì thấy một người cùng bản đến nói công an đang điều tra vụ M. bị bắn chết. Nghe vậy Sin hoảng sợ bỏ trốn vào lán ruộng trong rừng ngủ. Hai hôm sau, vẫn chưa hết hoang mang, Sin liền tìm đến nhà bố vợ là Tẩn Phủ Chiêu ở xã Sùng Phài, huyện Tam Đường để nhờ ông Chiêu làm thủ tục gọi hồn. Ông Chiêu chưa hiểu chuyện gì nhưng thấy Sin quá gấp gáp nên vội thịt một con gà để gọi hồn cho Sin. Hôm sau Sin xin phép bố vợ để về nhà nhưng dọc đường hắn lại vào một lán ruộng của người Mán Tiền ở xã Nậm Xe, Phong Thổ để ngủ. Đến ngày hôm sau, hắn quyết định mang hai khẩu súng kíp dài 1,5m đến cơ quan điều tra tự thú việc bắn chết Tẩn Lở M. vì… hiểu nhầm.

Bà Lụa cho biết, sự việc Sin giết M. đặc biệt nghiêm trọng, bởi chồng M. mới mất còn M. đang nuôi 4 con nhỏ, bé nhất mới tròn 2 tháng tuổi. Với hành vi giết người, bị cáo Lý Diếu Sin đã bị phạt 10 năm tù giam.

Đây là số ít trong những vụ án mạng đau lòng xảy ra trên địa bàn tỉnh Lai Châu thời gian qua. Trước đó, tại bản Nà Đoong, xã Bản Lang, huyện Phong Thổ, do nghi ngờ cháu dâu là Chẻo Tả M. (23 tuổi), làm ma chài khiến cháu nội Phàn Lưu Minh (9 tháng tuổi) bị ốm đi viện, ông Phàn Diếu Chỉn (42 tuổi) đã tổ chức một nhóm người đến nhà đánh M. Tại đây, ông Chỉn đã bị cháu họ là Phàn Phủ Xiên (chồng của M.) dùng một đoạn sắt đánh trọng thương và tử vong sau 5 ngày khi đang điều trị cấp cứu tại bệnh viện đa khoa tỉnh Lai Châu. Bi kịch xảy ra khi kẻ chết, người vào tù…

Hệ lụy từ “ma chài”

Khép lại những bản cáo trạng dày cộp, bà Nguyễn Thị Lụa thở dài trước thực trạng đáng buồn về một số địa bàn nghèo khó, hủ tục mê tín dị đoan khiến nhiều gia đình rơi vào thảm cảnh. Cũng vì sự thiếu hiểu biết pháp luật mà những người dân bản hiền lành bỗng chốc trở thành kẻ giết người. Dọc tuyến đường từ thị xã Lai Châu về huyện Phong Thổ, hình ảnh đứa trẻ mất cha, vắng mẹ bơ vơ bên những ngôi nhà nhỏ nằm ven chừng núi khiến nhiều người không khỏi chạnh lòng, xót xa.

Theo Người đưa tin