Lý do virus họ hàng với SARS-CoV-2 biến mất
Virus SARS biến mất nhờ dịch được kiểm soát bằng các biện pháp y tế công cộng đơn giản.
Virus corona được phát hiện vào những năm 1960. Các thành viên trong họ virus này có SARS, MERS-CoV, SARS-CoV-2…
Những ngày gần đây, các nhà khoa học Nhật Bản đã gây chú ý với giả thuyết virus SARS-CoV-2 có thể tự hủy diệt. Số ca nhiễm của nước này đã giảm mạnh từ 23.000 ca/ngày vào tháng 8 xuống hơn 100 ca/ngày trong tuần qua. Ngày 22/11, số ca nhiễm mới là 50 người, mức thấp nhất trong năm 2021.
Trong quá khứ, một loại virus họ hàng của SARS-CoV-2 cũng đã dần biến mất nhưng không theo cách tự hủy diệt.
Trên đường phố Tokyo, người dân đều đeo khẩu trang. Ảnh: AP
Lý do virus SARS biến mất
Các dữ liệu cho thấy, vào đầu năm 2004, sự bùng phát của SARS đã kết thúc. Bắt đầu từ năm 2002, dịch bệnh này kéo dài khoảng 1 năm rưỡi, lây nhiễm cho ít nhất 8.000 người và giế.t chế.t 10% trong số đó. Ảnh hưởng chủ yếu đến các nước Đông Á nhưng SARS cũng lan rộng ra toàn thế giới.
Trong bối cảnh hỗn loạn, có những lo ngại rằng SARS có thể trở thành một đại dịch nghiêm trọng. Trong những ngày cuối cùng, dịch bùng phát giữa người và động vật tại các khu chợ ẩm ướt. Nhưng sau đó, dịch đã kết thúc.
Theo giới chuyên môn, virus SARS không tự hủy diệt. Thay vào đó, sự bùng phát của dịch phần lớn được kiểm soát bằng các biện pháp y tế công cộng đơn giản. Xét nghiệm cho những người có triệu chứng (sốt và các vấn đề về hô hấp), cách ly những trường hợp nghi ngờ, hạn chế đi lại đã đem lại hiệu quả.
SARS dễ lây truyền nhất khi bệnh nhân bị ốm. Do đó, cách ly những người có triệu chứng có thể ngăn ngừa hiệu quả sự lây lan.
Thách thực trong việc xóa sổ virus SARS-CoV-2
Rõ ràng là phản ứng của chúng ta với SARS đã dẫn đến sự tuyệt chủng của dòng virus đó ở người. Nhưng những loại virus tương t.ự vẫ.n tiếp tục tồn tại ở loài dơi. Rất có thể một loại virus giống SARS xuất hiện trong một tương lai không xa.
Video đang HOT
Đó là những gì đã xảy ra vào cuối năm 2019, khi SARS-CoV-2 xuất hiện. Trong vài tháng ngắn ngủi, Covid-19 đã bùng phát thành đại dịch. Tới nay, Covid-19 đã lây nhiễm cho 259 triệu người trên toàn thế giới và giế.t chế.t khoảng 2% trong số các bệnh nhân.
Mặc dù SARS-CoV-2 khác với virus SARS nhưng cũng thuộc họ virus corona. Trong khung thời gian tương tự như SARS ban đầu, SARS-CoV-2 đã được chứng minh dễ lây lan hơn nhưng dường như ít gây chế.t người hơn so với người anh em gần 20 năm trước.
Một mối lo khác và quan trọng là SARS-CoV-2 lây lan hiệu quả trước khi người bệnh bộc lộ triệu chứng. Điều này làm cho các biện pháp y tế cộng đồng dựa trên triệu chứng truyền thống, vốn hiệu quả trong phòng chống SARS, giảm tác dụng trong ngăn ngừa Covid-19.
Các nhà khoa học thế giới dự đoán thời điểm kết thúc đại dịch Covid-19
Các nhà khoa học trên thế giới đã đưa ra nhận định về kịch bản kết thúc đại dịch Covid-19, trong bối cảnh nhiều quốc gia đã dỡ bỏ các biện pháp phòng dịch và đẩy mạnh tiêm chủng vaccine.
Người dân đeo khẩu trang trên đường phố Singapore (Ảnh: Business Times).
Hãng tin Reuters đã tiến hành phỏng vấn hơn 10 chuyên gia hàng đầu về dịch bệnh và cho biết, khi làn sóng lây nhiễm do biến chủng Delta đang hạ nhiệt ở nhiều khu vực trên thế giới, các nhà khoa học vẫn đang xem xét khả năng dịch Covid-19 sẽ trở thành bệnh đặc hữu vào năm 2022.
Các nhà khoa học dự đoán rằng, những quốc gia đầu tiên thoát khỏi đại dịch sẽ là những nơi có sự kết hợp giữa tỷ lệ tiêm chủng cao và khả năng miễn dịch tự nhiên ở những người đã mắc Covid-19 và khỏi bệnh như ở Mỹ, Anh, Bồ Đào Nha và Ấn Độ. Tuy nhiên, họ cũng cảnh báo rằng SARS-CoV-2 vẫn là một loại virus khó lường và đang tiếp tục đột biến khi lây lan qua các cộng đồng dân cư chưa được tiêm chủng.
Không ai có thể loại trừ hoàn toàn khả năng virus đột biến đến mức có thể né tránh được miễn dịch cộng đồng. Tuy nhiên, các nhà khoa học ngày càng tin tưởng rằng, vào năm tới, nhiều quốc gia sẽ bỏ lại những điều tồi tệ nhất của đại dịch Covid-19 ở phía sau.
"Chúng tôi cho rằng từ nay đến cuối năm 2022 là thời điểm mà chúng ta có thể kiểm soát được loại virus này, khi chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể các ca bệnh nặng và t.ử von.g", Maria Van Kerkhove, nhà dịch tễ học đứng đầu nhóm ứng phó với Covid-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nói.
Quan điểm của WHO dựa trên kết quả làm việc với các chuyên gia về dịch bệnh, những người đang dự báo diễn biến có thể xảy ra của đại dịch trong 18 tháng tới. WHO đặt mục tiêu 70% dân số thế giới được tiêm chủng vào cuối năm 2022.
"Nếu chúng ta đạt được mục tiêu đó, chúng ta sẽ ở trong một tình huống rất khác về mặt dịch tễ học", bà Van Kerkhove nói.
Tuy nhiên, nhà khoa học WHO lo lắng về việc các quốc gia sớm dỡ bỏ các biện pháp phòng ngừa Covid-19.
"Tôi ngạc nhiên khi thấy mọi người đi lại trên đường phố, như thể mọi thứ đã kết thúc", bà Van Kerkhove nói thêm.
Theo báo cáo của WHO vào ngày 26/10, từ tháng 8, các ca nhiễm và t.ử von.g vì Covid-19 đã giảm xuống ở hầu hết khu vực trên thế giới.
Tuy vậy, châu Âu dường như là ngoại lệ, khi biến chủng Delta đang gây ra làn sóng dịch bệnh mới ở các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp như Nga và Romania, cũng như những nơi đã dỡ bỏ yêu cầu đeo khẩu trang.
Bệnh viện điều trị bệnh nhân Covid-19 ở Nga (Ảnh: Reuters).
Biến chủng Delta cũng góp phần làm gia tăng số ca nhiễm ở các quốc gia như Singapore và Trung Quốc, những nơi có tỷ lệ tiêm chủng cao nhưng ít có khả năng miễn dịch tự nhiên do áp dụng các biện pháp ngăn chặn nghiêm ngặt.
"Quá trình chuyển đổi sẽ khác nhau ở từng nơi vì nó sẽ được thúc đẩy bởi miễn dịch trong nhóm dân số đã khỏi bệnh và tất nhiên, bởi việc phân phối vaccine, vốn thay đổi giữa các khu vực", Marc Lipsitch, nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng Harvard TH Chan, cho biết.
Một số chuyên gia dự đoán, làn sóng lây nhiễm do biến chủng Delta tại Mỹ sẽ kết thúc trong tháng 11 này và có thể là đợt bùng phát Covid-19 lớn cuối cùng.
"Chúng tôi đang chuyển đổi từ giai đoạn đại dịch sang giai đoạn bệnh đặc hữu, nơi loại virus này trở thành mối đ.e dọ.a dai dẳng ở Mỹ", cựu Ủy viên Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ Scott Gottlieb cho biết.
Chris Murray, nhà dự báo dịch bệnh hàng đầu tại Đại học Washington, cũng dự báo làn sóng gia tăng lây nhiễm do biến chủng Delta ở Mỹ sẽ kết thúc vào tháng 11.
"Chúng ta sẽ chuyển sang mức tăng số ca mắc Covid-19 rất khiêm tốn vào mùa đông. Nếu không có biến chủng mới nghiêm trọng nào, Covid-19 sẽ thực sự kết thúc dần vào tháng 4 (năm 2022)", ông Murray nhận định.
Ngay cả khi các ca nhiễm đang tăng đột biến do các quốc gia dỡ bỏ các hạn chế chống dịch như ở Anh, vaccine dường như đã ngăn chặn số ca nhập viện. Nhà dịch tễ học Neil Ferguson tại Đại học Hoàng gia London nói rằng, đối với Anh, "tình trạng khẩn cấp của đại dịch đang ở phía sau chúng ta".
Trở thành bệnh đặc hữu?
Covid-19 được dự báo sẽ vẫn là nguyên nhân chính gây ra các ca bệnh và t.ử von.g trong nhiều năm tới, giống như các bệnh đặc hữu khác như sốt rét.
"Đặc hữu không có nghĩa là lành tính", bà Van Kerkhove nói.
Một số chuyên gia nói rằng virus SARS-CoV-2 cuối cùng sẽ tồn tại giống như bệnh sởi, căn bệnh vẫn bùng phát ở những cộng đồng dân cư có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Những người khác cho rằng Covid-19 ngày càng trở thành một bệnh hô hấp theo mùa như cúm.
Nhà dịch tễ học Ferguson dự đoán số ca t.ử von.g vì bệnh hô hấp do Covid-19 sẽ ở trên mức trung bình tại Anh trong vòng 2-5 năm tới, nhưng căn bệnh này sẽ không có khả năng gây sức ép với hệ thống y tế hoặc đòi hỏi thiết lập lại giãn cách xã hội.
"Đó sẽ là một sự tiến hóa dần dần. Chúng ta sẽ đối phó với nó như một loại virus dai dẳng hơn", ông Ferguson nói.
Trevor Bedford, nhà virus học tại Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson, người đã theo dõi sự tiến hóa của SARS-CoV-2, nhận thấy một làn sóng dịch bệnh nhẹ hơn vào mùa đông ở Mỹ, sau đó là sự chuyển đổi sang bệnh đặc hữu vào năm 2022-2023. Ông dự đoán Mỹ sẽ có 50.000-100.000 ca t.ử von.g do Covid-19 mỗi năm, lớn hơn con số ước tính 30.000 ca t.ử von.g hàng năm do cúm.
Bedford cho biết, virus có thể sẽ tiếp tục đột biến, đòi hỏi phải tiêm phòng vaccine hàng năm để đối phó với các biến chủng mới nhất.
Nếu kịch bản Covid-19 bùng phát theo mùa xảy ra, trong đó virus SARS-CoV-2 lây lan song song với bệnh cúm, cả chuyên gia Gottlieb và Murray đều cho rằng điều đó sẽ có tác động đáng kể đến hệ thống chăm sóc sức khỏe.
"Đó sẽ là một vấn đề đặt ra đối với các nhà hoạch định chính sách y tế, chẳng hạn cách đối phó với Covid-19 và dịch cúm bùng phát vào mùa đông", Murray cho biết.
Richard Hatchett, giám đốc điều hành của Liên minh Đổi mới sáng tạo chuẩn bị sẵn sàng Dịch bệnh, cho biết một số quốc gia được bảo vệ tốt bởi vaccine trong khi những quốc gia khác hầu như không có vaccine, do vậy thế giới vẫn dễ bị tổn thương.
Tiến sĩ Bruce Aylward, lãnh đạo cấp cao của WHO, hồi tháng 10 cho biết đại dịch Covid-19 sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2022 do các nước nghèo không nhận được số vaccine cần thiết.
Tiến sĩ Anthony Fauci, nhà dịch tễ học hàng đầu nước Mỹ, cho rằng thế giới có thể bắt đầu kiểm soát được đại dịch Covid-19 vào mùa xuân tới, trong khi Giám đốc điều hành của hãng dược Moderna và Pfizer nhận định đại dịch có thể kết thúc sau một năm nữa.
Mỹ bắt đầu tiêm chủng cho tr.ẻ e.m 5-11 tuổ.i Mỹ ngày 3/11 đã bắt đầu chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 của Pfizer-BioNTech cho nhóm 5-11 tuổ.i, sau khi việc này được Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) phê chuẩn. Tối ngày 2/11, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) Rochelle Walensky chính thức khuyến nghị tiêm vaccine Covid-19 của Pfizer-BioNTech...